James Jeffrey: Türkiye, 19'uncu yüzyıl aklıyla düşünüyor

DUVAR - ABD'nin eski Türkiye Büyükelçisi ve eski Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey, “Orta Doğu'nun Dönüm Noktaları ve Geleceği” konulu İkinci Erbil Forumu'nda konuştu. Forumun “Türkiye'nin Yüzüncü Yılı: Osmanlı İmparatorluğu'ndan 100 Yıl Sonra” oturumunun konuğu, Wilson Merkezi Orta Doğu Programı Başkanı James F. Jeffrey oldu.

'TÜRKİYE, COĞRAFİ KONUMUNU İYİ DEĞERLENDİRİYOR'

Rûdaw'dan Serpil Güneş'in aktardığına göre, “Türkiye bölgede önemli bir aktör, ABD’nin önemli ve zor bir müttefikki” diyen Jeffrey, Türkiye’nin dış politikasını strateji, güç, konum ve defakto şeklinde dört başlıkta ele alabileceğini dile getirdi. Yaklaşık 20 yıldır Türkiye ile çalıştığını dile getiren Jeffrey, Türkiye’nin coğrafi konumunu iyi değerlendirebilen bir ülke olduğunu vurguladı.

'TÜRKİYE, SÜREKLİ ENDİŞE İÇERİSİNDE'

James Jeffrey, şu ifadeleri kullandı:

"Türkiye sorunlarla ve bir ölçüde de düşmanla çevrili bir ülke. Bunlardan en büyük ikisi, hegemon olmaya özenen İran ve küresel hegemon olmaya özenen Rusya. Türkiye'nin 1930'lar ve 1940'lar da dahil olmak üzere Ruslarla 400 yıllık tecrübesi var. Tarihte bu iki taraf arasında bir çok defa savaşlar oldu. Türkiye ayrıca büyük zorluklarla karşı karşıya. Türkiye'deki Kürtlerin bir kısmıyla, PKK ile çatışma yaşadı. Bu artık daha çok kuzey Irak ve Suriye için de bir sorun haline gelmeye başladı. Yine Yunanistan ile Ermenistan ile sorunları var. Kimilerine göre bunlar büyük sorunlar olmayabilir ama Türkiye, ülke ve kültür olarak 19'uncu yüzyıl aklıyla düşünüyor. Yunanistan'ın Türkiye'nin en büyük limanının önündeki adaya asker konuşlandırmasından korkmamalı ama gelecekte başka bir güçle ittifak kurarak 19'uncu yüzyılda olduğu gibi Türkiye'ye baskı yapmasından korkmalı. Türkiye bu konuların hepsi yüzünden sürekli endişe içerisinde.”

'ABD'NİN YETERİNCE SEMPATİ DUYMADIĞI DÜŞÜNÜLÜYOR'

ABD’nin son 40 yıldır Türkiye ile işbirliği içinde olduğunu PKK’ye karşı mücadelede Ankara’ya destek verdiğini dile getiren Jeffrey, “Türkler bunu anlıyor ve inanıyor. Türkiye hala kuşatıldığını düşünüyor. ABD'nin kendilerine yeterince sempati duymadığını düşünüyor. Bunu anlamamız zor çünkü hiç onlarla aynı durumu yaşamadık” dedi.

Türkiye’nin hem NATO'nun bir üyesi hem de Avrupa'nın bir pazardaki önemli ittifakı olduğuna dikkati çeken Jeffrey, “Hiçbir ülke Türkiye gibi Ukrayna'ya destek olmadı. Türkiye bir yandan savaşta  bir yandan Ukrayna'yı desteklerken diğer yanından Rusya ile ilişkilerin sürdüren bir ülke” yorumunu yaptı.  

'MURSİ'Yİ DESTEKLEMESİ BÜYÜK HATAYDI'

Jeffrey, Türkiye’nin Rusya’dan S-400 alması, Suriye ve Arap ülkeleri ile izlediği politikalara ilişkin bir soruyu değerlendirdi. Türkiye ile dış politikada bazı çelişkiler yaşadıklarını dile getiren Jeffrey, “Örneğin Türkiye’nin NATO üyeliğine biz değil, kendisi karar vermeli. Yine bizce Mısır’da Muhammed Mursi'yi desteklemesi büyük bir hataydı. Obama yönetimi de bu hatayı yaptı” diye konuştu.  

James Jeffrey, "Türkiye'yi cezalandırmaya veya tehdit etmeye çalışırsak kendimizi aptal gibi gösteririz. Çünkü o zaman 'sorun yok' der ve yaptıklarına devam ederler" dedi. 

'İNSANLAR TÜRKİYE'Yİ, ÇOK FAKİR GÖRÜYORDU'

ABD’li deneyimli diplomat şunları söyledi:

“Avrupa Birliği'nin Türkiye'yi üye yapamadığı konusunda çok şey duyduk kuşkusuz, bunun nedenlerinden biri de insanların Türkiye'yi çok fakir görmesiydi. Bu akıllıca bir şey değil. Bundan sonra Müslüman bir gücün Avrupa Birliği'ne üye olmak isteyip istemediği tartışılabilir ama en önemlisi, Avrupa Birliği çatışmadan nefret ediyor, savaştan nefret ediyor ve şimdi Ukrayna'ya askeri bir çözüm bulma konusunda başı belada. Şu anda NATO içinde bunun üzerinde çalışıyorlar.

Hepimizin bildiği gibi Türkiye’nin birkaç cepheden sorunlarla başı belada. Birkaç yıl önce Irak ve Suriye'nin çoğunu kontrol eden IŞİD vardı. Şimdi Rusya var, İran var. Ancak bunların Türkiye üzerinde gerçek bir etkisi olduğunu düşünüyorum. Sadece Avrupa ile değil, ABD ile olan ilişkilerinde de bir etkisi olduğunu düşünüyorum. Çünkü AB üyeliklerini en çok destekleyen bizdik.”

'KÜRTLERLE KARMAŞIK BİR İLİŞKİ VAR'

“Türkiye'deki Kürtler bölünmüş durumda” diyen Jeffrey, “Türkiye'nin de Kürtlerle karmaşık bir ilişkisi var. Erdoğan geçmiş dönemde yüzde 30 oranında Kürtlerden oy aldı. Bizim hem Türkiye hem de Kürtlere sempatimiz var” dedi.  Jeffrey, “PKK'ye sempati duyan Kürtler ve muhafazakar ile Erdoğan'ın AK Partisine sempati duyan Kürtler arasında karmaşık bir ilişki var. Bu durum son yıllarda değişti çünkü AK Parti, Erdoğan'ın eskiden iyi ilişkiler içinde olduğu kuzey Irak Kürtleri de dahil olmak üzere Kürtlere karşı olumsuz bir görüşe sahip olan Milliyetçi Hareket Partisi ile ittifak kurdu” değerlendirmesinde bulundu.

Türkiye’de önümüzdeki günlerde yapılacak seçimler hakkında da konuşan Jeffrey, “Bizim hiçbir zaman bir partinin iktidarda kalıpta kalmaması konusunda bir stratejimiz olmadı, olmaz. Buna söz karar verecek olan Türkiye halkıdır” dedi. (DIŞ HABERLER)