‘Fabrikadan çıkan patlayıcılar olduğu yerde imha edilmeliydi’

ANKARA - Sakarya’nın Hendek ilçesinde 3 Temmuz’da patlama yaşanan Büyük Coşkunlar Havai Fişek Fabrikası’nda patlamayan malzemeleri imhaya götüren kamyonda patlama yaşandı ve 3 kişi öldü.

Yangının yaşandığı fabrikadan çıkan patlayıcıların 'güvensiz patlayıcılar' olarak nitelendirildiğini belirten kimya mühendisi ve patlayıcı uzmanı Süleyman Polat, “Bu fabrikadan çıkan patlayıcılar olduğu yerde gerekli önlemler alınarak imha edilse can kayıpları olmazdı” dedi. Kimya Mühendisleri Odası Genel Başkanı Ali Uğurlu ise, “Yangının ardından bu malzemelerin yeterince soğutulmuş olması gerekiyordu” diye konuştu.

Süleyman Soylu: 15 ton patlatılmıştı, 1.5 ton kalmıştı

‘GÜVENSİZ BİR AMBALAJLA GÖTÜRÜLMESİ NAKLİYE HATASI’

Büyük Coşkunlar Havai Fişek Fabrikası’nda, 7 kişinin ölümüne 126 kişinin de yaralanmasına neden olan patlamadan arda kalan malzemelerin taşınması sırasında gerçekleşen patlamaya dair Gazete Duvar’a konuşan, kimya mühendisi ve patlayıcı uzmanı Süleyman Polat’a göre olay bir ihmal sonucu gerçekleşti.

Yangının yaşandığı fabrikadan çıkan patlayıcıları “güvensiz” olarak nitelediklerini belirten Polat, “Örneğin bir ihbar sonrası bir çanta buluyorsunuz ve düzenekle imha ediyorsunuz. Niye? Çünkü içerisinde ne olduğunu bilmiyorsunuz. Yangından çıkmış, depodan çıkmış, ne olduğu belli olmayan belirli bir ısınma geçirmiş, belli bir sarsıntı geçirmiş patlayıcılar hangi cins olursa olsun, havai fişek de olsa içerisinde kara barut dahi olsa bizim için güvensiz patlayıcılardır. Güvensiz patlayıcılar da yerinde imha edilir. Bu şekilde güvensiz bir ambalajla arabaya koyulup götürülmesi nakliye hatasıdır. Bir patlayıcıyı yanan binadan da almış olsalar, patlatmaya da götürüyor olsalar ambalajının güvenli olması zorunlu” diye konuştu.

‘İLLA TAŞIYACAĞIZ DİYORLARSA GÜVENLİ AMBALAJLARLA YAPMALARI GEREKİYORDU’

“Bu fabrikadan çıkan patlayıcılar olduğu yerde gerekli önlemler alınarak imha edilse can kayıpları olmazdı” ifadelerini kullanan Polat, “Eğer illa taşıyacağız diyorlarsa bunu da güvenli ambalajlarla yapmaları gerekiyordu. Örneğin, bomba imhaya giden araçların arkasında cüzi miktarda patlayıcı alan çelik kasalar vardır. Çok kalın çelik kasadır ve içerisinde patlarsa da güvenli bir şekilde götürülür. Ama böyle bir şey yapılmadığı gözüküyor. Bu tarz patlayıcılar nakledilirken taşıma sırasında fazla sayıda insan olmaz. Bazı şeyler net değil ama, hangi patlayıcı türüyle çalışıyor olursa olsunlar emniyetsiz ambalajla taşıma yapılıyor ve bu bir ihmaldir” dedi.

Sakarya'da patlamamış malzemeyi imhaya götüren kamyon patladı

‘BU MADDELERİ KAMYONLA TAŞIYAMAZSINIZ’

Bu tarz tehlikeli malzemelerin taşınmadan önce gerekli önlemlerin alınması ve kamyonla taşıma işleme yapılmaması gerektiğini belirten Kimya Mühendisleri Odası Başkanı Ali Uğurlu ise, “Yangının ardından bu malzemelerin yeterince soğutulmuş olması gerekiyordu. Yönetmelikler kapsamında özel önlemlerle, bu konuda eğitimli kişilerle taşımanın yapılması gerekiyordu. Bunlar herkesin yapabileceği ve taşıyabileceği ürünler değil. Siz bu maddeleri kamyonla taşıyamazsınız, özel araçlarla bunların taşınması gerekiyor. Bu konuda eğitim almış insanların nezaret etmesi gerekirdi” diye konuştu.

