Güzel dünya, gerçekten var mısın?

Sally Rooney, yazdığı kitaplarla olduğu kadar kariyerinde yaşadığı büyük yükselişle de dikkatleri üzerine çeken bir yazar. Toplamda üç kitabı var: ‘Arkadaşlarla Sohbetler’ (2017), ‘Normal İnsanlar’ (2018) ve ‘Güzel Dünya, Neredesin?’ (2021). İlk kitabı ‘Arkadaşlarla Sohbetler’, Pınar Umman’ın çevirisi, Monokl Yayınları etiketiyle basılan Rooney’in hakları daha sonra Can Yayınları’na geçti. ‘Normal İnsanlar’ ve ‘Güzel Dünya, Neredesin?’ kitaplarını ise Emrah Serdan çevirdi.

DÖRT BAŞ KARAKTER

'Güzel Dünya, Neredesin?’in tek bir başkarakteri yok. Kitabın başkarakteri dört kişi: Yazar Alice, editör Eileen, başka bir beyaz yakalı olan Simon ve bir depo işçisi Felix. Dördü de hayatın farklı bir cephesinde kendisini ararken birbirleriyle kurdukları ilişkilerde hayatı anlamlandırmaya çabalayan insanlar ama sürekli tökezleyip duruyorlar. Roman da işte bu tökezlemeleri konu ediniyor.

Eileen ve Simon çocukluk arkadaşlarıdır. Üniversite yıllarında Alice de bu arkadaşlığa dahil olur. Eileen ve Simon kısa süreli bir beraberlik yaşamış olsalar da arkadaşlıkları bozulmadan sürer. Bazen uzun süre görüşemezler, bazen başkalarıyla beraber olurlar, ama samimiyetlerini korumayı bilirler. İçlerinde belki de en umutsuz vaka ve en düzensiz hayata sahip olan kişiyse Alice’dir.  Üniversite yıllarında hepten kaynaşan bu üçlü arkadaş grubu yıllar içinde farklı yerlere savrulur, ama dirsek temasını da sürdürürler. Alice kendisinin de şaşırdığı şekilde ilk yazdığı kitapla büyük bir başarıya ve ekonomik özgürlüğe kavuşur. Eileen editörlük yapmaya başlar. Simon’sa farklı yerlere danışmanlık hizmeti verir. Kitap, Alice’in Dublin’den County Mayo’daki bir sahil kasabasına taşınmasıyla başlar. Yakın zamanda geçirdiği sinir krizinden sonra kendini dinlemek için bu sakin kasabaya gelen, eski fakat güzel bir ev tutan Alice, yalnızlıktan bunaldığı için Tinder’dan tanıştığı Felix isminde biriyle buluşur. Böylece dikdörtgen tamamlanmış olur.

SINIF FAKTÖRÜ

Rooney okurları onun genelde aşk ve arkadaşlık meselesini konu edindiğini bilir. Ancak Rooney bu meseleye her kitabında bir öncekinden farklı bir şey ekler. Bu da genelde kendi hayatıyla ilintili bir şey olur. Yani Rooney içinde bulunduğu koşulların gerçekliğine yönelik yaptığı gözlemlerden kendine kurmaca bir dünya oluşturur. Okuldayken okullu gençlerin serüvenini yazar. Kitaplarıyla ulaştığı başarıdan sonra da bir yazarın üzerinden yayıncılık dünyasını da işin içine katarak işte bu kitabı yazar. Kabaca söylemek gerekirse; bildiği şeyi anlatır.

Aslında verdiği bir röportajda, ‘Güzel Dünya, Neredesin?’i ‘Normal İnsanlar’dan önce yazmaya başladığını, ancak hikâyenin içine bir türlü giremediği için onu bırakıp ‘Normal İnsanlar’a başladığını söyler. İkinci kitabı yayınlandıktan sonra da kolları sıvayıp ‘Güzel Dünya, Neredesin?’e yeniden başlar... İşin ilginç kısmıysa şudur; Rooney bu kitabı yazmaya başladığında Alice’den daha popüler ve daha zengin durumdadır. Hal böyle olunca aşkın ve arkadaşlığın ele alınış biçimi de değişiklik gösterir, çünkü bir öğrencinin aşka ve arkadaşlığa bakışıyla, hayata bir şekilde atılmış, tabiri caizse “büyümüş” birinin bakışı pek tabii ki aynı olmaz. Rooney burayı kaşırken ele aldığı dört karakteri geçmişleri ve şimdileriyle beraber değerlendirirken işin içine sınıfsal koşulları da sokmayı ihmal etmez. Bunu ilk elden Eileen ve Simon’ın çocukluğunda görürüz. Ailelerinin ekonomik durumlarındaki farklılık, onların arkadaşlıkları boyunca kendini belli eder. Diğer taraftan da Alice vardır elbette. Alice hem ülke içindeki satışlardan hem de diğer dillere yapılan çevirilerden çok ciddi bir servet kazanmış durumdadır. Neredeyse hiçbir ekonomik kaygısı yoktur. Ancak Eileen kira ödemek zorunda olduğundan her sabah uyanıp ofise gitmesi gereken biridir. Sadece o da değil tabii. Depo işçisi olan Felix’le olan ilişkisinde de bu fark oldukça ortadadır. Rooney işin bu kısmını tartışırken paranın aşka ve arkadaşlığa yansımasını elinden geldiğince eşeler.

SCHILLER’DEN İLHAMLA

Rooney’in hem bu tür meseleleri sorguladığı hem de teknik anlamda romana bir farklılık getiren tercihlerinin başında Alice ile Eileen’in mailleşmeleri gelir. Kabaca söylemek gerekirse; bir bölümde Alice-Felix kısmı okur ve Alice’in attığı maili görürüz, sonra Eileen-Simon kısmı okur ve Eileen’in attığı maili görürüz... Bu mailleşmelerde iki karakter hem ilişkilerine dair hem de çeşitli felsefi konularda birbirleriyle olabildiğince açık şekilde konuşurlar ki karakterlerini ortaya çıkaran en önemli yerler de zaten buralardır.

Genel olarak bakınca Alice’le Eileen’in bu kısımlarda yazıştıkları sorunların kendileriyle ve dünyayla kurdukları iletişimsizlikten, tatminsizlikten, daha gerçekçi bir ifadeyle, içinde debelendikleri boşluktan kaynaklandığını görürüz. Varoluşsal anlamda hissedilen bu çatırdama aile olmak, anne olmak gibi temel kavramları sorgulamaktan da çekinmez. 'Güzel Dünya, Neredesin?' ismi de tüm bunları düşününce yerli yerine oturur. Rooney bu ismi, Schiller’in 1788 tarihinde yazdığı ‘Yunan Tanrıları’ şiirindeki bir mısradan bulur. Aynı mısranın 2018 Liverpool Bienali’nde de kullanıldığını fark edince bundan çok etkilenir ve çalıştığı kitaba bu ismi verir...

‘Normal İnsanlar’ 2020’de, ‘Arkadaşlarla Sohbetler’ 2022’de TV dizisi olarak gösterime girdi. Yapımcıların Rooney’in kitaplarını seviyorlar anlaşılan. Hal böyle olunca Güzel ‘Dünya, Neredesin?’in de yakında bir uyarlamasının yapılacağını tahmin etmez zor olmaz.