Şiddet gören kadınlar neler yapabilir?

Gülsüm Kav*

Eğer, hayatın doğal akışında olmayan, güvenliğimizi bozan biçimde, bize kendimizi tehdit altında hissettiren, bizi zorlayan veya fiziksel, cinsel, duygusal, ekonomik zarar gördüğümüz bir davranışa maruz kalıyorsak bilelim ki bu yaşadığımız şiddettir.

Ve şiddet asla yaşamla bağdaşmaz, normal değildir.

Dünyada ve Türkiye’de maalesef kadınların büyük bir çoğunluğu şiddete uğruyor, bu asla bizimle ilgili değil, karşınızdaki kadınların eşit hakları olduğuna inanmayan egemen erkek ile ilgilidir.

Ancak şiddet karşısında asla yalnız değiliz, şiddetten kurtulduğumuz bir hayata elbette kavuşabiliriz. Kadınlar, erkekler, bütün cinsiyet kimlikleri eşittir. Erkeklerin değişmesi mümkündür, şiddeti ve eşitsizliğin diğer tüm sonuçlarını normalleştirmediğimiz sürece bunu başarabiliriz. Dünyada ve Türkiye’de şiddetten kurtulan binlerce kadın da var.

Haklarımız var, kılavuzlarımız var.

Asla yalnız değilsiniz, yanınızda birçok kurum, kuruluş ve kadınlar var. Hak arama yollarına başvurabilirsiniz. Hemen başvuru gücü bulamayabilirsiniz, ancak haklarınızın neler olduğunu, nasıl kullanacağınızı, nerelere başvurabileceğinizi bilmek ve mutlaka bir güvenlik planı yapmak çok önemlidir.

1. Yanınızda çok sayıda kurum, kuruluş ve kadınlar var

Şiddete uğradığınızda koruma talep edebilirsiniz. 6284 Sayılı Koruma Kanunu ile size en yakın, en kolay ulaşabileceğiniz kurumdan koruma talebinde bulunabilirsiniz. Bu kurumlar polis merkezleri, jandarma karakolları, aile mahkemeleri, sağlık kuruluşları, cumhuriyet savcılığı, şiddet önleme ve izleme merkezleri (ŞÖNİM), Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı İl Müdürlükleri, belediyelerin kadın danışma merkezleri, baroların adli yardım büroları ve kadın örgütleri olabilir. Başvuru yapamaz halde iseniz, acil çağrı merkezlerini arayabilirsiniz: Polis imdat – 155, jandarma – 156, ambulans – 112, Alo 183 (Aile ve SÇB) barolar ve kadın örgütleri başvuru hatları olabilir.

Kadın cinayetlerine görüntülerle tanıklık etmek

Hangi kuruma başvuru yapmış olursanız olun, bir kadın örgütü ile mutlaka irtibat kurarak süreci birlikte takip etmeniz, daha hızlı ve etkin sonuç almanızı sağlayacaktır.

2. Yanımızda 6284 Sayılı Koruma Kanunu var

6284 Sayılı Kanun'da çok çeşitli ve etkin korunma tedbirleri yer alır. Sizin koşullarınız ve ihtiyaçlarınıza uygun tedbir kararı almaya hakkınız var: Şiddet uygulayan kişiden korunmak amacıyla yakın koruma talep etmek, sığınma evinde kalmak, adres, işyeri gerektiğinde kimlik bilgileri değişimi, mali durumunuz yeterli değilse meslek edindirme kursları ve istihdam edilmenizin sağlanması, gerektiğinde çocuklarınız için kreş desteği sağlanması, tedbir nafakası talep etmek, geçici maddi yardım talep etmek, geçici velayet talep etmek, geçici genel sağlık sigortasına başvurmak, müşterek konuta şerh koydurtmak haklarınız vardır. Şiddet uygulayan kişiye dönük tedbirler de aldırabilirsiniz. Evden uzaklaştırmak, iletişim araçlarıyla rahatsız etmesini engellemek, evinize, işinize veya diğer adreslerinize yaklaşmasını engellemek, kişisel bilgilerinizi gizletmek, şiddet uygulayıcının silahına el koydurtmak hakkınız var. Şiddet uygulayanın bu tedbirleri ihlal ettiği durumda ise zorlama hapsi uygulanması, size zarar veremeyecek durumda kalması gerekmektedir. 6284 uyarınca şiddet uygulayanın sağlık kuruluşlarında rehabilitasyonun sağlanması tedbiri de vardır. Başvurunuzu yaparken yasayı bildiğinizi göstermeniz bir şifre gibi değerlidir. Yine de tedbir başvurunuza yanıt verilmediği durumda, başvuruyu yazılı yapmanız ve mutlaka yazılı cevap istemeniz önemlidir. Yasadan nasıl yararlanacağınıza dair ayrıntılı bilgilere ve dilekçe örneklerine Kadın Meclisleri ile irtibat kurarak ulaşabiliriz.

3. Yanınızda anayasa var, İstanbul Sözleşmesi var

6284 Yasası dışında daha geniş önlemler tanımlayan ve anayasal hakkımız olan İstanbul Sözleşmesi’nin şartlarının uygulanmasını talep edebilirsiniz. Kadınların kendi ülke sınırlarında şiddetten korunamadığı durumda, gerektiğinde imzacı ülkeler arasında mültecilik hakkı tanınması bunlardan biridir. Sözleşme ayrıca şiddet öncesi ve sonrası yapılması gerekenlerle ilgili tüm yönleriyle tedbirler içerir.

