POLİTİKA

Kayyımlardan sonra Van’da memnu hak krizi: Ne kayyım atanabilir ne ikinci adaya mazbata verilebilir

Van Büyükşehir Belediye Eş Başkanı Abdullah Zeydan ile ilgili son yargı kararı hakkında hukukçulara göre ne kayyım atanabilir ne de ikinci sıradaki adaya mazbata verilebilir.

05 Aralık Perşembe 2024 Saat: 07:28

Ceren Bayar [email protected]

ANKARA - Türkiye, arka arkaya gelen kayyım atamalarına tanıklık ederken Van Büyükşehir Belediye Eş Başkanı Abdullah Zeydan ile ilgili son yargı kararı yeni bir tartışma başlattı. Yaşanan durum memnu hakların iadesinden kaynaklı bir seçilme yeterliliği tartışması olsa da kamuoyunda sürecin kayyım atamaya gidebileceği endişesi dile getiriliyor. Hukukçulara göre ise ne kayyım atanabilir ne de ikinci sıradaki adaya mazbata verilebilir.

31 Mart seçimlerinden sonra 6 DEM Partili, 2 CHP’li belediyeye kayyım atandı. Ancak yerel seçimlerinin ardından gözlerin çevrildiği Van Büyükşehir Belediyesi’nde ise farklı bir durum yaşanıyor. Bunun nedeni seçimi yüzde 55 oyla kazanan Abdullah Zeydan’ın seçilme yeterliliği ile ilgili farklı yargı kararları. Henüz nasıl sonuçlanacağı bilinmeyen süreç Zeydan’ın 2016 yılında tutuklanması ile başladı.

MEMNU HAKLAR VERİLDİ, ADAYLIĞI KABUL EDİLDİ

4 Kasım 2016’da HDP’ye yönelik operasyon sonucunda tutuklanan Abdullah Zeydan, 6 Ocak 2022’de hakkında verilen hapis cezası Yargıtay tarafından bozulunca tahliye edildi. Tahliye sonrası memnu hakları yani ceza almış olması nedeniyle yasaklanan hakları mahkeme tarafından iade edildi. Bu Zeydan’ın seçilme yeterliliğine sahip olması, dolayısıyla belediye başkanı adayı olabileceği anlamına geliyordu.

Seçilme hakkını da kapsayan memnu hakları iade edilince Zeydan, 31 Mart 2023 seçimlerinde Van Büyükşehir Belediye Başkan adayı oldu. Yüksek Seçim Kurulu (YSK), Zeydan'ın 2024 yerel seçimleri için yaptığı belediye başkan adaylığı başvurusunu kabul etti.

VERİLEN HAKLAR GERİ ALINDI

31 Mart'ta yapılan yerel seçimlerde Zeydan, oyların yüzde 55,48’ini alarak Van Büyükşehir Belediye Başkanı seçildi. Ancak seçim günü, Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesi, Zeydan’a daha önce verdiği memnu hakları geri almaya karar verdi. DEM Parti, bu kararın Adalet Bakanlığının seçimden 2 gün önce Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığına yaptığı ‘Zeydan’ın memnu hakları geri alınsın’ başvurusu sonrası alındığını açıkladı.

YSK’YE İTİRAZ SONRASI MAZBATA ALINDI

Zeydan henüz mazbatasını almadığından, mazbata Van İl Seçim Kurulu tarafından yüzde 27 oy alan AK Parti’nin adayı Abdulvahat Arvas’a verildi. Van’da ve tüm Türkiye’de karara tepkiler yükselirken DEM Parti de YSK’ye itiraz etti. YSK itirazı oy çokluğuyla kabul etti ve Zeydan, mazbatasını tüm bu sürecin ardından alabildi.

YARGITAY MEMNU HAKLAR KARARINI BOZDU

Aday olmadan önce memnu hakları verilen, seçim günü memnu hakları alınan, seçimden 5 gün sonra memnu hakları bulunduğuna hükmedilerek mazbatası verilen Zeydan, bugün bir kez daha memnu haklarının geri alınması ihtimaliyle karşı karşıya kaldı. Yargıtay 3. Ceza Dairesi, memnu hakların geri verilmesine dair kararın bozulmasına hükmetti ve dosyanın yeniden karar verilmek üzere Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesi'ne gönderilmesine karar verdi.

YARGI KENDİ HATASININ FATURASINI KİŞİYE KESEMEZ

DEM Parti Hukuk ve İnsan Hakları Komisyonu’ndan Sorumlu Eş Genel Başkan Yardımcısı Öztürk Türkdoğan, Yargıtay’ın son kararına ilişkin iki noktaya dikkat çekti ve şunları söyledi:
“Öncelikle Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesi, memnu hakları iade ederken infaz tarihini esas almıştı, yani 2019'u. 2019 yılından itibaren 3 yıl geçtiği için haklarını iade etmişti. Yargıtay‘sa diyor ki ‘mahkemenin kesinleşme tarihini esas alacaksın’; yani 2022. Dolayısıyla Yargıtay, 3 yılın 2025’te dolacağını iddia ederek kararı bozdu. Oysa Adli Sicil Kanunu’nda infazın tamamlanması esas alınır, mahkeme kararının kesinleşmesi değil.

