GoFor: Pandemide gençlerin eğitim ve çalışma hakkı ihlal ediliyor

DUVAR - TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) verilerine göre Türkiye’de 13 milyon genç bulunuyor. 15-24 yaş arası genç nüfusun toplam nüfusa oranı ise yüzde 15,6. Gençlik Örgütleri Forumu GoFor’a göre gençlerin yaşadığı eşitsizlikler Covid-19 pandemisiyle derinleşti. Pandeminin gençler üzerindeki etkisini izleyen GoFor, başlattığı haritalandırma çalışmasıyla Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde gençlerin uğradığı hak ihlallerini raporlaştırıyor. Daha çok gence ulaşmayı hedefleyen GoFor, pandemi sebebiyle sorun yaşayan genç nüfusun harita üzerinden bildirim yapmasını bekliyor.

Türkiye’de hak temelli gençlik politikası üretmeyi amaçlayan GoFor, gençlik alanında çalışan 66 sivil toplum kuruluşunun bir araya geldiği bir çatı örgüt. Üzerinde çalıştığı gençlik politikalarının kamu kurumları ve farklı alanlarda çalışan sivil toplum örgütleri tarafından benimsenmesini hedefliyor. GoFor Gençlik Çalışmaları Uzmanı Çağlar Yenilmez, “Türkiye’de gençler ile ilgili politikalar hayata geçirilirken yapılan en büyük yanlış, bu 13 milyon insanı aynı ihtiyaçlara sahip kişiler olarak görmek” diyor. Gazete Duvar’ın sorularını yanıtlayan Yenilmez, gençlerin pandemide maruz kaldığı ihlalleri şöyle özetliyor: “Eğitim ve öğretimin çevrimiçi gerçekleştirilmesinden dolayı bilgisayara, internete erişemeyenler fırsat eşitsizliğine uğradı. KYK yurtlarından çıkarılanların barınma hakkı gasp edildi. Günlük ücretle, yevmiyeli çalışanlar çalışma hakkına erişemedi. Fikir ve düşünce suçundan dolayı özgürlüğünden mahrum edilenler af döneminde cezaevinden çıkarılmadı.”

2015 yılında kurulan GoFor’un bileşenleri kimler? Bünyenizde hangi alanlardan kaç örgüt bulunuyor?

GoFor, gençlik politikalarının oluşum süreçlerine gençlik örgütlerinin aktif katılımını sağlamak üzere yola çıktı. Din, dil, ırk, cinsiyet, cinsel yönelim, cinsiyet kimliği, sosyo-ekonomik durum, engellilik durumu, dezavantajlılık gibi alanlarda var olan ve çalışan farklı gençlik gruplarının temsilini sağlamakta olan şeffaf, demokratik, katılımcı ve hak temelli bir örgütüz. Şu anda 66 üye örgütü bulunan GoFor’un üyeleri gençlik dernekleri, öğrenci örgütleri ve resmi olmayan gençlik örgütlenmelerinden oluşuyor.

‘GENÇLER MUTSUZ VE ÜLKEDEN GİTMEK İSTİYOR’

Türkiye’de gençlik hakları nasıl ele alınıyor? Gençlik haklarıyla ilgili bir genel görünümden söz etmek istersek neler söylenebilir?

Gençlik hakları, Türkiye’de yasal olarak maalesef tanımlı değil. Tanımlı olması bir yana gençlerin haklarını içeren bir gençlik politikası da mevcut değil. Yazılı ya da tanımlı olmasa da haklara erişimde ciddi sıkıntılar var. Gençler, görev sahiplerinin “iyi genç” tanımına sıkışmış durumunda. Bu çerçevenin dışına çıktıklarında baskı ve ayrımcılık ile karşılaşıyorlar. Zaten son dönemde yapılan bütün gençlik araştırmaları da bu durumun sonuçlarını bizlere gösteriyor. Ruh hali olarak mutsuz, gelecek planı olarak da ülkeden gitmek isteyen gençler tüm araştırmalarda üst sıralarda.

Korona virüsünün yayılmasını engellemek için sokağa çıkma yasağı uygulanan gruplardan biri de gençlerdi. Bu uygulamada gençler, ihtiyaçları ve sorunları aynı olan tek bir grup gibi görüldü. Bunun ne tür yansımaları oldu?