‘FABRİKADA HANGİ TÜR PATLAYICILAR OLDUĞUNU BİLMİYORUZ’

Fabrikada hangi tür patlayıcı olduğunu bilmediklerini, bu konuda kamuoyuna şeffaf açıklama yapılmadığını ifade eden Uğurlu sözlerini şöyle sürdürdü:

“Fabrikada hangi tür patlayıcı olduğunu bilmiyoruz. Bizim bildiğimiz havai fişek yapımında kara barut kullanılır. Bunun dışında renk ve ışık vermek için değişik kimyasallar da kullanılabilir. Bunların dışında neler kullanıldı bilmiyoruz çünkü bunlar kamuoyuna açıklanmadı. Yangından sonra fabrikada bir inceleme yapılıp kamuoyu da bilgilendirilmeliydi. Depolarında ne olduğunu bilseydik daha sağlıklı açıklama yapabilirdik. Bizim bildiğimiz buradaki en tehlikeli madde kara barut.”

‘İŞ GÜVENLİĞİ YAPISAL BİR SORUN’

Yaşanan ikinci patlamaya ilişkin açıklama yayınlayan TMMOB Yönetim Kurulu Başkanı Emin Koramaz ise iş güvenliğine dikkat çekerek şunları söyledi:

“Gerekli risk kontrol tedbirlerinin uygulanmaması sonucunda yaşanan bu patlama ve can kayıpları, ülkemizdeki iş güvenliği alanında yaşanan sorunun büyüklüğünü bir kez daha gözler önüne sermiştir. Artık sistematik hale gelen bu patlama ve iş cinayetlerinin önüne geçmek için derhal ciddi adımlar atılmalıdır. İşçi sağlığı ve iş güvenliği konusu toplumun bütününü ilgilendiren kamusal bir sorundur. TMMOB olarak yıllardır dile getirdiğimiz hukuki adımlar derhal atılarak iş güvenliği alanı, çalışanların can güvenliğini öne alan, işverenin ve kamu otoritesinin sorumluluğunun altını çizen bir çerçevede yeniden düzenlenmelidir.”

‘YERİNDE YA DA YAKIN BİR YERDE İMHA EDİLMELİYDİ’

Patlama ve yangın sonrası geriye kalan havai fişek ve diğer tehlikeli kimyasal malzemelerin taşınmasının doğru olmadığını belirten Kimya Mühendisleri Odası tarafından yapılan açıklamada ise, “Bu malzemeleri yüksek sıcaklık ve ısıya maruz kaldıkları için güvensiz patlayıcı olarak değerlendirilirler. Bunların taşıma emniyeti yoktur. Yapılması gereken bunların yerinde ya da çok yakın bir alanda imha alanında imha edilmesidir. Taşımak başlı başına bir yanlıştır” denildi.

Patlayıcıların taşınması zorunlu ise bu konuda yayınlanmış yönetmelik ve tüzüklerdeki hükümler gereğince önlemlerin alınması gerektiğini belirten odanın açıklaması şu ifadelerle devam etti:

“ADR yani Tehlikeli Maddelerin Kara Yolu İle Taşınması Yönetmeliği diğeri ise 1987 yılında çıkarılmış olan 87/12028 tüzüğü yani Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzük’dür. Bu yönetmelik ve tüzüklerde tehlikeli maddelerin ve patlayıcıların taşınması sırasında alınması gerekli önlemler, taşıyıcıların özelliği, taşınan malzemelerin taşıma emniyetine uygun olarak ambalajlanması, taşımaya kimlerin ve hangi uzmanların nasıl nezaret edeceği gibi çok detaylı hükümler vardır. Örneğin eğer kara barut taşınıyorsa taşıma öncesi en az yüzde 15 nemlendirilmesi gerektiği, taşıma için özel imal edilmiş taşıyıcı ile taşınması gerektiği, keza patlayıcıların tank ya da konteyner içerisinde taşınması gerektiği gibi. Bu tip taşıma işlemine muhakkak Tehlikeli Madde Güvenlik danışmalığı Sertifikası'na sahip bu konuda uzmanlaşmış kimya mühendisi kişilerin nezaret etmesi gereklidir.”