A. Şiddeti önleme adımları: Şiddetin temel nedeni toplumsal cinsiyet eşitsizliği olduğu için, devlet eğitim ve istihdamdan siyaset, bilim, spor ve sanata kadar, özel ve kamusal tüm alanlarda kadınların eşit var olmasını sağlayacak önlemler almakla yükümlüdür. Eşitsizlik hissettiğimizde, İstanbul Sözleşmesi’ne dayanarak bu önlemleri talep etme hakkına sahibiz.

B. Şiddetten korunma adımları: Bir şiddet tehdidi söz konusu olduğunda bizim, gerektiğinde çocuklarımızın ya da hane içinde ya da dışında şiddete uğrayan kişinin, 6284 Sayılı Yasa'dan yararlanma hakkı var.

C. Etkin kovuşturma ve cezalandırma adımları: Şiddet nedeniyle bir zarar söz konusu olduğunda etkili kovuşturma yürütülmesi, etkili cezalandırma sağlanması ve onarıcı adalete kavuşma hakkınız var. Dava süreçlerinde bakanlıktan destek alma, barolar ve kadın örgütlerinin müdahilliğinde duruşmaları birlikte takip etme, bir cezasızlık söz konusu olduğunda itiraz etme haklarınız var.

D. Kadınları geleceğe dönük güçlendirme adımları: Sizi şiddete açık hale getiren başta ekonomik olmak üzere tüm eşitsizliklerin giderilmesini, kadınları güçlendirecek politikaları talep etme ve uygulatma haklarınız var.

4. Yanınızda Ceza Kanunu'ndan, Medeni Kanun'a birçok yasa var, hukuk var

Şiddet nedeniyle zarar görmüş, Türk Ceza Kanunu'nda tanımlanan bir suç ile karşılaştığınızda şikayetçi olma hakkınız var. Kolluk kuvvetleri ya da doğrudan savcılığa başvuruda bulunabilirsiniz, savcılık delil toplama, ifadeleri tamamlama ve etkin kovuşturma yürütmek zorundadır. Eğer dava açılması için yeterli sebep görülmez ise itiraz hakkınız var; 15 gün içinde Sulh Ceza Mahkemesi'ne itiraz etmeniz gerekir.

Şiddetten kurtulmak için boşanmak istediğinizde dava sürecinde nafaka, velayet, mal paylaşımı gibi haklarınızı kullanmak için ya da boşanmak istemeyip ayrı yaşamak istediğinizde de geçerli olan Medeni Kanun'daki haklarınız için baroların adli yardım birimlerine başvurup avukat desteği alabilirsiniz.

5. Yanınızda kendi aklınız, dikkatiniz, geleceğiniz ve kadın dayanışması var

Haklarınızı ararken mutlaka bilmeniz gereken hayat kurtaran önlemler vardır. Farklı kadınların şiddet deneyimlerinden ve kadın mücadelesinden süzülerek kazanılmış bu önlemelere dikkat etmek bazı durumlarda hayat kurtarıcıdır.

- Ağır şiddet ve tehdit kaynaklı ayrılıklarda/boşanma süreçlerinde ayrılık sürecini fiziki temas olmadan – gerektiğinde haberleşmeyi avukat ya da bir yakınınız aracılığıyla yürütmek çok önemlidir. “Son görüşme” diye adlandırılan fiziki görüşmeler kadınlar için çok tehlikeli olabilmektedir.

- Şiddete maruz kalan ya da kalma ihtimali olan çocuklar ya da başka kişiler varsa koruma tedbirinin onları da içerecek şekilde çıkarılması önemlidir. Örneğin uzaklaştırma kararlarının çocuğu da içermesi, örneklerini yaşadığımız, zarar veren babalardan onları koruyacaktır.

- Şiddet gördüğünüzde darp izlerinin veya ruhsal etkilerin raporlanması çok önemlidir. Sağlık kuruluşlarına başvurabilir, hekime yaşadıklarınızı anlatarak darp raporu alabilirsiniz. Sağlık çalışanlarının 6284 ve TCK’ya göre şiddeti önleme yükümlülüğü vardır, yanınızda olmaları gerekir. Eğer kendinizi hastaneye gitmeye hazır hissetmiyorsanız, darp izlerini kaybolmadan fotoğraflayıp belgelemeniz, kanıt oluşturacağından önemlidir.

- Benzer biçimde şiddet uygulayan hakkında tedbir kararı alınıp bunu ihlal ettiğinde durumun belgelenmesi, konuşma kayıtlarının mesajların silinmemesi, karakola giderek yazılı tutanak tutulması önemlidir. Zorlama hapsi ve dava için kanıt sağlayacak ve sizin daha etkin korunmanızı sağlayacak hiçbir delil yok edilmemeli, korunmalıdır.

- Şiddetten kurtulacağınız bir hayatın güvencesi 6284 ve İstanbul Sözleşmesi’dir. Ancak hiç kuşkusuz haklarınızı aramak, zorlu bir süreçtir, mücadele gerektirir. Gücünüzü hemen toparlayamadığınızda da bir gün gerektiğinde ne yapacağınızı bilmeli, mutlaka bir planınız olmalı. Karar verdiğinizde kimi, nereyi arayacağınızı, evden ayrılacağınızda yanınızda bulunması gerekenleri bilmeniz önemli. İçinde kimlik, belli miktarda para, sağlık belgeleri, varsa sizin ve çocukların diğer resmi belgeleri, anahtarlarınız ve benzeri gerekli eşyalarınızın olduğu bir çanta, tıpkı afet planı gibi hayat kurtarır.

Ve asla unutmamanız gereken şudur: O çantanın içinde en önemlisi geleceğiniz var, kendi hayatınız var.

Ve asla yalnız değilsiniz.

*Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu Genel Temsilcisi