Yırtıcı kuşların soyu tehlikede
557 yırtıcı kuşun üçte birinin soyu tehlikede. Türkiye'de en çok kartal ve akbabalar risk altında.
DUVAR - ABD Utah Üniversitesi'nden Doç. Dr. Çağan Şekercioğlu'nun 2000 yılından itibaren 11 bin kuş türüyle ilgili 2 milyondan fazla veriyi kapsayan dünya kuşları veri tabanı, 7 bilim insanıyla analiz edildi. Analiz sonuçlarına göre akbaba, kartal, doğan ve baykuş gibi 557 yırtıcı kuş türünün üçte birinin soyunun tehlikede veya tehlikeye girmek üzere olduğu belirlendi.
Analiz sonuçları, 'Dünyanın yırtıcı kuş türlerinin araştırma ve koruma öncelikleri: Tropik yırtıcı kuşlar hakkındaki bilgi eksikliği' başlığıyla bilimsel dergilerden Diversity & Distributions'da makale olarak yayımlandı. Çalışma, ABD'de Utah ve Türkiye'de Koç üniversitelerinde öğretim üyesi olan biyolog, ekolog, kuş ve doğa koruma bilimci Doç. Dr. Şekercioğlu'nun eski doktora öğrencisi ve ABD göçmen kuş araştırma merkezi Smithsonian Migratory Bird Center'da görevli Dr. Evan Buechley öncülüğünde yapıldı.
Analiz çalışmalarına, Utah Üniversitesi'nden Monte Neate Clegg, Finlandiya Helsinki Üniversitesi'nden Andrea Santangeli, Portekiz Azor Adaları Üniversitesi'nden Marco Girardello, ABD HawkWatch International'dan Dave Oleyar ve ABD Idaho Peregrine Fund'dan Christopher J.W. McClure da katıldı. Doç. Dr. Çağan Şekercioğlu, tüm ülkeleri kapsayan çalışmada dünyadaki tüm yırtıcı kuşları analiz ettiklerini açıkladı. Makalede akbabalar, kartallar, doğanlar ve baykuşlar gibi tüm 557 yırtıcı kuş türünün soy tehlike ve araştırma durumunu incelediklerini anlatan Doç. Dr. Şekercioğlu, bu 557 türün üçte birinin soyunun tehlikede veya tehlikeye girmek üzere olduğuna dikkat çekti.
TÜRKİYE'DE TEHLİKE ALTINDAKİ YIRTICI KUŞLAR
Soyu tehlikede olan kuş türlerinden Türkiye'dekilere de vurgu yapan Doç. Dr. Şekercioğlu, bunların küçük akbaba, bozkır kartalı, ulu doğan, büyük orman kartalı, şah kartal, küçük kerkenez, kızıl çaylak, kara akbaba, bozkır delicesi, ala doğan ve sakallı akbaba olduğunu belirtti. Bilimsel makalelerin üçte birinin soyu tehlikede olmayan 10 yaygın yırtıcı kuş türü üzerine olduğunu da belirten Doç. Dr. Şekercioğlu, "Yüzlerce tür araştırılmıyor ve bunların birçoğu soyu tehlikede olan tropik kuş türleri ve ada endemikleri" dedi.
DÜNYANIN EN BÜYÜK KARTALI DA VAR
Ada endemiği olmayan, soyu tehlikede veya tehlikeye girmek üzere olan tropik kuşlara örnek olarak cambaz kartal, kızıl yengeç şahini, gri doğan, Shelley'nin puhu kuşu gibi türlerden bahseden Doç. Dr. Şekercioğlu, "Ada endemiği ve soyu tehlikede veya tehlikeye girmek üzere olan tropik kuşlar arasında ise boy ve kanat alanı olarak dünyanın en büyük kartalı olan Filipin kartalı, Java şahin kartalı, Flores şahin kartalı, Papua kartalı, Galapagos şahini, Havai şahini, Ridgway'in şahini, Küba kara şahini, Madagaskar balık kartalı, Henst'in çakırkuşu, küçük bubuk baykuşu, Sumba bubuk baykuşu ve Ryükyu ishak kuşu gibi çok önemli ve ilginç kuşlar var" diye konuştu.
EN BÜYÜK TEHDİT AVRUPA, AFRİKA VE ASYA'DA
Büyük farkla en tehlikede olan grubun ise eski dünya (Avrupa, Afrika, Asya) akbabaları olduğunu dile getiren Doç. Dr. Şekercioğlu, "İki tür hariç her türün soyu tehlikede veya tehlikeye girmek üzere. Eski dünya akbaba türlerinin yarısının soyları tükenmenin eşiğinde, yani kritik tehlikede" dedi. Doç. Dr. Şekercioğlu, yok olmanın eşiğinde olan kritik tehlikedeki birçok tropik akbaba türüne örnek olarak da kızıl kafalı akbaba, ak kafalı akbaba, beyaz sırtlı akbaba, Hindistan akbabası, ince gagalı akbaba, sarkık suratlı akbaba ve Rüppell'in akbabası gibi türleri sıraladı.
Soyu tehlikede olan en çok yırtıcı kuş türünün habitat olarak tropik ormanlarda yaşadığını belirten Doç. Dr. Şekercioğlu, "Tüm araştırmalar ve bilimsel makalelerin üçte biri, sadece 10 tür üzerine. Bu çok iyi bilinen 10 tür, tüm yırtıcı kuş türlerinin yüzde 2'si bile değil. Bunlar Avrupa, ABD ve diğer zengin ılıman iklim ülkelerinde yaşıyor ve hiçbirinin soyu tehlikede değil. 557 yırtıcı kuş türünün beşte biriyle ilgili bilimsel makale yok. Bu türlerin hemen hepsi tropik ve gelişmekte olan ülkelerde yaşıyor. Düzinelercesinin soyu tehlikede. Bunlar çoğunlukla Latin Amerika, Afrika ve Güneydoğu Asya'da ve özellikle bu bölgelerdeki tropik adalara özgün türler. Önemli bir kısmı da tropik ada endemiği baykuşlar" dedi.
(DHA)