Ortodoks dünyasında Fener-Moskova çatlağı!

DUVAR - Hıristiyan Ortodoks Dünyası 21. Yüzyıl'ın en büyük krizlerinden biri ile karşı karşıya. Büyük krizde Fener ve Moskova kiliseleri başrole soyunmuş durumda. Ukrayna Ortodoks Kilisesi’nin gelecekteki statüsü “Ekumenik” statüdeki Fener Ortodoks Kilisesi’ni Moskova Kilisesi ile karşı karşıya getirdi.

Kendisini “2. Roma’nın devamı” olarak gören Fener Ortodoks Kilisesi Ukrayna Ortodoks Kilisesi’nin bağımsızlığından yana tavır koyarken, “3. Roma, yeni İstanbul-Bizans” söylemini yüzyıllarca sürdüren Rusya Ortodoks Kilisesi bu opsiyona ısrarla karşı çıkıyor. İki büyük kilise arasındaki anlaşmazlığın giderilmesi için 31 Ağustos’ta İstanbul’da gerçekleştirilen zirve başarısızlıkla sonuçlandı. Zirve sonrası Fener’den “Ukrayna’nın bağımsızlığını destekliyoruz” mesajları gelirken Moskova, Fener ve Atina karşısındaki tutumunu sertleştiriyor.

BAŞARISIZ ZİRVE

31 Ağustos’ta Fener Ortodoks Patrikhanesi çok önemli bir ziyaretçiyi ağırladı. Moskova Patriği Kirill, Ukrayna Kilisesi meselesini görüşmek üzere Patrik Bartholomeos tarafından kabul edildi. Görüşme üç saate yakın sürdü. İki taraf Ukrayna Kilisesi’nin nihai statüsünü kendi açılarından değerlendirdi. Fener bu görüşmede Ukrayna Ortodoks Kilisesi’nin tarihi ve hukuki açıdan otonom bir statüye sahip olduğu tezini öne çıkarırken, yeni süreçte Moskova’nın Ukrayna’nın “dini bağımsızlık” taleplerini karşı çıkmaması gerektiği görüşünü savundu. Moskova ise Ukrayna Kilisesi meselesinin bu ülkenin Rusya ile bütünleştiği 17. yüzyılda çözümlenmiş olduğu ve Fener’in bu meselede ya Rusya’nın yanında yer alması gerektiği ya da en azından bağımsız-nötr bir tavır sergilemesi gerektiği görüşünü savundu. Üç saatlik görüşme sonucunda bu iki karşıt tez arasında ortak bir sonuca ulaşılamadı. Bu şekilde görüşme sonuçsuz bir şekilde ve herhangi bir açıklama yapılmaksızın sona erdi. Görüşme sonrasında, Moskova Patriği alışılageldiği üzere Bartholomeos ile ortak yemeğe iştirak etmeksizin ivedi bir şekilde Rusya’ya döndü.

KARŞILIKLI TEHDİTLER 

Başarısız zirve sonrasında her iki taraftan da sert tonda mesajlar gündeme yansıyor. Fener adına açıklamalarda bulunan Paris Metropoliti Emmanuel Ekumenik Patrikhanenin Ukrayna’nın halihazırda bağımsız bir kilise sahibi olması gerektiği görüşünde olduğu vurgusunda bulundu. Moskova ise bu mesaja, “Fener’in ısrarının Ortodoks dünyada kolay şekilde kapanmayacak bir çatlağa neden olacağı” uyarısı ile karşılık veriyor. Ruslara göre gelişmeler Moskova Kilisesi’nin Fener ile olan bağlarını gözden geçireceği noktaya taşıyabilir. Son gelişmeler üzerine Fener Ortodoks dini liderlerin katılacağı ve Ukrayna meselesinin tartışılacağı bir zirve üzerinde çalışmaya başladı.

ATİNA-MOSKOVA HATTINDAKİ GERİLİM

Ukrayna Ortodoks Kilisesi’nin bağımsız statüsü ile ilgili tartışmalar 1686 yılından beri devam ediyor. Ukrayna’nın Rusya ile bütünleştiği süreçten günümüze dek bu tartışmalar son bulmadı. Yeni süreçte Ukrayna Başkanı Petro Poroshenko Fener’den bir an evvel Ukrayna Ortodoks Kilisesi’nin bağımsızlığını tanımasını talep ediyor. Beri yandan Ortodoks dünyasındaki büyük gerilim Atina-Moskova hattında diplomatik gerilimin hakim olduğu bir döneme denk geliyor. Geçtiğimiz haftalarda Atina bir grup Rus diplomatı kuzey Yunanistan’dan gerilim çıkarmakla itham etti ve sınır dışı etti.