İZMİR - İzmir’in sekiz farklı mahallesinde yaşayan 9 sanatçının kendi mahallelerini fotoğrafladığı ve akademisyen, araştırmacı, kültür profesyonellerinin kaleme aldığı metinlerle “mahalle” kavramını yorumladığı ‘Mahalle@İzmir’ projesi hayata geçti. “www.mahalleizmir.com” adresinde Türkçe ve İngilizce olarak yayına başlayan ‘Mahalle@İzmir’ projesi, Ekim-Aralık 2020 arasında, 9 sanatçının katılımıyla, HAYY Açık Alan ve GAPO‘nun iş birliğinde Kültür için Alan’ın desteğiyle gerçekleşti.

'KOZMOPOLİT YAPISI DEĞİŞİME UĞRAYAN İZMİR'İN FARKLI BOYUTLARI BELGELENİYOR'

Proje kapsamında son yüzyılda geçirdiği toplumsal ve fiziksel dönüşümlerle kozmopolit yapısı değişime uğrayan İzmir’in, bugün deneyimlenen mahalle olgusu, doğanın insan eliyle dönüştürülmesi, yapılaşma, kentleşme, toplumsal bellek gibi farklı boyutları ile belgelenmesi hedefleniydr. Proje, 9 sanatçının mahallelerine fotoğrafik olarak belki de ilk kez bu kadar yakından baktıkları çalışmalardan oluşuyor.

Ekim-aralık ayları arasında sanatçılarla bire bir editörlük/mentorluk oturum yürütülürken, tüm etkinlikler pandemi nedeniyle çevrimiçi olarak gerçekleştirildi. Web sitesinin yayına girmesinin ardından ise 'Mahalle@İzmir'de, sanatçılarının ürettikleri serilere dair paylaşımlarda bulunduğu “Proje Sunumları” gerçekleştirilirken, proje koordinatörü Serdar Darendeliler ve Saliha Yavuz Gazeteduvar'ın sorularını yanıtladı.

Öncelikle sizi biraz tanıyabilir miyiz?

Saliha Yavuz: Ayşe Gür ile birlikte İzmir Kemeraltın’da bulunan Hayy Açık Alan'ın kurucularıyız. İkimiz de kültür-sanat yöneticisiyiz, Ayşe aynı zamanda sanat tarihçisi. Yollarımız 2005 yılında Milli Reasürans Sanat Galerisi'nde kesişti. Devam eden dostluk, iş birlikleri ve heyecanlar ile Hayy'ın gerçekleşmesine vesile olduk, oluyoruz.

Serdar Darendeliler: Refik Akyüz ile birlikte, ‘Mahalle@İzmir’in proje ortaklarından Geniş Açı Proje Ofisi’nin [GAPO] bileşenlerinden biriyim. GAPO, 1997-2006 yılları arasında yayımlanan Geniş Açı Fotoğraf Sanatı Dergisi sonlandıktan sonra 2007’de hayata geçirdiğimiz bir oluşum. Fotoğraf ve görsel sanatlar ağırlıklı olmak üzere, tekil veya başka ortaklarla birlikte projeler üretiyor, yeni yetişmekte olan fotoğrafçılara editörlük/mentorluk yapıyor, çeşitli yayınlara içerik sağlıyor, yeni iş üretimlerine vesile oluyor ve sergi kürasyonu gerçekleştiriyoruz. Çok yeni bir girişim olarak da Türkiye’den fotoğrafçılar ile yurt dışından kültür profesyonellerini bir araya getirecek ve aralarındaki etkileşimi artıracak, böylece burada üretilen işlerin uluslararası dolaşıma girmesine katkı sağlayacak bir platformun hazırlıklarını tamamlamak üzereyiz.

'GÜNÜMÜZ İZMİR'İNDEKİ FARKLI MAHALLE YAŞANTILARI'

Mahalle@İzmir projesinin ilk çıkış noktası, amaç ve hedefi nedir?

