İzmir'de yerel seçimi kim kazandı?

2024 seçimlerinin İzmir özelinde değerlendirmesine bakıldığında yüzde 25,6’lık seçmen artışı kaydedilen ülke genelinden daha farklı bir tablo ile karşılaşılmaktadır. 2014 yılında 3 milyon 32 bin olan seçmen sayısı on yıl sonra 2024 yılında yüzde 14 oranındaki 427.795 kişilik artışla 3.459.970’e ulaşmıştır. Seçime katılma oranında ise Türkiye ortalamasının da birer puan üzerinde bir katılım oranı göze çarpmaktadır. 

Türkiye genelinde çok özgün bir yere sahip olan İzmirli seçmenin tercihini kullanma yönündeki gerçekliğine bakıldığında seçime katılma oranı 2014’e göre 2019 yılında yaklaşık 5000 kişi daha azdır. 2024’te de 2019’a göre 1500 seçmen sandık başına gitmemiştir. Son on yılda seçmen sayısı yaklaşık yarım milyon (427.795) artarken sandığa giden seçmen sayısı 6.495 kişi azalmıştır. 

Bunu bilhassa 25 yıldır İzmir’i yöneten siyasi aktörler, siyasi kurumlar dikkate almalıdır. Kendi değerlerine, kendi yaşam kültürüne, kendi geleceğine bu kadar sıkı sahip çıkıp, sarılıp savunduğu bilinen İzmirli acaba siyasi tercihini kullanırken sandığa gitmekten neden imtina etmektedir? Bu sorgulanmalı ve gerekli dersler alınmalıdır. 

İZMİR’DE MUHAFAZAKARLIK VE DEMOKRATLIK 

2024 yerel seçimlerinin iki rakip parti açısından değerlendirilmesinde veriler dikkatli incelendiğinde çok çarpıcı bir tablo ortaya çıkıyor. Bu tabloda sorgulanması gereken düşündürücü rakamlar da göze çarpmaktadır. 

Birincisi seçimi yine başarısız bir sonuçla noktalayan AKP ve kadroları hayal kırıklığına uğradı. Bilhassa İzmir’deki adaylar partinin olanaklarından faydalanırken partinin adını pek fazla öne çıkarmamaya özen gösterdiler. 2014 yılında AKP adayı aldığı 947.500 oyla geçerli oyların yüzde 35,9 unu, toplam seçmenin ise yüzde 31,2’sinin oyunu alabilmiştir. 2019 yılında 84 bin 381 oy artışıyla oylarını 1 milyonun üzerine çıkarmış yine toplam seçmenin ancak yüzde 31.7’sinin oyunu alabilmiştir. Geçerli oyların ise yüzde 38,7’si ne ulaşmıştır. 

2024 yılında bir önceki yıla göre 54.000 daha az oy almış ve ancak toplam seçmenin yüzde 28,2’si ne ulaşabilmiştir. On yıllık süre içinde gerek merkezi hükümet olarak İzmir CHP yönetimine karşı yapılan muhalefet gerekse ilçe belediyelerinde ve İzmir Büyükşehir Belediyesinde CHP’li yönetime karşı yürütülen AKP-MHP muhalefeti son on yılda İzmirli seçmenin nezdinde yüzde 1’lik bir artış sağlayabilmiştir.

Türkiye genelinde AKP’nin toplam oyları 20 milyondan 16 milyona gerilerken bu göstergeyi de yüzde 1 bile olsa başarı olarak görmek mümkündür. İzmir’deki bu tabloyu son beş yılda 4 milyon seçmenin oyunu kaybettiği bir ortamda AKP’nin bir artısı olarak kaydetmek gerekir. 

Cumhuriyet Halk Partisi'nin kalesi olarak bilinen ve görülen İzmir’de her şeye rağmen son on yılda 2014’te 947.000 seçmen oyundan 2024’te 977.000 oya yükselerek 30.000 oyluk bir artış sağlayan AKP’nin başarısını ve başarısızlığını doğru okumak gerekir. 

Aynı süreçte ülke genelinde 2014 yılında 18 milyon oy alan Adalet ve Kalkınma Partisi 2024’te 16,3 milyon oy alarak toplamda 1.700.000’e yakın seçmenini kaybetmiştir. Özetle İzmir’de AKP politikaları Türkiye genelinin aksine toplam geçerli oyların alınması bazında yüzde 36’dan yüzde 37’ye yükselerek yüzde 1’lik bir artış sağlamış ve 30.000 daha fazla oya ulaşmıştır.  

Elbette 2019 yılında 1.000.031 oy alan AKP 2024 yılında 2019 yılına göre 54.000 oy kaybederek ancak 977.895 oya ulaşabilmiş olduğu gerçeğini gizleyemez. Bu sonucu da son beş yıllık kısa dönemin katı merkezi yönetim muhalefetinin ve Büyükşehir Belediyesi’ndeki sert AKP muhalefetinin bir başka somut başarısızlığının ifadesi olarak görmek gerekir. 

Aynı zamanda bu değişim yeni katılanlarla AKP’li seçmenin artışında yüzde birlik bir yükselmeye rağmen AKP’ye oy veren, haksızlıklara uğrayan, yoksullaşan, umutlarını yitiren emeklinin ve emekçinin de tepkisi olarak mutlaka görülmelidir. 