Ayrıca Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 309. maddesinde mahkumiyet hükmü dışında verilecek kanun yararına bozmalarda ‘aleyhte sonuç doğuramayacağı’ ifade ediliyor. Çünkü yargının kendi hatasından kaynaklı bir hukuki sonucun faturasını kişiye kesemezsiniz. O nedenle CMK'de bu madde yazıyor. Bu doğrultuda daha önce alınan kararlar da var. Fakat Abdullah Zeydan kararında bu ibareyi göremiyoruz. Şimdi Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesinin, vereceği yeni kararda bunu dikkate alması gerekir.”

SON KARARI YSK VERİR, YSK’NIN İLK KARARININ ARKASINDA DURMASI GEREKİR

Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesi’nin memnu hakların iadesi kararını bozması halinde son kararı Yüksek Seçim Kurulu’nun vereceğine dikkat çeken Türkdoğan, “Bir kişinin seçilme yeterliliği tartışma konusu yapılıyorsa bu konuda son kararı Yüksek Seçim Kurulu verir. Büyük ihtimalle AKP mahkemenin kararıyla birlikte itiraz eder, talepte bulunur ve dosya Yüksek Seçim Kurulu'na gider. Bu aşamaya gelinirse YSK’nin 31 Mart’tan sonra verdiği ilk kararında ısrar etmesi lazım. YSK'dakilerin hepsi hakim ve bu konunun uzmanı insanlar. YSK ‘Daha önce verdiğim karar geçerlidir’ demelidir. Çünkü kanun yararına bozma aleyhe sonuç doğuramaz ve mazbata iptali Zeydan’ın aleyhinedir. Eğer bunların hiçbiri denmezse o zaman artık CMK'yi yırtın çöpe atın.“

BELEDİYE BAŞKANLIĞI GÖREVİ İLE İLGİLİ BİR İDARİ TASARRUF GEREKEBİLİR

Memnu hakların ne zaman iade edileceğine dair tartışmanın soruna sebep olduğuna dikkat çeken CHP Milletvekili Sezgin Tanrıkulu, “Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesi infazın tamamladığı tarihten süreyi başlatıyor. Yargıtay’sa ‘Ceza Yasası’nın 53’üncü maddesi uyarınca kararın kesinleştiği tarihten başlar, bu tarih de 2022’dir’ diyor. Şimdi Yargıtay bu kararını yerel mahkemeye gönderecek. Yerel mahkeme de ya eski kararını geri alacak ya da kararında direnecek. Eğer eski kararını geri alırsa Zeydan o kararın verildiği tarih itibariyle memnu hakların iadesi kararı kaldırıldığı ve seçilme yeterliliği ortadan kalktığı için belediye başkanlığı göreviyle ilgili bir idari tasarruf gerekecek” dedi.

TANRIKULU: NE KAYYIM ATANABİLİR NE İKİNCİ ADAYA MAZBATA VERİLEBİLİR

Bu idari tasarrufun kayyım atama ya da ikinci olan adaya mazbata verilmesi gibi bir sonuç doğurabileceği yorumlarına ilişkinse Tanrıkulu şunları söyledi:

“Memnu hakların iadesi kararı kaldırılırsa bu karar verildiği tarihten sonrası için geçerlidir. Verildiği tarihten önceki durumlar, işlemler geri gelmez. Dolayısıyla YSK’nin Zeydan’a mazbata verme kararı kesindir. Zeydan 31 Mart’tan olası bir memnu hakların kaldırılması kararına kadar belediye başkanıdır. Yeni bir karar verilinceye kadar bu geçerlidir. Dolayısıyla eğer memnu haklarının iadesi kararının kaldırılması kararı nedeniyle belediye başkanlığı düşerse yöntem Belediye Yasası’nda yazılıdır. Belediye Meclisi’nden biri seçilecektir. Ne kayyım atanabilir ne de ikinci sıradaki adaya mazbata verilebilir. YSK tarafından kesinleşmiş bir işlem söz konusudur.”

MAZBATA İKİNCİ SIRADAKİ ADAYA VERİLİRSE AK PARTİ KAZANMADIĞI SEÇİMİ ZORLA ALMIŞ OLUR

Kayyım atanması ya da ikinci sıradaki bir adaya mazbata verilmesinin halkın iradesinin gaspı olacağını belirten Tanrıkulu, “Adalet ve Kalkınma Partisi kazanmadığı bir seçimi zorla almış olur. Buna ne mahkeme ne mevzuat izin veriyor. Güzellik yarışmasında kraliçe seçilmemiş adaya taç vermek olur” dedi.