İlaca gelen zam 'yokluğuna' çare olacak mı?
İlaç fiyatlarında kullanılan euro kuruna yapılan zamla birlikte tüketici ilaca daha fazla ödeme yapmak zorunda kalırken, sektör temsilcilerine göre ise bu zam piyasadaki ilaç yokluğuna çare olmayacak.
Pelin Akdemir
BURSA - Resmi Gazete'nin 23 Temmuz 2023 tarihli sayısında yayımlanan karara göre, ilaç fiyatlarında kullanılan euro kuru yüzde 30,5 artışla 14,0387 TL'ye yükseltildi. Yapılan zam ne ilaç firmalarını ne de eczacıları memnun etti. Halk ise ilacı yüzde 30 zamla satın alıyor. Daha önce de Aralık 2022’de gelen güncellemeyle birlikte ilaç fiyatlarında kullanılan euro kuru 10,75’e yükseltilmişti.
Türkiye’ye birçok ilaç yurt dışından geliyor. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) ile ilaç fiyatları euro üzerinden belirleniyor. Güncel euro kuru 30 liralara ulaşmasına rağmen ilaç fiyatlarının belirlendiği euro kuru yapılan zamla birlikte ancak 14,0387 TL oldu. Bunun anlamı, SGK firmadan ilaç temin ettiğinde bunu 14 liralık kuru baz alarak yaparken güncel euro kuru ile oluşan fiyat farkı tüketiciden karşılanıyor. Bu nedenle firmalar yurt dışından ilaç getirmek istemiyor. Bu da piyasada ilaçların neredeyse iki yıldır yıldır süren ilaç bulunamama sorununa neden oluyor. Eczacılar ve sektör temsilcileri, yapılan zammın ilaç sektöründeki krizi çözmeyeceğini söylüyor.
‘ECZANELER KÜÇÜLMEYE GİDİYOR’
Bursa Yıldırım ilçesinde faaliyet gösteren Eczacı Zeynep Ünver, “Güncel euro kuru 30 lira civarında. İlaç fiyatlarımız zamla beraber 14 liraya çıktı. Aslında hâlâ piyasanın yarısı kadar. Bizim için olumlu bir değişim değil. Vatandaşa da olumsuz yansıyacak. Yabancı firmaların euro kuru sebebiyle ilaçları göndermemesi ilaçların bulunmasını da zorlaştırıyor” değerlendirmesinde bulundu.
Kış mevsiminde hastalıkların artacağını, ilacın ihtiyaç olduğunu söyleyen Ünver, durumun düzelmesi için ülkenin durumunun genel olarak düzelmesi gerektiği görüşünde. Ünver, eczacıların yaşadığı sorunu, “Bizim çalışan maliyetlerimiz, kiralarımız, faturalarımız bu oranda artmıyor, daha yüksek oranda artıyor. Dolayısıyla eczaneler küçülmeye gidiyor. Olması gereken ilaç fiyatlarındaki euro kurunun piyasayla eş zamanlı olarak yükselmesi. Halkın alım gücü de artarsa zamlardan bu derece etkilenilmez” sözleriyle aktarıyor.
‘SATTIĞI ÜRÜNE ZAM GELİYOR AMA KARLILIĞI DÜŞÜYOR’
Bursa Eczacı Odası Başkanı Okan Şahin de ilaç firmalarının zammı yeterli bulmadığını söyledi. Şahin, eczacıların yaşadıklarını şu sözlerle dile getirdi:
“İlaç fiyat kalemlerindeki baremlerimizde güncelleme yapılmadığı için her zam yapıldığında eczacıların kârlılığı düşüyor. Bir meslek düşünün ki sattığı ürüne zam geliyor ama kârlılığı düşüyor. Meslektaşlarımızın birçoğunun sermaye ihtiyacı doğuyor. Sermayesi olmayan meslektaşlarımız nasıl yapacak? Kimi banka kredi vermiyor kimi banka yüksek faiz oranlarıyla alınması güç krediler teklif ediyor. Eczanelerin bir kısmı personel çıkararak çözüm üretmeye çalışıyor. Bir kısmı da sahip olduğu mallarını satarak eczanesini doldurmaya çalışıyor.”
Şahin, eczacıların sorunlarının bakanlık desteğiyle çözüme ulaşabileceğini söylerken, "Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) veya İşkur gibi kuruluşların destekleri ile personel istihdamı sağlanabilir. İlaç fiyat kararnamesindeki baremler düzenlenmeli ve eczacı karlılık oranları artırılmalı. İlaç firmaları ile devletin arasındaki anlaşmazlıklar giderilerek vatandaşa eksiksiz ilaç sunulması sağlanmalı" ifadelerini kullandı.
‘EURO KURU NEDENİYLE YENİ NESİL İLAÇLAR ÜLKEMİZE GETİRİLMİYOR’
Bakanlık ve ilaç firmaları arasındaki anlaşmazlıklar nedeniyle eczacı ile hastanın karşı karşıya kaldığını belirten Şahin, piyasada bulunamayan ilaçlarla ilgili şu bilgileri paylaştı:
“Kasım ayında 3 ilaçtan biri yoktu. Zamdan önce yüzde 25’lerde ilaç yokluk oranı mevcuttu, neredeyse 4 ilaçtan biri. Sektör temsilcileri, bu zamla birlikte ilaç yokluk oranının yüzde 15’lere gerileyeceğini düşünüyor. Fakat sektörün kabul ettiği ilaç yokluğu yüzde 5’ler. Bu kurla ilaç yokluğu devam eder. İthal firmaların tavırları bazı ilaçları ülkemize getirmekten imtina edecekleri yönünde. Şirketler yeni nesil ilaçlarını ülkemize getirmiyorlar. Örneğin, ayda veya haftada bir sefer yeterli olacak yeni nesil insülin ilacını Türkiye’ye getirmiyor. Ruhsat başvurusu dahi yapmıyor. Türkiye’deki euro kurunu yeterli bulmadıkları için bunları getirmiyorlar.”
‘FİYATLAR GERÇEK EURO KURUNA GÖRE GÜNCELLENMEDİKÇE SORUN DEVAM EDER’
Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası Bursa Şube Başkanı İrfan Açık, yapılan zammın ilaç krizini çözmeyeceğini belirterek, Sağlık Bakanlığı’nın SUT fiyatlarının gerçek euro kuruna göre güncellemesi gerektiğini söyledi. Fiyatlar güncellenmediği için firmaların ilaç vermedigini aktaran Açık, şöyle konuştu:
“Birkaç yıldır yaşanan sorun kurun yükselmesiyle birlikte zirve yaptı. Sağlık Bakanlığı kurun düşmesini bekliyor. Artık bunun olmayacağını biliyoruz. Döviz kuruna bağlı SUT fiyatları güncellenmediği zaman buradan kaynaklanan sorunlar vatandaşa fatura ediliyor. Parası olan vatandaş da ilacı bulamadığı zaman yurt dışında, karaborsada temin etme yoluna gidiyor. Parası olmayanlar için Sağlık Bakanlığı açık açık ölün diyor.”
Açık, yaşanan sorunun sadece ilaç değil tıbbi malzemelerin bulunmasında da devam ettiğini söyledi. Açık, “Sosyal Güvenlik Kurumu, ‘ben ödeme yapmam’ diyor, firma da ‘ben de ilacı vermem’ diyor. Sadece ilaç değil, tıbbi malzemelerde de aynı sorun yaşanıyor. Çünkü hepsi ithal malzeme” değerlendirmesinde bulundu.