Serdar Darendeliler: ‘Mahalle@İzmir’, GAPO’nun 2009 ve 2018 yıllarında, sırasıyla 6 ve 13 sanatçıyla, İstanbul’da gerçekleştirdiği ‘Mahalle’ projelerinin İzmir’e uyarlanmış bir versiyonu diyebiliriz. Tıpkı 2009’da İstanbul gibi büyük bir metropolde nasıl farklı mahalle deneyimleri yaşanıyor sorusunun peşinden gittiğimiz gibi bu kez de giderek genişleyen ve kalabalıklaşan İzmir'de, yirmi birinci yüzyılın ilk çeyreğinin sonuna yaklaşırken, mahalle denince aklınıza ilk ne geliyor sorusuna yanıtlar bulmaya çalıştık. Buradaki temel motivasyon, her sanatçının yaşadığı yerdeki mahalle yaşantısının izini sürmesi ve bunu görselleştirmesi, böylelikle de İzmir’in farklı sosyo-ekonomik, kültürel ve coğrafi özelliklere sahip mahallelerindeki benzerlik ve farklılıkların kayda geçirilmesiydi. Yani sanatçılardan her gün bir şekilde sokaklarından geçtiği, alışveriş yaptığı, komşuluk ilişkileri içinde bulunduğu veya bulunmadığı, varsa kafesinde oturup zaman geçirdiği, sahilinde spor yaptığı ya da ikamet etmek dışında çok da sahiplenmediği mahallesini belki de ilk kez fotoğrafik olarak ele alan bir çalışma yapmasını istedik. Sonuçta sanatçıların mahalleleriyle kurdukları veya kuramadıkları bağlarla şekillenen ve günümüz İzmir’indeki farklı mahalle yaşantılarına referans veren işler ortaya çıktı.

Proje ekibi nasıl bir araya geldi? Dokuz sanatçı haricinde projeye destek ve katkı sunan çevreler var mı?

Saliha Yavuz: Hayy Açık Alan ve Geniş Açı Proje Ofisi olarak Hayy'ın açıldığı 2018 yılından beri beraber bir şeyler yapma niyetindeydik. Geçen yaz sonu Kültür İçin Alan’ın pandemi nedeniyle etkinliklerinin tamamı çevrimiçi ortamlarda gerçekleşecek proje başvuruları çağrısını fırsat bilip ‘Mahalle@İzmir’ projesini hazırladık ve böylece bir araya geldik. Mahallelerini fotoğraflamaları için İzmir'in 8 farklı semtinde yaşayan 9 sanatçıyı davet ettik. Sanatçıların bir kısmı ile daha önce Hayy veya GAPO olarak birlikte çalışma fırsatımız olmuştu, bazılarıyla ise çeşitli referanslar aracılığıyla bu projeye davet ederken tanıştık. Kaleme aldıkları metinlerle projede yer alan akademisyenler sosyolog ve siyaset bilimci Neslihan Demirtaş Milz ve mimar Tonguç Akış ile İzmir'deki kültür sanat ortamından yakın ilişkide olduğumuz, mimar, araştırmacı, sanatçı Cansu Pelin İşbilen aracılığı ile tanıştık. Ki kendisi de bir metinle projeye destek verdi. Proje için ortak bir metin kaleme alan iletişimci akademisyenler Altuğ Akın ve Burak Doğu ile de GAPO’nun daha önce BAK projesinde birlikte çalıştığı sosyolog Zeynep Gönen vesilesiyle tanıştık. Projenin instagram hesabında devam eden ‘Mahallelilerin Gözünden’de yer alan mahalleli konuklarımız ise proje sanatçılarının mahallelerinden tanıdığı, ilişkilerinin olduğu komşuları. Burada da organik bir ilişkiler ağı söz konusu. Kısacası ekip, önceki tanışıklıklar ve o tanışıklıkların aracılıkları, takip ettiğimiz sanatçılar ve onların mahallelerindeki ilişkiler üzerinden bir araya gelmiş oldu. Proje ortakları olarak Hayy ve GAPO bilgi, deneyim ve ilişkiler ağını birleştirerek herkesi bir araya getirdi diyebiliriz.

