Filtreden önce: Santral tam gaz çalıştırıldı

DUVAR - Kahramanmaraş’ın Elbistan ilçesindeki Çoğulhan A Termik Santrali, filtresiz yaptığı üretimini tam kapasiteye çıkardı. 1 Ocak’a kadar filtre takma zorunluluğu getirilmesinden hemen sonra çalışmasını artıran santralin bulunduğu bölgede insanların yüzde 90'ı akciğer kanserinden ölüyor.

Meclis'e gelen 'Termik santral bacalarına filtre takılmasını 2.5 yıl erteleyen yasa' önce AK Parti-MHP’nin oylarıyla kabul edilmiş daha sonra Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından veto edilmişti. Termik santrallere 1 Ocak tarihine kadar filtre takma zorunluluğu getirildi.

Bölgeye günlük 70 bin ton kül savrulmasına yol açan santral, en çok yanı başındaki Çoğulhan Mahallesi’ni etkiliyor. Devletin özelleştirmesiyle özel firma tarafından çalıştırılmaya başlanan termik santralin kural tanımadığını belirten mahalleliler, şirketin 31 Aralık’a kadar aşırı kâr elde etmek amacıyla üretimi tam kapasiteye çıkardığını belirtiyor.

Termik santraller: Sorun filtre takılarak çözülemez

'ÜZERİMİZE KÜL YAĞIYOR'

Mezopotamya Ajansı'ndan Muhamed Abdulkadir Esen'in haberine göre, AEX isminde bacaya giden gazı ve külü kısmen temizlemeye yarayan filtrenin santralde mevcut olmasına rağmen çalıştırılmadığını aktaran termik santralin eski çalışanı Ahmet Tatar, sistemin fazla enerji tüketmesinden dolayı çalıştırılmadığını iddia etti. Konuyla ilgili müdürlerle tartıştığı için işten çıkarıldığını kaydeden Tatar, “Cumhurbaşkanı’nın filtre takılmamasına dair yasayı veto etmesinin ardından bir sonraki gün ekmek almak için dışarı çıktığımda üzerimize kül yağıyordu. Resmen bize değil, devlete ceza kesiyorlar. Zaten şu anda kolluk kuvvetleri hep arkalarında. En ufak bir şeyde nizamiyeye asker geliyor. Yetkililer ‘dur’ demezse artık biz ‘dur’ diyeceğiz. Çünkü çoluk çocuk hepsi evde hasta. Nefes darlığı, solunum sıkıntısı çekiyoruz. Özel firma daha fazla kâr etmek için külü daha fazla çıkarmaya çalışıyor. Kimsenin umurunda değiliz. Üzerimize ölü toprağı atmışlar. Bizim yaşama hakkımız elimizden alınıyor. Bu bölgede insanların yüzde 90’ı akciğer kanserinden ölüyor. Bölgede tarım da yapılamıyor. Biz 35 yıldır adeta Çernobil’i yaşıyoruz. Türkiye’nin Çernobil’i de Elbistan’ın Çoğulhan Mahallesi’dir” dedi.

Bölgede faaliyet gösteren santrallerin çevreye verdiği zarara ve yeni kurulmak istenen termik santrallere karşı mücadele için kurulan Elbistan Hayatı ve Doğayı Koruma Platformu gönüllüsü Mehmet Dalkanat ise, Termik A Santrali'nin 1970’li yılların teknolojisiyle inşa edildiğini ve kül tutma filtresinin olduğunu, ancak gaz filtresinin olmadığını dile getirdi. Santralin 1984 yılından beri bölgeye sülfürdioksit, kükürdioksit ve karbondioksit yaydığını anlatan Dalkanat, “Bu gazlar yaklaşık 100 kilometrekarelik bir alana yayılabiliyor. Ancak bacalardan bırakılan kül 4 veya 5 kilometre bir çevrede toprağa dökülüyor. Kül çevrede her şeyi olumsuz etkiliyor. O yıllarda toplumumuz bilince sahip olmadığı için burayı bir gelir kaynağı olarak gördü. Hatta kutlamalar yaptı. Ancak 35 yıl sonra gördüler ki sadece insan hayatını değil bütün bir hayatı olduğu gibi yok ediyor. Çoğulhan’da artık kanser olmayan yok. Sadece Çoğulhan değil Alemdar, Berçenek ve Altunelma köyleri de yakından etkileniyor. Elbistan ve Afşin merkez de her gün kanserden bir cenaze kalkıyor. Ankara’ya hastalar gittiğinde röntgenlerini gören doktorlar, ‘Bu Elbistan ciğeri, Afşin böbreği’ diyor. Bu kadar zarara rağmen bölgeye yeni santraller daha yapılmak isteniyor. 2 yıl sonra burada yaşayan halkın büyük çoğunluğunu yaşıyor olarak göremeyebilirsiniz” ifadelerini kullandı.

'SEBZE KURUTULMUYOR, ÇAMAŞIR ASILMIYOR...'