TÜİK 15-24 yaş arası genç sayısını 12 milyon 955 bin kişi olarak açıklıyor. Türkiye’de gençler ile ilgili politikalar hayata geçirilirken yapılan en büyük yanlış, bu 13 milyon insanı aynı ihtiyaçlara sahip kişiler olarak görmek. Pandemi sürecinde alınan tedbirlerde de aynı bakış açısı vardı. Örneğin çalışmak zorunda olan gençlerle ilgili düzenleme yasaktan sonra geldi ve risk grubu olmalarına rağmen çalışmaya devam ettiler. Bu süreçte gözlemlerimiz bize söylüyor ki; görev sahipleri için gençlerin sermayedeki karşılığı gençlerin kendisinden hala daha önemli. Bununla beraber çalışmayan gençler de ihtiyaçları gözetilmeksizin evlere hapsedildiği için ev içi şiddet mağduru genç sayısı arttı. Tabii bu artışı barınma hakkına erişebilen gençler için gözlemleyebiliyoruz.

.

Covid-19 pandemisinin toplumda var olan eşitsizlikleri artırdığına dair bir uzlaşı var. Pandemiyle beraber hangi alanlarda yaşanan ihlaller arttı?

Pandemide ortaya çıkan tabloyu şöyle özetleyebiliriz: “20 yaş altı yurttaşlar sokağa çıkma yasağından dolayı sosyal baskıya maruz kaldı. Eğitim ve öğretimin çevrimiçi gerçekleştirilmesinden dolayı bilgisayara, internete erişemeyen gençler fırsat eşitsizliğine uğradı. KYK yurtlarından hızlıca çıkarılan gençlerin barınma hakkı gasp edildi. Günlük, yevmiyeli çalışan gençler çalışma hakkına erişemedi. Fikir ve düşünce suçundan dolayı özgürlüğünden mahrum edilmiş gençler, af döneminde cezaevinden çıkarılmadı. Bu dönemde eğitim ve öğretim çevrimiçi olduğu için bazı burs sağlayıcılar bursları kesti. Maddi açıdan dezavantajlı duruma düşenler ev sahipleri tarafından evden atıldı ve seyahat kısıtlamasından dolayı evine dönemeyenlerse geçici barınma alanlarında konaklamak zorunda kaldı. Öne çıkan sorunları ve hak kayıplarını bu şekilde özetleyebiliriz.

‘GENÇLER ETİKETLENME KORKUSU YAŞIYOR’

Oluşturduğunuz sistemde dokuz farklı tema için hak ihlalleri işaretlemek mümkün. Şimdiye kadar bildirilen ihlaller, bölge, yaş, cinsiyet ve engel durumuna göre ne tür farklılıklar gösteriyor?

Sağlık hakkı, barınma hakkı, eğitim hakkı, siyasi katılım hakkı, yaşam hakkı, örgütlenme özgürlüğü hakkı, ifade özgürlüğü hakkı, ayrımcılıkla mücadele ve çalışma hakkından oluşan bu dokuz tema aynı zamanda “Gençlik hakları neleri kapsar?” sorusuna verdiğimiz cevap. Haritayı açtığımız tarihten bugüne kadar tam 54 hak ihlali raporlandı. Bu 54 ihlalde en çok öne çıkan eğitim hakkı ve çalışma hakkı ile ilgili ihlaller. Bu iki temayı barınma ve sağlık hakkı takip ediyor. Eğitim hakkı ile ilgili öne çıkan sorunlar bilgisayara, internete erişim ve okulların online eğitimi doğru kurgulayamamasından kaynaklıyor. Çalışma hakkında ise işten atılan, maaş alamayan ve zorla izne çıkarılan gençler çoğunlukta. En çok hak ihlali raporlamasını nüfus yoğunluğu ile paralel olarak İstanbul ve Ankara’dan aldık. Bölgesel olarak şu an sadece Karadeniz bölgesinden bir hak ihlali raporlayamadık. Öte yandan GoFor hak ihlalleri haritasına veri giren gençlerin internete ve bilgisayara erişimi olan gençler olduğu da bir gerçek. Girilen verilerin yüzde 42’si anonim olarak girilmiş. Bu veri bize gençlerin etiketlenme endişesiyle sorunlarını kamusal alanda paylaşmakla ilgili çekincelerinin olduğunu gösteriyor.GoFor: