Kadın hakları aktivistleri: Afganistan'da kadınlar belirsiz bir gelecekle karşı karşıya
Uluslararası kadın örgütleri, Afganistan’da kadınların içinde bulunduğu tabloyu ‘’belirsizlik’’ olarak değerlendirirken, kadın haklarının Afganistan’da tehdit altında olduğunu söylüyor.
DUVAR - Taliban’ın Afganistan’da yönetimi yeniden ele geçirmesinin ardından ülkedeki kadınların ve kız çocukların hakları ve özgürleri ne olacak sorusunun cevabı aranıyor. Equality Now Küresel Yönetici Direktörü Yasmeen Hassan ve kadın hakları aktivisti Forozan Rasooli, Taliban yönetimi altındaki Afgan kadınları nasıl bir gelecek beklediğini Gazete Duvar’a değerlendirdi.
Afganistan’da durumun şu anda inanılmaz derecede vahim olduğunu belirten Equality Now Küresel Yönetici Direktörü Yasmeen Hassan, ‘’Hiç kimse geleceği tahmin edemezken, geçmişe bakmak Afgan kadınları ve kızlarını neler beklediğine dair tüyler ürpertici içgörüler sağlayabilir’’ dedi.
‘DAHA ÖNCEKİ İKTİDARLARINDA TALİBAN KADIN HAKLARINI VAHŞİCE BASTIRDI’
Hassan, ‘’Daha önceki iktidarları sırasında, Taliban kadın haklarını vahşice bastırdı ve şeriat kurallarına uymayanları öldürdü, sakatladı ve işkence etti. Kızların okula gitmesine izin verilmedi, kadınlar ekonomik ve kamusal hayata katılamadılar ve kelimenin tam anlamıyla görünmez kılındılar. Katı Taliban davranış kurallarının ihlali, kırbaçlama ve taşlama ile cezalandırıldı. Taliban'ın temel ideolojisi aynı kalıyor ve bu, kadınların toplumdaki rolünü nasıl tasavvur ettiklerini de içeriyor yani bağımlı ve görünmez kılıyor. Son 20 yılda kaydedilen ilerleme çok hızlı bir şekilde silinebilir’’ dedi.
Hassan, ‘’Uçaklardan sarkan erkeklerin ve çitlerin üzerinden Amerikan askerlerinin kollarına bebeklerini atan kadınların fotoğrafları, Afganların Taliban altındaki yaşamın nasıl görüneceğine dair çok gerçekçi bir tabloya sahip olduğu açık’’ dedi ve ekledi: ‘’İnsan hakları savunucuları, gazeteciler, akademisyenler ve kadın hakları savunucuları çevrimiçi profillerini temizliyor ve sosyal medya hesaplarını siliyor. Hükümetinizin sizin için en iyi çıkarlara sahip olduğuna inanıyorsanız, kendinizi yeryüzünden silemezsiniz.’’
‘BASKICI KOŞULLARA SESİNİ YÜKSELTEN KADINLAR İÇİN ÜLKEDEN KAÇMAK ÖLÜM KALIM MESELESİ’
Hassan, ‘’Afgan Kadınlar için Kadınlar’’ (Women for Afghan Women) gibi, kadınların Afganistan'dan kaçmasına doğrudan yardım eden kuruluşlarla konuştuğumda, paylaştıkları şey tamamen çaresizlik. İstismarcı partnerlerinden kaçan veya kadına yönelik şiddete veya baskıcı koşullara karşı sesini yükselten kadınlar için ülkeden kaçmak bir ölüm kalım meselesidir ve bunu güvenli bir şekilde yapmaları neredeyse imkansızdır. Bırakın havaalanını ve uçağa binmeyi, ülkenin diğer bölgelerinden Kabil'e ulaşmak bile neredeyse imkansız. Ancak kadınların Taliban yönetimi altında yaşamaktan korktukları açıkken, kendilerine ve ailelerine yönelik tehdit çok büyük olduğu için açıkça konuşamıyorlar. Uzun vadeye, hatta kısa vadeye bile odaklanamıyorlar, sadece günü kurtarıyorlar’’ dedi.
