Haritalar değişiyor, renkler değişmiyor: Kürt illeri hep geride
TÜİK’in Coğrafi İstatistik Portalı’nda paylaşılan birbirinin neredeyse aynısı olan haritalar, bölgesel eşitsizlikleri ortaya koyuyor. Aynı harita, eğitimde, sağlıkta ve ekonomide hiç değişmiyor.
VAN - Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) Coğrafi İstatistik Portalı'nda yer alan haritalar, ülkenin farklı bölgelerindeki sosyo-ekonomik eşitsizlikleri net bir şekilde ortaya koyuyor. Özellikle Kürt nüfusunun yoğun olarak yaşadığı Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerindeki kentler, eğitim, sağlık, ekonomi, işgücü ve istihdam gibi temel alanlarda en fazla geride kalan şehirler olarak dikkat çekiyor.
DEM Parti Van Milletvekili Gülcan Kaçmaz Sayyiğit, TÜİK'in verilerine dayanarak hazırlanan bu haritaların, Türkiye'deki Kürt sorununu açık bir şekilde gözler önüne serdiğini belirtiyor.
TÜİK'in Coğrafi İstatistik Portalı'nda yer alan haritalar, Türkiye'nin farklı bölgelerindeki gelişmişlik düzeylerini karşılaştırmalı olarak sunuyor. Eğitimde okullaşma oranları, sağlık hizmetlerine erişim, işsizlik oranları, kişi başına düşen gelir gibi göstergelerde, özellikle Van, Hakkari, Şırnak, Mardin, Diyarbakır gibi iller, neredeyse tüm alanlarda en alt sıralarda yer alıyor.
'HARİTALAR POLİTİK TERCİHLERLE ŞEKİLLENİYOR'
Genel ve yerel seçim sonuçlarına bakıldığında, DEM Parti’nin oy çoğunluğunun haritada ‘mor’ renkle gösterildiği şehirlerin, TÜİK’in yayımladığı hemen her harita ile benzer olmasının nedenini Sayyiğit, şöyle değerlendiriyor: “Bunun sebebi, haritaların tek elden çıkması. Çünkü Kürt coğrafyasının geri kalmışlığının müsebbibi bizzat devlettir. Her ne kadar coğrafya ‘kader’ denilse de payımıza düşen haritaların kaderle bir ilgisi yok. Yüz yıldır Kürtlere karşı yürütülen politikaların sonuçları var karşımızda. Haritalar, politik tercihlerle şekilleniyor. Bugün kayyım atanan kentleri yan yana getirdiğimizde de tarihi Kürt coğrafyası çıkıyor karşımıza.”
'KÜRT KENTLERİNİN MİLLİ GELİRDEN ALDIĞI PAY ÇOK AZ'
TÜİK’in 2023 yılına ilişkin paylaşmış olduğu haritaya bakıldığında, yine aynı kentlerin Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’da (GSYH) son sıralarda yer aldığı görülüyor. TÜİK’in bu verileri, Türkiye’nin en yoksul kentlerini de böylelikle ortaya koyuyor.
Sayyiğit, bunu şekillendiren temel nedenin ‘Kürt sorunu’ olduğunu söylüyor: “Özellikle gelir dağılımı istatistikleri çok şey söylüyor. Aralık 2024 verilerine bakalım, orada TRB2 bölgesinin yaklaşık 92 bin lira ile en düşük gelire sahip olduğunu görüyoruz. Burada yer alan kentler; Van, Bitlis, Muş, Hakkâri gibi Kürt kentleri. Türkiye ortalamasının yaklaşık 188 bin lira olduğunu düşündüğümüzde 92 bin liralık tutarın ne kadar az olduğu da kolaylıkla anlaşılabilir. Maalesef aynı sonuçları, ulusal hesaplara da baktığımızda Kürt kentlerinin milli gelirden aldığı payın da çok az olduğu çıkıyor karşımıza.”
Bir diğer harita ise işsizlik oranlarını gösteriyor. TÜİK’in 2023 verilerine göre işsizlik oranının en yüksek olduğu bölge yine Kürt kentleri iken, liste başında Van ve Hakkari bulunuyor. Bu şehirleri Ağrı ve Iğdır takip ediyor.
Sayyiğit, “Bunlar, bir tesadüfle açıklanamaz, bunların kötü bir yönetim eseri olduğu söylenemez. Çünkü bilinçli bir geri bıraktırma var, bunun beslendiği politik bir arka plan var” diyor.