James Webb teleskobu için çağrılar sürüyor: 'Adı değiştirilsin'

Donna Lu

Şu ana dek uzaya fırlatılan en güçlü teleskop olan James Webb’den elde edilen ilk görüntülerin kamuoyuyla paylaşılması sonrasında, LGBTİ+ bireylere yönelik tarihsel zulme Webb’in de dahil olduğu iddiaları nedeniyle, gökbilimciler bir kez daha NASA’dan araca yeni bir ad verilmesini talep ettiler.

‘DERİN NASA’ ETKİSİ

10 milyar dolar değerindeki teleskop, geçmişte NASA’nın iki numaralı yöneticisi ve Amerikalı bir yetkili olan James Webb’i onurlandırarak görevine başladı. Webb, 1960’larda Apollo misyonlarının büyük kısmında uzay ajansını yönetti ve 1949-1952 yılları arasında ABD Dışişleri Müsteşarı olarak görevde bulundu.

Teleskobun ismi, Webb’in 1950’ler ve 1960’larda LGBTİ+ bireylere uygulanan zulümle bağlantılı olduğu iddiasıyla pek çok bilim insanınca eleştirildi. ‘Lavander Scare’ diye anılan cadı avı, 20. yüzyılın ortalarında, gey ve lezbiyenlerin ABD’deki devlet görevlerinden kitlesel biçimde kovulmasına neden olmuştu. Araştırmacılar, 2021 yılının başından beridir NASA’ya, teleskoba (kısaca JWST) yeni bir isim vermesi konusunda çağrıda bulunuyorlar. Astronomi alanında çalışan 1700’ü aşkın insan tarafından bir dilekçe imzalandı.

New Hampshire Üniversitesi’nde öğretim üyesi ve yeniden adlandırma dilekçesine öncülük eden dört araştırmacıdan biri olan Chanda Prescod-Weinstein, bir Twitter mesajı paylaştı: “Yeni görüntüler nedeniyle çok heyecanlıyım ve NASA karargâhına çok kızgınım.”

“Nasa liderliği, JW’nin mirası hususunda şu anda kamuya açık olan bilginin, onun adını taşıyan büyük bir gözlemevine sahip olmaya layık olmadığı manasına geldiğini kabul etmeyi inatla reddetti” diye ekledi.

NASA İNAT EDİYOR

NASA çalışanı Clifford Norton, Webb’in yöneticilik yaptığı dönemde ‘eşcinsellik şüphesi’ iddiasıyla sorgulandıktan sonra, 1963 yılında 'ahlâksız, uygunsuz ve utanç verici davranış' gerekçesiyle işten atıldı. İlerleyen süreçte, Norton haksız yere işten çıkarılma nedeniyle dava açmayı başardı. NASA, geçtiğimiz yıl eylül ayında, teleskobun adını değiştirmeyeceğini duyurdu. Şu anda NASA’nın yöneticisi olan Bill Nelson, eylül ayında yaptığı açıklamada, “Şu ana dek James Webb Uzay Teleskobu’nun adını değiştirmemizi gerektirecek hiçbir kanıta ulaşamadık” dedi.

Nature dergisi, mart ayında, “NASA, kurumsal politikasının eşcinsel çalışanları işten çıkarma olmasına karar vermişti. Webb’in yönetici olarak çalıştığı görev süresi boyunca bu politikayı belirleme ya da değiştirme seçenekleri mevcuttu” diyen bir belge de dahil olmak üzere, bilgi edinme hakkı yoluyla elde edilen 400 sayfalık NASA iç yazışmalarını yayınladı.

Amerikalı astronom Phil Plait, ‘Bad Asstronomy’ adlı dergide, “Pek çok gökbilimci, gözlemevine onun adının verilmesinden ötürü aşırı mutsuz” diye yazdı: “Varlığınızı olumsuzlamak doğrultusunda çaba sarf eden birinin ismini kullanarak bu konuda yazmak mecburiyetinde kalacağınızı bildiğiniz zaman, bir cihazı kullanmayı istemek güçtür.”

Plait, “Gözlemevi, kesinlikle Hubble’ın gerçekleştirdiği her şeye eşit düzeyde, şaşırtıcı bilimsel veriler ve göz kamaştırıcı görüntüler üretecek” diyor: “Buna karşın, koşulsuz biçimde bağnazlık ve homofobiye bağlı olan bir insanın ismini aldı ve bundan da ötesi, NASA duruma ilişkin yaklaşım biçimini bozdu.”

Yazının orijinali The Guardian sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)