Hassan, ‘’Afganistan'da kadın ve kız çocuklarının hangi başarıları tehdit ediliyor?’’ sorumuzu, ‘’Son yirmi yılda Afgan kadınları ülkelerinin şekillenmesinde ve yeniden inşasında önemli bir rol oynadılar. Okullar kurdular, işyerleri açtılar, araştırmacı gazeteciler ve bilim insanları oldular ve hatta bazıları seçilmiş görevlerde bulundular ve polis gücüne katıldılar. Afgan kız robot takımı uluslararası ödüller kazandı ve kızlar spora katılıp başarılı bile oldular. Bugün, Taliban tüm kadınlara “güvenlikleri için evde kalmalarını” söyledi. Bunun geçici bir önlem olduğunu iddia etseler de yeni statükoyu temsil etmediğine inanmak saflık olur. Nüfusun yarısını tecrit etmek sadece bir insan hakları ihlali değil, ülkenin ekonomik, politik ve sosyal yaşamı için yıkıcı bir kayıptır. Ayrıca, anlaşılır bir şekilde ülkeden kaçan Afganların sayısı, ülkeyi felç edecek muazzam bir beyin göçüne neden olacaktır’’ şeklinde yanıtladı.
‘AFGANİSTAN’DA KADINLAR BELİRSİZ BİR GELECEKLE KARŞI KARŞIYA’
Afganistan'daki kadınların belirsiz bir gelecekle karşı karşıya olduğunu ifade eden kadın hakları aktivisti Forozan Rasooli, "Taliban, kadınlara eğitim ve çalışma hakkı da dahil olmak üzere İslam'ın ışığında haklarını uygulayabilecekleri konusunda güvence veriyor; ancak Afgan kadınları, kadınların çalışması ve eğitim alması için henüz net olmayan bazı istisnalar, sınırlar veya kurallar olacağına inanmaktadır. Nedir o istisnalar? Nedir bu sınırlar ya da uyulması gereken belli kurallar ve hangi kadınlar eğitime ve çalışmaya erişebilecekler? Şu anda, kurumlar tam olarak açılmadığı için herhangi bir sonuca varmak için çok erken. Bu nedenle, kadınlar bir belirsizlik ve muğlaklık duygusuyla durumun daha da netleşmesini bekliyor’’ dedi.
‘AFGAN KADINLARI VAATLERİN GERÇEKLEŞTİĞİNİ GÖRMEK İSTİYOR’
Taliban’ın 1996'ya göre değiştiğini belirten Rasooli, ‘’Eskiden kızların ilköğretime gitmesine bile izin vermiyorlardı, şimdi ise kadınların yüksek öğrenim görmesine söz veriyorlar. Ancak, gerçekten değişip değişmediklerini söylemek için erken çünkü Afgan kadınları vaatlerin gerçekleştiğini görmek ve sonra sonuca varmak istiyor. Uygulamaya gelince, hastanelerde ve diğer birkaç kuruluşta kadınları görebiliyoruz. Bununla birlikte, Afganistan'da büyük bir kadın kadrosu olmasına rağmen, kadınların devlet kurumlarında ve yeni kapsayıcı hükümette üst düzey rollere katılması için kısıtlamalar olabileceğine dair belirsizlikler var. Kadınlar geçmişte üst düzey rollere gelmek için çok çalıştı ve hepimiz bunu yeni hükümette korumak istiyoruz. Kadınları düşük, orta ve üst düzey rollere dahil etmeyen hiçbir hükümet kapsayıcı olamaz’’ dedi.
‘’Afganistan'da kadın ve kız çocuklarının hangi başarıları tehdit ediliyor?’’ sorumuzu yanıtlayan Rasooli, ‘’Kadınların ülkenin büyük ve ulusal kararlarının parçası olabilmeleri şu anda tehdit altında. Şimdiye kadar üst düzey toplantı ve etkinliklerde tek bir kadın görmedik. Kadınlar İslam'da siyasi haklara ve ulusal düzeydeki kararlar için danışılma hakkına sahiptir’’ değerlendirmesinde bulundu.