Kayıp balığın peşinde: ‘Barajlar türlerin geleceğini tehdit ediyor’
Batman’da nesli tükenme tehlikesi altında olan iki balık türünü canlı tespit etme çalışmaları devam ediyor. Bilim insanları, balıkların yaşam alanlarının tehdit altında olduğuna dikkat çekti.
Metin Yoksu
BATMAN - İki bilim insanı, Dicle Nehri'nde yıllardır görülmeyen, dünya üzerinde nesli tükenmek üzere olan 10 balıktan birisi olan Leopar Sazanı’nı ve Batman Bantlı Çöpçü Balığı’nın izini sürmeye devam ediyor.
Balığın yaşam alanlarının tehdit altında olduğuna dikkat çeken bilim insanları, arayışları sırasında önemli ipuçları bulduklarını ve yakın zamanda balığı bulabileceklerini ve yaşam alanlarının korunması gerektiğine işaret etti.
YILLARDIR ARANAN İKİ TÜR CANLI TESPİT EDİLEMEDİ
Londra merkezli Shoal adlı doğa koruma örgütü tarafından dünya genelinde 300 balığın koruma altına alınmasına yönelik geçtiğimiz yıl bir çalışma gerçekleşti. 300 tür içinden nesli tükenmek üzere bulunan 10 balık türü belirlendi. Söz konusu 10 türden ikisi Dicle Fırat Havzası’nda yer alıyordu. Dicle ve Fırat Nehri'nde binlerce yıldır özgürce dolaşan Batman Bantlı Çöpçü Balığı ile Leopar Sazanı, barajlar ile yok edilen iki nehirde canlılar belirli alanlarda sıkışıp kaldı. Dicle Fırat Havzası’nda bugüne kadar tespit edilen 70 endemik balık türü, barajlar ile tehdit altında bulunurken en özel olan iki tür yıllardır canlı tespit edilememişti.
DİCLE VE FIRAT'DA 96 BALIK TÜRÜ YAŞIYOR
Fırat Nehri'nde 52, Dicle Nehri'ndeyse 44 balık türü bugüne kadar tespit edildi. Bunlar arasındaki 70 endemik türden 69’u Yukarı Mezopotamya'da yer alıyor. Zengin bir biyolojik çeşitliliğe sahip nehirler üzerindeyse devasa barajlar bulunuyor. Yukarı Mezopotamya'da bulunan Fırat Nehri üzerinde beş gölet barajı, Dicle Nehri üzerinde üç baraj bulunurken dördüncü barajın da etüt çalışmaları devam ediyor. Yukarı Mezopotamya'nın yanı sıra Suriye ve Irak sınırlarında da devasa barajlar bulunuyor. Barajlar dolayısı birçok balık türü tehdit altında. İsrail Sazanı gibi istilacı türler gölet barajlarında özellikle çoğalmaya başlarken burada bulunan endemik türleri de tehdit ediyor. Doğal tehditlerinin yanı sıra plastik atıklar, kentlerdeki evsel ve sanayi atıkların yanı sıra tarım ilaçları da Dicle ve Fırat'ta yaşayan türleri ciddi anlamda tehdit ediyor. Batman Bantlı Çöpçü Balığı ve Leopar Sazanı bu etmenlerden ciddi derecede etkilenerek nesilleri tehlikeye girdi.
Batman Bantlı Çöpçü Balığı, 1970'li yıllarda Batman dolaylarında kayıt altına alınırken o günden bu yana balığı gören olmadı. Hasankeyf ve Cizre dolaylarında sıklıkla görülen Leopar Sazanı (halk dilinde komando balığı olarak biliniyor) 2011 yılında Hasankeyf'te balıkçı Süleyman Ağalday'ın ağına takılması ile canlıdan yeniden bilim dünyası ve kamuoyu haberdar oldu.