AIDS ile ilgili doğru bilinen yanlışlar neler?

ANKARA - 1 Aralık Dünya AIDS Günü kapsamında HIV virüsü ile ilgili birçok farkındalık kampanyası hayata geçiriliyor. Türkiye'de de sık rastlanan AIDS vakalarında erken tanı tedavi sürecinde büyük önem taşıyor. Uzmanlar HIV testini yaptırmaya dönük önyargının da kırılması gerektiği görüşünde.

Türk Tabipleri Birliği Merkez Konsey Üyesi, İç Hastalıkları ve Tıbbi Onkoloji Uzmanı Dr. Halis Yerlikaya, AIDS ile ilgili doğru olarak bilinen yanlışları ve tedavi sürecinde hastaların karşılaştıkları zorlukları anlattı.

'AYNI HAVAYI SOLUMAKLA AIDS BULAŞMAZ'

Cinsel ilişki, kan ve anneden bebeğine olmak üzere üç yolla bulaşan HIV virüsüyle ilgili  doğru zannedilen yanlışlar hâlâ dolaşımda. HIV virüsünün günlük yaşam içerisinde aynı odada bulunma, aynı okulda okuma ya da aynı havayı solumayla bulaşmayacağını belirten Yerlikaya, AIDS'in bulaşmayacağı durumları şu maddelerle sıraladı:

-Tükürük, gözyaşı, ter, aksırık, öksürük, idrar, dışkı

-El sıkışma, deriye dokunma, okşama, kucaklama, öpüşme

-Yiyecekler, içecekler, çatal, kaşık, bardak, tabak, telefon

-Tuvalet, duş, musluk, yüzme havuzu, deniz, sauna, hamam

-Sivrisinek ve diğer böceklerin sokması, kedi, köpek ve diğer hayvanlarla yaşamak HIV’nin bulaşmasına neden olmaz.

'HIV ARTIK DİYABET GİBİ KRONİK BİR HASTALIK'

"HIV virüsü eşittir ölüm" düşüncesinin de yanlış olduğunu ifade eden Yerlikaya, "Antiretroviral ilaçlarla özellikle erken teşhis edildiğinde kişiye 40 yıl kadar yaşam süresi veriliyor. Yani HIV de artık diyabet, hipertansiyon gibi kronik bir hastalıktır aslında" dedi.

Türk Tabipleri Birliği Merkez Konsey Üyesi Dr. Halis Yerlikaya

"HIV en çok eşcinsel erkekleri etkiler" önermesinin de “yanlış” olduğunu belirten Yerlikaya, "Günümüzde HIV’in en çok etkilediği kişiler genç kadınlardır. Afrika’nın Sahraaltı Bölgesinde HIV pozitif kişilerin yüzde 59’unu genç kadınlar oluşturur. Güney Afrika’da 15-19 yaş aralığındaki genç kadınlar erkeklere oranla 8 kat daha fazla HIV enfeksiyonu riski taşır" diye konuştu.

"HIV pozitifseniz sağlıklı bir bebeğiniz olamaz" ifadesine de karşı çıkan Yerlikaya, "Uygun antiretroviral tedavi gören hamile bir kadının bebeğine virüsü aktarma riski yüzde 2’nin de altındadır" dedi.

'DIŞLANMAKTAN, İŞİNİ KAYBETMEKTEN KORKUYORLAR' 

HIV virüsünde erken tanı durumunda hastalığın ilerlemesinde daha başarılı sonuçlar alındığını belirten Yerlikaya, erken tanıda hastanın yaşam kalitesinin de daha yüksek olduğunu söyledi. HIV testini yaptırmamaya dönük ön yargıya çok sık rastlandığını ifade eden Yerlikaya sözlerini şöyle sürdürdü, "Türkiye'de HIV vakaları artıyor ama hâlâ toplum olarak bunun çok da farkında olduğumuz söylenemez. Farkında olan popülasyon, aklına gelse bile test yaptırmaktan korkuyor. Çünkü dışlanmaktan, işini kaybetmekten, eşi ve ailesi tarafından terk edilmekten korkuyor. Hatta daha da kötüsü tedavi edilme hakkının bile elinden alınmasından korkuyor, ki zaman zaman HIV pozitif vakaların takip ve tedavilerinin aksayabildiğini, operasyonlarının yapılmak istenmediğini duyuyoruz. Özellikle HIV/AIDS’in önlenmesinde ve tedavisinde görev alan sağlık çalışanları arasında da hastalığa karşı önyargı bulunması ciddi bir sorun teşkil ediyor. Sağlık çalışanlarının ayrımcı davranışları HIV/AIDS'li kişilerin destek alma konusundaki karar verme süreçlerini etkiliyor. Kişiler dışlanmadığı sürece test yaptırmaktan çekinmeyecektir. Böylelikle erken teşhis edilebilecektir."

HIV NASIL BULAŞABİLİR?

HIV vakalarının yüzde 80-85 oranında cinsel yolla, yüzde 10-15'inin kan yoluyla bulaştığını belirten Yerlikaya HIV'in bulaşma ihtimalini şu maddelerle sıraladı:

- Kontrolsüz kan nakli ile bulaşabilir

-Kullanılmış ve dezenfekte edilmemiş, şırınga, iğne, cerrahi aletler, diş hekimliği aletleri, dövme aletleri, akupunktur iğneleri, jilet, makas gibi tüm kesici ve delici aletler ile bulaşma olabilir.

-HIV’li erkek ve kadının cinsel organlarındaki kanamaların veya adet kanının penise, vajinaya ve ağıza teması ile bulaşma olabilir.

-Damar içi uyuşturucu kullananların paylaştıkları iğne, enjektör ve uyuşturucu madde eritilen kaşıklar ile bulaşma olabilir.

-HIV’li organ, doku ve sperm nakli ile bulaşma olasılığı vardır.

-HIV hasta veya taşıyıcı anneden bebeğine gebelik, doğum veya emzirme sırasında bulaşabilir. Sütle geçme oranı fazla olmamakta birlikte HIV pozitif annelere emzirme önerilmez.