İklim krizi zeytini vurdu: Üretimin çoğu ihracata gidiyor

ANTALYA - Dünyadaki zeytin üretiminin iklim krizi nedeniyle ağır darbe aldığını belirten Ulusal Zeytin Konseyi Antalya Temsilcisi ve Güney Akdeniz Rekolte Tespit Komisyonu Üyesi Zafer Tan, İspanya, İtalya gibi zeytinde dünya pazarını elinde tutan Avrupa üreticisinin yerini adım adım Anadolu üreticisinin aldığını söyledi.

DÜŞÜŞ DRAMATİK BOYUTLARDA

Türkiye’nin de iklim kaynaklı verim düşüşünden etkilendiğini ancak bu etkinin Avrupa’daki kadar dramatik boyutlarda olmadığını ifade eden Tan, “Ülke genelinde zeytin üretimimizde ortalama yüzde 50’ye yakın düşüş var. Bu sert düşüşe rağmen dünyanın zeytin üretimini karşılayan Akdeniz ülkelerinden iyi durumdayız. Son mahsul ürünlerimizin tamamına yakınını dünyaya ihraç ettik. Zeytinyağı özelliklerine göre sızma yağa daha çok talep var. Toplama zeytinden ziyade dökme zeytin ihracatı yoğun” dedi.

‘ZEYTİN AĞAÇLARI BOŞ ÇİÇEK VERDİ’

İklim krizinin vurduğu ülkelerde zeytin üretimi durma noktasına gelince, dünyadaki talebin Türkiye’ye yöneldiğini belirten Tan, şöyle konuştu: “Bu sezonda üretilen zeytinin çoğunu ihracata gönderdik. Bu yıl talep önceki yıllara kıyasla çok yüksek. Bunun da sebebi pazarı elinde tutan İspanya ve İtalya’da kuraklıktan dolayı rekoltenin çok düşmüş olması. Geçen yıl kış soğuk geçti, ağaçlar uyudu. Bu yıl küresel ısınmanın etkisiyle ağaçlar uyumadı, hasatla birlikte sürgün devam etti. Zeytin çiçek verdi ama boş çiçek verdi. Mevsim geçişlerini hissetmeyen zeytin ağaçları meyve vermedi.”

PAZARIN YÜZDE 35’İ İSPANYA’NINDI

Ürün kaybını en yoğun hisseden ülkelerin İspanya ve İtalya olduğunu belirten Tan, “Dünya piyasasının yüzde 35’ini İspanya besliyordu. İklim değişikliği nedeniyle verim düştü. Yılda 2,5 milyon ton zeytin üreten İspanya, bu geçtiğimiz sezon 1 milyon 100 bin ton rekolte ilan etti. Türkiye’de bu yılki üretim 400 bin ton civarında. Antalya da 14 bin ton zeytinyağı üretti bu sene. Şehir bazında 90 bin ton zeytin tahmini vardı, bu tahmin tuttu” diye konuştu.

FİYATLAR REKOR ARTIŞA GEÇTİ

Tüm dünyada zeytin üretiminde yaşanan büyük kaybın fiyatlara etkisinden de bahseden Tan, “Bu durumun etkisiyle zeytin ve zeytinyağı fiyatları son bir ayda rekor artışa geçti. Dünya piyasasında zeytinyağının litre fiyatı 4 Euro iken bir anda 8 Euro’ya çıktı. Sezonda 75 liraya sattığımız zeytinyağı, şu anda 165 liraya toptan satılıyor, perakendede ise 200 lira civarında. Şu anda dökme zeytin ihracatında az rastlanır bir yoğunluk içindeyiz. Son bir ayda üretilen zeytinin neredeyse tamamı ihracata gidiyor. Önümüzdeki kış zeytinyağını daha pahalı tüketeceğiz” uyarısında bulundu.

‘TAMAMINA YAKININI İHRAÇ ETTİK’

Bu yıl iklimin etkisiyle yıllık hasadın düştüğü, dış pazar talebinin ise hızla arttığı zeytin üretiminde kelimenin tam anlamıyla ‘yok yılı’ yaşandığını söyleyen Tan, stratejik adımların önemine vurgu yaptı: “Tüm dünyada iklim değişikliğinin, mevsim dışı, dengesiz hava sıcaklığının yıkıcı etkileri var. İspanya, İtalya gibi zeytin pazarında büyük payı olan ülkeler daha çok etkilendiğinden Türkiye, bu yıl bu pazarda oluşan boşluğun bir kısmını doldurdu. Dünyada yerel ürünlere ilgi artıyor. Ama biz markalaşmada, örgütlü üretimde geri kalıyoruz. Talep bu kadar yüksekken, zeytini toplayacak işçi bulmakta bile zorlanıyoruz. Bu fırsatı iyi değerlendirip, tanıtıma ağırlık verip, markalaşalım. Doğru adımlarla, sofralara zeytin gönderen temel pazarlardan biri olabiliriz.”

ÜRETİM ARTTI, MAHSUL AZALDI

Aynı zamanda Antalya Ticaret Borsası (ATB) üyesi olan zeytin ve zeytin yağı üreticisi Tan, geçen yıl ‘iyi bir sezon’ olarak yorumladığı zeytin üretiminde yılın verilerini de şöyle aktardı: “Son beş yıldır eylül ayında Antalya’dan Mardin’e kadar Güney Akdeniz’de zeytin üreten 10 ilin üretim grafiğini raporluyoruz. Güney Akdeniz’de üretim yoğunluğu sırasıyla Hatay, Mersin, Antalya, Gaziantep, Osmaniye, Adana ve Maraş’ta. Akdeniz’de zeytin üretimi yapılan şehirlerde kurulan bahçe sayısı arttı ancak hasat edilen mahsul azaldı. Geçen senenin yüzde 50’sini hasat edebilirsek iyi.”

YÜZDE 50 REKOLTE KAYBI VAR

Zeytinin ovada değil dağ ve yamaçlarda yetişen, çok su istemeyen bir ağaç olduğuna, bu yönüyle iklim dostu olduğuna da değinen Tan, Türkiye’de zeytin üretiminin yapıldığı diğer bölgelerdeki durumu ise şöyle özetledi:

“Türkiye’de Ege Körfezi’nin tamamında zeytin üretimi yoğun. Bu yılki verilere göre, sırasıyla Balıkesir, Bursa, Çanakkale, İzmir, Aydın ve Muğla üretimde öne çıkıyor. Zeytin üretiminde her yıl Ege başı çekiyordu. Ancak son yıllarda zeytin ekimi yoğunlaştığı için Güney Akdeniz de Ege’ye yaklaştı. Marmara’da Tekirdağ, Çanakkale, İzmit, Güney Doğu’da ise Mardin ve Urfa da zeytin üretimi bakımından önemli şehirlerden. Bu sene tüm bu şehirlerde ortalama yüzde 50 rekolte kaybı yaşadık.”