Prof. Dr. Muhibbe Darga kimdir?

DUVAR - Prof. Dr. Muhibbe Darga yaşamını yitirdi. Darga, arkeoloji alanında yaptığı çalışmalarla öncü oldu.

1921 yılında Acıbadem / İstanbul’da doğdu. Osmanlı Sarayı’nda bir dönem özel kalem müdürlüğü ile Maliye Nazırlığı yapan Mehmet Emin Bey’in de torunudur. Dadıların elinde ve Darugazade’lerin köşkünde büyüdü. Babası Dr. Ahmet Sait (Darga) tarafından bir erkek gibi haşarı, gözü pek olarak yetiştirildi.

Erenköy Kız Lisesi’nin ardından babasının yönlendirmesiyle İstanbul Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’ne girdi (1939). Dönemin ünlü bilim adamlarıyla 1940’lı yıllarda Anadolu’da at sırtında, ‘taş arabaların’ üzerinde, yağmurda, çamurda, kimi kez günde kilometrelerce yürüyerek keşif gezilerine çıktı. Karatepe kalıntılarını ortaya çıkaranlardan biriydi. Ord. Prof. Arif Müd Mansel, Prof. Dr. E. Bosch’un derslerine devam ederek 1943 yılında Arkeoloji Bölümü’nü bitiren Darga, İstanbul Üniversitesi Eski Önasya Dilleri ve Kültürleri Bölümü’nde asistan oldu (1945). Prof. Th. Bossert, Prof. U. Bahadır Alkım ve Prof. Halet Çambel ile Karatepe kazılarına katıldı. Hitit hiyeroglieri üzerinde araştırmalar yaptı. Prof. Bossert’in iki yıl asistanlığını üstlendi ve 1947 yılında doktor unvanını aldı.

1950-59 yılları arasında Anadolu’nun çeşitli liselerinde tarih, sanat tarihi ve Fransızca öğretmenliği yaptı. 1960’da doktor asistan olarak girdiği fakültede 1965’te doçent, 1973’te profesör oldu. Karatepe, Gedikli, Değirmentepe kazılarına katıldı. Şemsiyetepe-Karakaya Baraj havzası ve Şarhöyük kazılarına başkanlık etti (1978-79). Side dilinin çözümüne katkıda bulundu. Hitit hiyeroglierine ilişkin çalışmalarıyla işlevleri saptanamayan birçok yapının ve heykelin tanımını yaptı.

Üniversitede Hitit Sanatı ve Hitit Dili ağırlıklı dersler verdi. 1983 yılında Eski Çağ Dilleri ve Kültürleri Bölümü’ne başkan olarak atandı. 1985 yılında bu görevinden kendi isteğiyle emekliye ayrıldı. Bir yıl Eskişehir’de Anadolu Üniversitesi Sinema ve Televizyon Bölümü’nün yüksek lisans öğrencilerine konuk öğretim üyesi olarak Anadolu uygarlıkları alanında dersler verdi.

“Arkeolojisiz yaşayabileceğimi düşünmüyorum. Arkeoloji benim aşkım ve senelerdir bu işin içindeyim. İmkânları, ortamı olduğu zaman bir kadının yapamayacağı hiçbir şey yoktur” diyen Muhibbe Darga’nın uzmanlık dalında yazılmış birçok bilimsel inceleme ve araştırması makale olarak yayımlandı. Son kazı çalışmalarını, 1989-91 yıllarında Anadolu Üniversitesi Rektörlüğü’nün katkıları ve Eskişehir Müzesi Müdürlüğü ile birlikte Şarköy Antik Darylaion ören yeri kazısını başkan olarak, adı geçen üniversitede öğretim üyesi olan öğrencileriyle yaptı.

Darga’nın kitapları arasında yer alan “Eski Anadolu’da Kadın” (1976) çalışması en çok dikkati çeken önemli bir araştırmasıdır. “Hitit Mimarlığı” (1984) adlı önemli bir kitabı daha vardır. Kendisiyle yapılan ayrıntılı bir söyleşi, 2002 yılında “Arkeolojinin Delikanlısı Muhibbe Darga” adıyla yayımlanmıştır. Darga, Türk Tarih Kurumu ile Alman Arkeoloji Enstitüsü

üyesidir.

Öğrencilerini misyoner ruhuyla yetiştiren bir öğretim üyesi, yaşamının yarıya yakının arkeolojiye, yarıdan biraz fazlasını ailesine ayıran Muhibbe Darga, sözünü esirgememesiyle de bilinir. Mısır kraliçesi ve Mısır’ın tek kadın ravunu Hatşepsut konusunda bir kitap hazırlayan, güzel giyinmeyi seven Darga; “Arkeolog buluntuya bir sanat eseri gibi bakmalı,

arkeolojiye bir sanatçı gibi yaklaşabilmeli. Yoksa her şey kupkuru olur” demektedir. “Bendeki ilk izlenim (–ki, bildiğim kadarıyla onu tanıyan herkesin ittifak ettiği gibi), durduğu yerde duramayan, son derece canlı bir kadın olduğudur. ‘Akademi Kitapevi’nin akşamüstü buluşmalarında daha sıkça karşılaşır ve söyleşir olduk.

İstanbul Üniversitesi’nde Hititoloji profesörü olduğunu öğrendiğimde, biraz şaşırdığımı itiraf etmeliyim. Ben Muhibbe hanımı, edebiyatsever bir ev hanımı sanıyordum. O kadar alçakgönüllü ve gösterişten uzak bir kimlik!” (Hilmi Yavuz)

ESERLERİ:

Eski Anadolu’da Kadın (1976), Hitit Mimarlığı (1984), yılında İstanbul'dan Asya’yı Vusta’ya Seyahat (Mehmet Emin

Bey'in anıları, 2009), Kazı Başkanının Karavanası (2010).

KAYNAK:

Büyük Larousse Ansiklopedisi (1986), Emine Çaykara / Arkeolojinin Delikanlısı Muhibbe Darga Kitabı (2002),

Hilmi Yavuz / ‘Arkeolojinin Delikanlısı’ Muhibbe Darga (Zaman Gazetesi, 09 Şubat 2003), Ana Britannica Ansiklopedisi (2005),

Tamer Tarhan / Muhibbe Darga Armağanı (2008), Sağlık-Teknoloji-Kültür ve Sanat Ansiklopedisi (2008), İhsan Işık / Ünlü Bilim

Adamları (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, c. 2, 2013) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları

Ansiklopedisi (C. 12)