'İZMİR'E DAİR ÇOK SESLİ BİR MAHALLE TABLOSU ORTAYA ÇIKARILABİLİR'

"9 Sanatçı 8 Mahalle" demiştiniz. Bu çerçeveyi önümüzdeki süreçte genişletmeyi düşünüyor musunuz?

Serdar Darendeliler: Evet, bu yönde planlarımız var. Kültür için Alan’dan aldığımız fon ile gerçekleştirdiğimiz aşaması sona ermiş olsa da ‘Mahalle@İzmir’i hem İzmir’in farklı mahallelerine hem başka disiplinlerden akademisyen, araştırmacı ve sanatçılara hem de daha farklı mecralara yaymak istiyoruz. Gerekli kaynaklar yaratılabilirse İzmir’e dair daha katmanlı ve çok sesli bir mahalle tablosu ortaya çıkarılabileceğini umuyoruz. Şimdilik kısa vadede, projenin instagram hesabı www.instagram.com/mahalle.izmir üzerinden sanatçıların birlikte çalıştığı mahallelilerin işlerini paylaşarak devam ediyoruz.

EKİM AYINDAN BU YANA BİR ÇOK ETKİNLİK YAPILDI

Proje kapsamında yapılan etkinliklerden biraz söz edebilir miyiz?

Serdar Darendeliler: İçinde bulunduğumuz pandemi koşulları nedeniyle tüm etkinlikleri çevrimiçi mecralarda gerçekleşen proje kapsamında, sanatçılarla yürüttüğümüz bire bir editörlük/mentorluk oturumlarının yanı sıra herkesin katılımına açık çeşitli etkinlikler düzenledik. Bunlardan ilki 2009 ve 2018'deki 'Mahalle' projelerine katılan sanatçılardan sekizinin deneyimlerini paylaştıkları 'Sanatçı Konuşmaları' oldu. Bunu, siyaset bilimi, sosyoloji ve coğrafyanın kesişiminde interdisipliner çalışmalar yapan Neslihan Demirtaş Milz ile kentsel mekân, mimarlık eğitimi ve temel tasarım alanlarında çalışan Tonguç Akış’ın 'Açık Seminer'leri takip etti. Sanatçıların proje kapsamında ürettiği seriler ve akademisyen, araştırmacı, kültür profesyonellerinin kaleme aldığı metinler, Türkçe ve İngilizce çift dilli olarak, aralık ayı ortasında www.mahalleizmir.com adresinde izlenime sunuldu.

Etkinliklerden bir diğeri ise projenin instagram hesabı www.instagram.com/mahalle.izmir’i de bir nevi sergi alanına dönüştürmeyi ve izleyicilerle daha yakın bir etkileşimi hedefleyen 'instagram takeover'lar oldu. Proje sanatçıları, 2 veya 3 gün boyunca devraldıkları instagram hesabında hem www.mahalleizmir.com’daki seçkiye dahil olmayan fotoğraflarından bazılarını hem mahallelerinden anlık hikâyeleri hem de fotoğraftan edebiyata, sinemadan müziğe ilham kaynaklarını paylaştı. İçinde bulunduğumuz süreçte de instagram hesabı, sanatçıların mentorluğunda üretim yapan mahallelilerin ve proje metinleriyle katkıda bulunan yazarların paylaşımlarıyla aktif kalmaya devam ediyor.

'MAHALLENİZE, KOMŞULARINIZA, YAŞAMLARA, MEKANLARA TEKRAR TEKRAR BAKIN'

Proje ile ilgili sizi gerek internet sitenizden gerekse sosyal medya kanalları üzerinden takip edenlere ne söylemek istersiniz? Kamuoyuna bir çağrınız var mı?

Saliha Yavuz: Etrafınıza, mahallenize, mahalledeki komşularınıza, yaşamlara, mekânlara tekrar tekrar bakmaya çağırabiliriz takip edenleri. Her zaman geçtiğiniz yollardan geçmek yerine bugün farklı bir rotayı takip edin diyebiliriz. Projede yer alan birçok sanatçının belirttiği üzere, bu tekrar bakışlar yeni farkındalıklar, yeni ilişkiler ve dolayısıyla yeni bakış açıları doğuruyor ve bu çok kıymetli.