İkinci çeyrekte yüzde 3,8 büyüdük de nasıl büyüdük?
Sanayi üretimindeki gerileme, hizmetler ve inşaat sektöründeki büyümeyle dengeleniyor. Köpüklü büyümeye devam ediyoruz ve bu sürdürülebilir değil.
TÜİK, 2023 yılı ikinci çeyrek ekonomik büyüme rakamlarını açıkladı. Gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYİH) 2023 yılı ikinci çeyreğinde, yıllık yüzde 3.8, bir önceki çeyreğe göre yüzde 3.5 arttı. Beklentiler yıllık bazda yüzde 4, çeyreklik bazda 3.3 düzeyindeydi. Diğer hizmet faaliyetleri yüzde 6.6, hizmetler yüzde 6.4, inşaat yüzde 6.2, kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri yüzde 5.1, finans ve sigorta faaliyetleri yüzde 4.9, gayrimenkul faaliyetleri yüzde 3.2, bilgi ve iletişim faaliyetleri yüzde 1.3 ve tarım sektörü yüzde 1.2 büyüdü. Sanayi yüzde 2.6, mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri ise yüzde 1.2 küçüldü. Büyümenin sağlıksızlığına bakar mısınız? Sanayi üretimindeki gerileme, hizmetler ve inşaat sektöründeki büyümeyle dengeleniyor. Köpüklü büyümeye devam ediyoruz ve bu sürdürülebilir değil.
ENFLASYON BEKLENTİSİ HEP YUKARI REVİZE
TÜİK, bugün ağustos ayı enflasyon oranını açıkladı. Ekonomistlerin ağustos ayı enflasyon beklentilerinin ortalaması yüzde 7.32. Bu beklenti doğru çıkarsa, bir önceki ay yüzde 47.83 olan yıllık enflasyon yüzde 56.37’ye yükselecek. Ekonomistlerin 2023 sonu enflasyon beklentisi ise ağustosta yüzde 61.01’den 65.51’e yükseldi. Temmuz ayında ilk kez gerçeklikten biraz daha az kopuk bir enflasyon oranı açıklayan TÜİK’in, bu ay beklentiye yakın bir oran açıklaması sürpriz olmayacak. Ancak, hemen belirtelim, bu beklenti ortalaması da gerçek enflasyonun aşağısında kalıyor. Yıl sonu enflasyonun en iyimser tahminle yüzde 80-90 aralığında olmasını beklemek hiç de kötümser bir tahmin olmaz, hatta oldukça iyimser bile kalır. Önerim, TÜİK’in açıkladığı oranlarla ENAG’ın oranlarını kıyaslayıp, ENAG’ın oranlarını biraz kırparak gerçekliğe bir parça yaklaşmayı denemek!
TÜİK SADECE ENFLASYONU MU DAHA FAZLASINI MI MAKYAJLIYOR?
Eğer ki bir ekonomi çok ciddi bir krizdeyse, krizden çıkmak için yeni bir yol haritası hazırlanırken başta makro ekonomik veriler olmak üzere, verilerin sağlam olması gerekir. Bir söylentiye göre, Hazine ve Maliye Bakanı, TÜİK yönetimini arayarak makyajlanmamış sağlıklı veri talebinde bulunmuştu yaklaşık bir ay önce... Sebebi, önlemleri neye göre aldıklarını bilmek istemesi haklı olarak. Ancak görünen o ki, TÜİK sadece enflasyon verilerini makyajlamakla kalmıyor, pek çok veriyi olumsuzdan görece olumluya çeviriyor! Bu ancak verilerin çaprazlama karşılaştırmasıyla ortaya çıkıyor. Bugünlerde, makyajlanmış bazı verilerin güncellendiğine ilişkin iddialar dolaşıyor. Söz gelimi milli gelirin harcama kalemlerinde 2020’den bu yana verilerin çarpıtıldığı iddiası var. Fena kandırılmış olabiliriz ve eğer bunlar güncellenmezse, bu ekonomi yönetiminin doğru önlemler alma imkanı kalmayabilir.
DIŞ TİCARET DENGESİNDE BOZULMA ARTARAK SÜRÜYOR
Türkiye'de temmuz ayında çift haneli dış ticaret açığı kaydedildi. TÜİK’in açıkladığı verilere göre, temmuzda dış ticaret açığı yıllık yüzde 14.2 artışla 12.22 milyar dolar oldu. Böylelikle 12 aylık dış ticaret açığı 120.71 milyar dolar olarak kaydedildi. 12 aylık dış ticaret açığında mayıs ayında 122.27 milyar dolarla rekor seviye görülmüştü. İhracat temmuzda bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 8.3 artarak 20.08 milyar dolar, ithalat yüzde 10.5 artarak 32.3 milyar dolar olarak gerçekleşti. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2022 Temmuz ayında yüzde 63.4’ken, 2023 Temmuz ayında yüzde 62.2’ye geriledi. İhracattaki yapısal sorunlarımızın çözülmesi kısa vadede hiç mümkün görünmüyor. Küresel ticaret ikliminin de pek iyi olmadığını dikkate alırsak, dış açık daha da büyüyebilir.