Geçmişten bugüne Sümerbank ve moda

ANKARA - Cumhuriyetin erken döneminde kurulan ve Türkiye tekstil tarihinde önemli yer edinen Sümerbank Fabrikalarının ürünleri 12 Şubat tarihine kadar Çankaya Çağdaş Sanatlar Merkezi’nde sergilenecek.

İzmir Ekonomi Üniversitesi Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi Arşivi’nden yararlanarak oluşturulan, ‘Bir Ulusu Giydirmek: 1956-200 Yılları Arası Sümerbank Desenleri’ sergisi yüzlerce tasarımcının ürünlerini Ankaralı sanatseverle buluşturdu.

1930’lu yıllardan 2000’li yılların başına kadar yaşanan dünya kültür ve moda tarihi açısından önemli olaylar ve bu olayların Türkiye’deki yansımaları zaman çizelgesi üzerinden seyirciye aktarıldı. Sergide, hangi yıllarda, hangi kumaş ve desenlerin moda olduğu çeşitli çalışmalarla seyirciye sunuluyor.

Sergide yer alan tarih çizelgesindeki önemli gelişmelerin satır başları ise şu şekilde:

1940’LAR SAVAŞ MODASI

1933 yılında kurulan Sümerbank birçok ilde kurulan fabrikalarıyla kumaş üretimine başlar. Bu dönemdeki kumaşların renk seçenekleri oldukça kısıtlıdır. İkinci dünya savaşı döneminde ise Kayseri ve Nazilli fabrikalarında dokuma işçilerinin bir kısmı askere alınır. Sümerbank boş kalan tezgahları İzmir’e taşıma kararı alır. Avrupalı tasarımcılar tarafından yaratılan kadınsı silüetler, Türk kadınlarının giyim biçimlerine de etki eder. Gazetelerde bel hattını vurgulayan ve kalçada genişleyen elbise ve tayyörlere yer verilir.

1950’LER AMERİKA’DAN ESEN MODA RÜZGARLARI

Sümerbank’ın bu yıllarda ürettiği kumaşlarda az renk kullanılmıştır. Geometrik, puantiyeli ve küçük çiçekli desenlerin yer aldığı kumaşlar kullanılır. 1950’li yıllarda Türkiye modasında Amerikan etkisi hakimdir. Sinema ve radyo aracılığıyla tüketim alışkanlıklarında Amerikan etkisi hissedilmeye başlanır. Bu yıllardaki en popüler desenler halk arasında, “mineli, yandım alamadım, tarla sattıran” olarak da adlandırılan çiçekli desenlerdir.

1960 yılına ait çiçekli desenlerin moda olduğu kıyafet örnekleri

1960’LAR MODADA FÜTİRİZM VE HER YER SÜMERBANK

1960’lı yıllarda Sümerbank desenlerinde çiçekli, geometrik, çizgili, şal desenli kumaşların yanı sıra hayvan figürleri ve 60’lı yılların yuvarlak hatlı formları da görülür. “Uzay Çağı” olarak adlandırılan dönemde bilimsel gelişmelerin yansımaları kumaşlarda hissedilmiştir.

Kombinezonlar(1960’lı yıllar)

1970’LER MODADA DOĞAYA DÖNÜŞ VE SÜMERBANK’IN OLGUNLUK YILLARI

1970’lerde üretilen kumaşlardaki basma desenler önceki yıllara göre daha canlı tonlarda ve daha iri formlardadır. Parlak renkler üzerine basılmış iri çiçekler dikkat çekicidir. İzmir Fuarı’ndaki ilk Sümerbank defilesi Zühal Yorgancıpoğlu tarafından 70’li yıllarda düzenlenir.

1970’ler Ayşe Erdem Çetin arşivinden bir örnek.

1980’LER ÖZELLEŞTİRME DÖNEMİ VE TÜKETİM YILLARI

Bu dönemdeki kadın giyim sektöründe ‘başarı için giyim’ akımı  etkili olur. Kadınlar vatkalı kıyafetler ve altın düğmeli ceketlerle iş yaşamında güçlü bir görünüm sergiler. Bu dönemde ters konik silüet ve geniş omuzlar yaygın olarak kullanılır.

1980’lerden Şadiye Ölçer Aysal’ın bir tasarımı.

1990’LAR KÜRESELLEŞME VE BİREYSELLİK

Bu tarihlerdeki teknolojide yaşanan gelişmeler moda endüstrisindeki değişimlere de hız kazandırır. Bu yıllardan itibaren moda akımlarında çeşitlilik görülmeye başlar. Giyimle ilgili eski katı kurallar esneklik kazanır. Bu tarihlerdeki birçok moda devi, sadece tasarımlar ile değil, görsel kimlikleri ile de modayı etkiler.

1990’larda moda olan Mehmet Bolca arşivinden bir tasarım.

Sümerbank desen albümü 1978-TUDiTA