İzmir kalesinin sahibi Cumhuriyet Halk Partisi açısından tabloya bakılacak olursa AKP kadar dahi bir başarının söz konusu olamayacağı anlaşılacaktır. Beş yıl öncesine göre AKP 54.000 oy kaybederken Cumhuriyet Halk Partisi 257 554 oy kaybetmiştir. 

2014 yılında seçmen sayısı 3.032.000 iken 1.308.000 oyla toplam seçmenin yüzde 43'ünün oyunu alan CHP adayları 2019 yılında 241.000 oy artışıyla oylarını 1.549.000’e yükseltmiştir. Toplam seçmenin yüzde 47,6’sının oyunu almış, kullanılan oyların ise yüzde 58,10’unu almıştır. Bu sonuç bir önceki 2014 seçimine göre yüzde 18’lik bir artışı ifade etmektedir. 

Ancak 2019’dan 2024’e kadar geçen süreç ve sonuçlar CHP’nin, birincisi genel seçim politikalarının, ikincisi yerel seçim politikalarındaki çizgisinin ve tutumunun çok açık bir şekilde sandığa yansıdığını göstermektedir. Medyada, kamuoyunda “bu yükü İzmirli daha ne kadar taşıyacak?” “İzmir’de siyaset yapacak yerli aktörler yok mu?” “İzmir’de siyasi aktörlerin belirlenmesini ne zaman Ankara değil de İzmirliler kendileri karar verecek?” söylemleri belki bu çığlıkları duymazdan gelenler için seçimlerden önce çok fazla bir şey ifade etmiyor olabilirdi. Belki de bir zafer sarhoşluğuyla seçimlerden sonra da görmezden gelinip yadsınabilir. 

İZMİR’DE SANDIĞA YANSIYAN SESSİZ İTİRAZ 

İzmirli seçmen Türkiye’yi yıllardır yalanlarla, talanlarla, rantçılarla oyalayan, talan eden sömüren politikalara karşı duyarlılığını yitirmemiştir. Aynı zamanda da demokrasiye olan inancını ve bağlılığını koruyup geliştirmek yerine istismara dönüşen politikalar ve çizgilere de kolay kolay razı gelmeyeceğini, geçit vermeyeceğini, duyarsız olmadığını 31 Mart 2024 seçimlerinde sandığa taşımıştır. 

İzmir, 2024 yerel seçim sonuçları sonuç itibari ile 30 ilçe ve bir Büyükşehir olmak üzere 31 belediye Başkanlığının 29’unu Cumhuriyet Halk Partili adaylara verme teveccühünde bulunmuştur. Ancak bu kredinin har vurup harman savrulamayacak kadar kıymetli olduğu da önemli bir not olarak seçim tarihine geçmiştir. 

2024 İzmir seçim sonuçlarına göre İzmir Büyükşehir belediye başkan adayı Cemil Tugay 1.292.118 oy alarak İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı olmaya hak kazanmıştır. Ancak ne CHP adayı Cemil Tugay ne de bir kurum olarak Cumhuriyet Halk Partisi 2019’daki seçim sonuçları başarısına ulaşabilmiş değildir. 427.795 daha az seçmenin kayıtlı olduğu 2014 seçimlerinde alınan 1.308.000 oy oranına 2024 yıl sonra yarım milyona yakın yeni seçmen artışına rağmen ulaşılamamıştır. 

Ülke genelinde sadece zenginler ve rantçılar için sözünü tutan başarılı bir ekonomik politika izleyen AKP iktidarına AKP politikalarına nasıl ki Türkiye emekçileri tahammülü zor olsa da 2014’e göre yüzde 8, bir önceki 2019 seçimlerine göre ise yüzde 21 oranında daha az oy vererek, yani oy vermeyerek ders vermiştir. Benzer bir şekilde Cumhuriyet Halk Partisi’ne de İzmirli seçmen, delegelerin belirlenmesinden, üye politikasına, ilçe yönetimlerinden, il yönetiminin belirlenmesine, milletvekili ve belediye başkanı adaylarının belirlenmesinde takip edilen şeffaflıktan uzak çizgiye, haksızlık ve demokratik olmayan tarz ve yöntemlerden dolayı bir ders vermiştir. 

Bir önceki 2019 seçimine göre seçmen sayısında 206.000 kişilik artış olmasına rağmen 257.554 seçmen Cumhuriyet Halk Partisi adaylarına oy vermeyerek tepkisini göstermiştir. Bu rakamlar, bu tablolar son on yılda gerçekleşen üç yerel seçimde Cumhuriyet halk Partisi’nin kalesi olan İzmir’de CHP adayları ve uygulamaları İzmirli’nin nezdinde, toplam seçmenler nezdinde yüzde 43’ten yüzde 37’ye gerilemiştir. 

Bir önceki 2019 seçimine göre Cumhuriyet Halk Partisi seçmeninin, başkanlarına ve partisine gönül verenlerin yüzde 17'sinin güvenini kaybetmiştir. 

Cumhuriyet Halk Partisinin İzmir’de belediye başkanı sayısını arttırması ilçe meclislerindeki üye sayılarını arttırması seçim kanunlarının bir sonucudur. Salt belediye başkanlığı sayısındaki artışı alınan oylardan veya ulaşılamayan kesimlerin tercihlerinden bağımsız olarak tüm İzmir halkının nezdinde tasdik edilecek perçinlenecek bir başarının göstergesi olarak görmek yanıltıcı sonuçlara götürebilir.