‘Yeni normal'in ilk haftasında esnaf: Açtığımız gün 3 bin lira içeri girdik

ANKARA - Yeni tip korona virüsü salgını nedeniyle 2 buçuk ay önce kapatılan kafeterya, restoran, kıraathane, kuaför gibi birçok işletme normalleşme süreci kapsamında kontrollü olarak 1 Haziran itibari ile hizmete açıldı.

Esnaf, normalleşme süreci kapsamında bir dizi önlem alırken, işletmeler de kontrollü hayata uygun hale getiriliyor. Restoran, kafe ve kıraathane gibi işletmelerde masaların arası bir buçuk metre mesafe olacak şekilde ayarlanıyor. İşletmede çalışanlar da maske ve eldiven kullanıyor.

Ankara’da normalleşme sürecinin ilk haftasında sokaklarda gözle görülür bir hareketlilik yaşanırken, bu durum restoran, kafeterya gibi işletmelere olumlu yansımamış görünüyor. Nitekim salgın öncesinde oturacak yer bulunmayan kahve zincirleri ve fast food işletmelerde boş masalar dikkat çekiyor.

Kentin en işlek yerlerinden olan Kızılay’da esnaf, gelir-gider dengesizliğinden yakınıyor, bu haftanın 'sinek avlayarak' geçtiğini söylüyor. Birçok işletme, ayakta kalma yolu olarak eleman sayısını yarı yarıya düşürürken, bir kısım işletme de hala kapalı.

KAFE İŞLETMECİSİ: İLK GÜN 3 BİN TL İÇERİ GİRDİK

Kenan Şahin

Kızılay’da kafe işletmecisi Kenan Şahin, bir işletmenin günlük maliyetine dikkat çekiyor, “Bu hafta işler çok durgun geçti. Herkes tedirgin olduğu için gelmiyor. Bu mekânın bir günlük maliyeti 3 bin TL. Dolayısıyla mekanının açıldığı ilk gün 3 bin TL içeriye girdik. O gün 150 TL ile kapattık. Bir personelin günlüğü 90 TL… Zaten bu süreçte personel sayısını da yarıya düşürdük. Ayakta kalmanın yollarını arıyoruz” diyor.

'ESNAFIN PARA KAZANDIĞI GÜNLER ESKİDENMİŞ'

.

Kenan Şahin, küçük esnafın 2009 yılından bu yana ayakta kalmakta zorlandığını, salgın sürecinde de ‘bitme’ noktasına geldiğini ifade ediyor. “Esnafın para kazandığı günler eskidenmiş; şimdi karnını doyurabiliyorsan ne mutlu bize” diyen Şahin, zor geçen iki buçuk aylık süreci şu sözlerle anlatıyor:

“İşletme, 17 Mart’tan bu yana kapalıydı. Personel için kısa çalışma ödeneğinden yararlandık. Ama çekmek istediğimiz esnaf kredisi performans raporumuz iyi olmadığı gerekçesiyle reddedildi. Yani, SGK, vergi borcumuz olduğu için… Borcu olamayan esnaf var mı şu dönemde? Bu süreçte dükkâna sosyal mesafe kurallarına göre yeniden tadilat yaptırdık. ‘Esnaf kredisi’ verdikleri için özel bankadan kişisel kredi çekmek durumunda kaldık. 2009 yılından bu yana küçük esnafın beli doğrulmadı. Gezi olaylarıydı, darbeydi, savaştı derken biz 11 yıldır ‘bugün düzelecek’ diye bekliyoruz. Şimdi de korona virüsü çıktı, esnaf bitme noktasına geldi. Böyle giderse bir sene kalmaz birçok küçük esnaf kepenk kapatır."

RESTORAN SAHİBİ: ELEKTRİĞİ KESECEKLERİNİ SÖYLÜYORLAR

Bu sürecin mağdurlarından biri de restoran sahipleri. Yıllardır ev yemekleriyle hizmet veren restoran sahibi Mercan Karakoç, bu süreçte esnaf kredisinden faydalanamadıklarını, bu yüzden arabalarını sattıklarını anlatıyor.

.