Termik santralin yanı başındaki evinde yaşama mücadelesi veren Ayşe Sümbül, yıllardır termik santralin külünü yediklerini söyledi. Sebze kurutamadığını, çamaşır seremediğini ve halı yıkayamadığını söyleyen Sümbül, “Hem bant yolunun hem de santralin külünü yiyorum. Eşim hasta, gücümüz yok ki başka yere taşınalım. Bize bir çözüm bulsunlar. Köyde kanser olmayan kimse kalmadı. Hep kanserden ölüyorlar. Ben de astım hastasıyım. Ya filtre takılsın ya da köy taşınsın. Burada yaşayan binlerce insanın canı umursanmıyor. AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Mahir Ünal hemşerimiz, ancak bize hiçbir faydası yok” dedi.

Termik santrallere filtre takılmasını erteleyen kanun değişikliği AK Parti ve MHP oylarıyla kabul edilmiş, 15 termik santrale baca filtresi takma zorunluluğu 2.5 yıl uzatılmıştı. Ancak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, “Ülkemizin enerji ihtiyacının karşılanması zarureti, insan sağlığı ve çevrenin korunması amacının önüne geçmemelidir” gerekçesiyle söz konusu düzenlemeyi veto etmesinin ardından kanun maddesi tekliften çıkarıldı. Termik santrallerin filtrelerine ilişkin hükümet tarafından atılacak adımların belirsizliği sürerken Türkiye’de halen kömür ve linyit yakıtlı 40 santral faal durumda bulunuyor. Dünyanın farklı ülkeleri kömürlü termik santralleri kapatmaya dönük kararlar alırken Türkiye’de yeni santral kurulmasına ilişkin inşaat ve planlamalar devam ediyor.

''NE VURURSAK KÂRDIR' DİYORLAR'

Termik santralin hiçbir şekilde kurallara uymadığını ifade eden Mevlüt Özer ise, Elbistan ve Afşin bölgesinin hepsinin tehlike altında olduğunu söyledi. 35 yıllık A Termik Santrali'nin tam kapasite çalışmasının kurallara aykırı olduğuna dikkat çeken Özer, “Bir patlama olursa bu memleket hepten biter. Ben bunu Mahir Ünal’a da söyledim. Kendisine anlattım. O da bana ‘Köyü kaldıracağız, santral kurallara uyacak’ dedi. Ancak hiçbir netice alamadık. Bugün Çelikler Holding ‘Ne vurursak o kârdır’ diyerek, ayın 31’ine kadar tam kapasite çalışıyor. Ben Türkiye’deki tüm santrallerde çalıştım. Bugün en uygunsuz çalışan santral Elbistan A Termik Santrali. Soma, Yatağan, Orhaneli ve Çatalağzı’nda çalıştım. Hükümet önce Elbistan’ı görsün” diye konuştu.

Elbistan Hayatı ve Doğayı Koruma Platformunun avukatı Özgür Çıkın da, bölgede kurulmak istenen yeni termik santrallere Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) raporu verilmesi durumunda, konuyu yargıya taşıdıklarını söyledi. Çıkın, sözlerini şöyle sürdürdü:

Fahri Çakır: Nükleer enerji santralleri çevreyle en barışık santraller

“Elbistan Akbayır’da Diler Enerji tarafından yapılmak istenen termik santral için olumlu verilen ÇED raporunun iptali için mahkemeye dava açtık. Mahkeme keşif yaptı. Bilirkişi heyeti raporunu düzenledi. Heyet santralin herhangi bir kamu yararı taşımadığını ve çevreye zarar vereceğini tespit etti. Yeni teknolojiye göre yatakta kömür çıkarılırken filtre edilmeye başlanıyor. Buna da akışkan yatak teknolojisi deniyor. Ortaya çıkan gaz iki farklı filtreden geçilerek atmosfere bırakılıyor. Buna rağmen yüzde 99 oranında filtre edilse bile ciddi miktarda ortaya bir karbon salımı çıkıyor. Bunların hepsi raporda yer aldı. Ayrıca hava kirliliğinin yanı sıra santralin bölgeyi susuzlaştıracağı da raporda yer aldı. Çünkü santral ciddi miktarda soğutma suyuna ihtiyaç duyuyor. Sonuçta suyu da yer altından çekecek. Mahkeme bu sebeple ÇED raporunu olumlu bulmayarak iptal etti. Önümüzde Danıştay süreci var. Danıştay kararı onarsa şu kesinleşmiş olacak. Burada yapılacak bir termik santralin ne kadar son teknoloji ürünü de olsa projede öngörülen filtre sistemleri çalıştırılsa bile çevreye mutlak olarak zarar verdiği kesinleşmiş olacak.”

A Termik Santrali'nin yasa gereği 31 Aralık tarihine kadar filtresini takması gerektiğinin altını çizen Çıkın, 31 Aralık’a kadar filtre takılmaması durumunda 1 Ocak itibariyle santralin lisansının iptal edilmesi için bakanlığa müracaat edeceklerini söyledi.