İşletmeyi açalı henüz bir hafta olmamışken “dükkân sahibi kirayı, devlet elektrik ve doğalgaz parasını istiyor” diyen Karakoç, şunları ifade ediyor:

“Bugün dükkâna sadece beş kişi girdi. Pandemi sürecinde elektrik, doğalgaz ve su faturalarını ötelemiştik. Doğalgazı zar zor yatırdık ama elektriği yarın keseceklerini söylüyorlar. Bu süreçte arabamızı sattık, onun parası ile ayakta kalmaya çalışıyoruz. Bu şekilde elektrik kapanmazsa bile ay sonuna kadar idare edebiliriz. Esnafa aylık yardım yapılmasını talep ediyoruz. Yoksa kapıya kilit vurmak zorunda kalacağız.”

KIRAATHANE İŞLETMECİSİ: İKİ, ÜÇ ÇAY SATARAK AKŞAMI EDİYORUZ

Bu süreçte en çok tartışılan da açılan ancak okey, tavla ve kâğıt oyunları oynatamayacak olan kıraathaneler.

.

Ankara’da 51 yıldır kıraathane işleten Hasan Yazıcı, “Pazartesi’den bu yana iki, üç çay satarak akşamı ediyoruz. Buranın kapısını açmak, 2 bin TL’den başlıyor. İşletmeyi sosyal mesafe kurallarına göre yeniden ayarladık. Ama müşteri yok. Her gün geliyoruz, oturup oturup gidiyoruz. Mal sahibi kirayı istediği an bittik demektir. Burası 51 yıllık bir kıraathane, kapısına kilit vurmak istemiyoruz” diye konuşuyor.

'ŞU AN AÇMAMAK AÇMAKTAN DAHA İYİ’

Normalleşme sürecine geçilmesine rağmen kâr zarar dengesi güderek hala açılmayan işletmeler de var. Kızılay’da restoran işleten Serkan Gültekin, gelirin masrafları kurtarmayacağı görüşünde. Bir işletmenin bir günlük giderinin en az 3 bin TL olduğunu ifade eden Gültekin, “Esnaf arkadaşlar ile görüşüyoruz hepsi sıkıntı içinde, piyasa çok kötü. Esnaf kredisine başvurduk ancak olumlu bir yanıt gelmedi henüz. Açtığımız zaman masrafları ve elemanların maaşlarını çıkartamıyoruz. Hatta cebimizden yiyoruz. Salgın öncesinden kalan elektrik, doğalgaz borçları var işletmenin. Dükkânı açmaya kalksak bir sürü masraf. Personelin hepsini geri çağırma şansımız yok. Bir kısmını çağıracağız. Dükkânı açmak için piyasanın düzelmesini bekliyoruz. Şu an açmamak açmaktan daha iyi” diyor.

KUAFÖR: İŞLER YÜZDE 70 DÜŞTÜ

Kuaför salonu işletmecisi Adem Özdağ da, salgın nedeniyle salonu henüz 10 gün önce açtığını belirtiyor.

.

İşlerin Pandemi öncesine oranla yüzde 70 azaldığını ifade eden Özdağ, "Salgın sürecinde iki ay kapalı kaldıktan sonra yeniden hizmet vermeye başladık. Bu arada iki ay boyunca kısa çalışma ödeneği yardımı ile elemanların maaşlarını ödeyebildik. Her ne kadar hijyen koşullarına dikkat etsek de insanlar tedirgin oldukları için gelmiyorlar. Bir ay daha bu şekilde devam edeceğini öngörüyoruz. Pandemi öncesi ile bugünü kıyaslarsak işler yüzde 70 düştü. İnsanlar kendilerini sosyal alanlara girmeye hazır hissetmiyor" diyor.

AESOB: ESNAFIN TOPARLANMASI 2021’İ BULACAK

Ankara Esnaf ve Sanatkârlar Odası Başkanı Mehmet Yiğiner ise esnafın açık olsa da iş yapamadığına vurgu yaparak, “Ayakta kalma mücadelesi veriyorlar” diyor. Esnafın toparlanmasının 2021 yılını bulacağına dikkat çeken Yiğiner, bu sürecin rahat atlatılması için yetkililerden şu taleplerde bulunuyor:

“Bu sene işlerimiz biraz zor olacak. Türkiye’de 2 milyona yakın esnaf ve bu işletmelerde çalışan kişiler var. Bizim talebimiz esnafa asgari ücret miktarında aylık verilmesi, BAĞ-KUR’ların ödenmesi ve kira desteğinin sağlanması. Bu süreçte açılmak için piyasanın düzelmesini bekleyenler var. Bize bağlı olarak işyerini açmayan esnaf az sayılır ama şu an işyeri açık olup da para kazanamayan esnaf bir hayli fazla.”