Kentsel dönüşüm teklifine itiraz: 'Yurttaşın mülkiyet hakkına tecavüz'

ANKARA - Kentsel dönüşüme ilişkin kanun teklifi, TBMM Bayındırlık, İmar, Ulaştırma ve Turizm Komisyonu’nda kabul edildi.

Afet riski altındaki alanların dönüştürülmesi amacıyla düzenlemeler içeren teklif yasalaşınca;

-Bir mülkün kentsel dönüşüm kapsamına alınması için maliklerin üçte ikisi yerine yarıdan bir fazlasının oyu aranacak.
-Riskli yapı tespiti, Kentsel Dönüşüm Başkanlığınca talep edilmesi halinde mülki idare amiri tarafından verilecek yazılı izinle kolluk kuvveti marifetiyle yapılabilecek.
-Yıkılacak derecede riskli olan ve doğal afetlerin meydana geldiği alanlarda uygulama projesi aranmaksızın ihaleye çıkılabilecek.

Bugün genel kurulda görüşülerek yasalaşması beklenen teklifteki kimi düzenlemelere itiraz eden muhalefet partileri, ilgili şerh metinlerini hazırladı.

YAPILARIN GÜÇLENDİRİLMESİYLE İLGİLİ HİÇBİR DÜZENLEME YOK

Cumhuriyet Halk Partisi’nin muhalefet şerhinde, teklifte yapıların güçlendirilmesiyle ilgili hiçbir düzenleme bulunmadığı ifade edilirken riskli binaların dönüştürülmesi için gerekli çoğunluğun 3’te 2’den yüzde 50+1’e çekilmesi olumlu bulundu.

YAŞAM KORİDORLARI YAŞAM ALANLARINA GİRMELİ

Afet planlarının şeffaf olması gerektiğine dikkat çekilen şerhte, “Kentin büyütmesine ve saçaklanmasına izin vermeyecek şekilde afet durumunda kullanılmak üzere yaşam koridorlarının artık bir yasa metnine girmesinin şart olduğunu belirtmekteyiz” denildi.

MÜLK SAHİPLERİ DÜŞÜNÜLMÜŞ, KİRACILAR YOK

Kentsel dönüşüm yasa teklifinde mülk sahibi olanların sıkıntılarının değerlendirildiği, kiracılarla ilgili bir düzenleme olmadığı belirtilen şerhte iklim krizi kaynaklı sel ve diğer afetler karşısında risk altında bulun bodrum katlarıyla ilgili düzenleme yapılması gerektiğine de dikkat çekildi.

KENTSEL DÖNÜŞÜM RANTSAL DÖNÜŞÜM OLMASIN

Teklifte kültür varlıkları ile ilgili hiçbir düzenleme olmadığı ifade edilirken dönüşüm projelerinde ekonomik kırılganlığı yüksek yerlerin öncelenmesi gerektiği kaydedildi. Teklifte kentsel dönüşümün rantsal dönüşüme dönüşmemesi için bir düzenleme yer almadığı ifade edildi.

KOLLUK GÜÇLERİYLE MÜDAHALE KONUT DOKUNULMAZLIĞI HAKKINI ZEDELER

Kanun teklifindeki kolluk gücüyle tespit düzenlemesine de itiraz edilen şerhte, bir mahkeme kararında dayanmadan kişinin mülküne resen girilmesinin Anayasa'daki konut dokunulmazlığı ve mülkiyet hakkını zedeleyeceği tespiti yapıldı. Şerhte ayrıca vatandaşlarla yapılacak uzlaşmalarla ilgili düzenlemelerin yetersiz olduğu vurgulandı.

KENTSEL DÖNÜŞÜM BAŞKANLIĞI SINIRSIZ YETKİLİ YAPILIYOR

Teklifteki bazı düzenlemelerin Kentsel Dönüşüm Başkanlığı'nın yetkilerini sınırsız hale getirdiği belirtilen şerhte, kira yardımlarına dair maddeye de itiraz yer aldı. Yüksek kiralara dikkat çekilerek verilen kira yardımlarının ve kredilerin raiç bedeller üzerinden hesaplanması önerildi.

TEKLİF DAR GELİRLİLERİ RİSKLİ YAPI BAHANESİYLE MÜLKSÜZLEŞTİRECEK

HEDEP'in muhalefet şerhinde, teklifin idareye sınırsız yetki tanıdığına dikkat çekilerek bu yetkilerin dar gelirleri “riskli yapı” bahanesiyle mülksüzleştireceği tespiti yapıldı. Şerh metninde, “Teklif bu haliyle yurttaşı afet riskinden korumaktan ziyade sermayedarı önceleyen, yurttaşı sermaye karşısında korumayan hatta ezdiren bir bağlama sahiptir” denildi.

'YURTTAŞIN MÜLKİYET HAKKINA TECAVÜZÜN YASAL TEMELİ'

Teklifin yoksulun barınma hakkını yok sayan bir nitelikte olduğu tespitini yapan HEDEP, teklif için, “Yurttaşın mülkiyet hakkına tecavüzün yasal temelini oluşturmaktadır” ifadesini kullandı. Şerhte ayrıca teklifin yerel yönetimlerin yetkilerini tırpanladığı değerlendirmesine de yer verildi.

Bir mahkeme kararına dayanmadan kişinin mülküne girilmesinin Anayasa'daki konut dokunulmazlığı hakkını zedeleyeceği ifade edilen HEDEP şerh metninde, teklifin yasalaşması halinde şehir merkezlerindeki değeri yüksek yerlerin de dahil olmak üzere gerekli görülen tüm alanların rezerv yapı alanı ilan edilebileceği ve rezerv yapı alanı ilan edilen yerlerin dönüşüm için boşaltılıp yerine yeni binalar yapılabileceğine dikkat çekildi.

AFET RİSKİ BAHANE EDİLEREK RANT AKTARILACAK

Şerhte, “Afet riski bahane edilerek vatandaşların ellerinden alınan mülkler üzerinden yandaş firmalarla kurulabilecek 'ortak şirketler' yolu ile bazı kişi ve kurumlara rant aktarılması yasal hale getirilmektedir. Bu düzenleme aynı zamanda Anayasa'nın bireysel mülkiyet hakkı ile ilgili hükümlerini de açıkça ihlal etmektedir” denildi.

KOMİSYONDAN ALELACELE GEÇİRİLDİ

Kanun teklifinin sadece saatler içinde, alelacele komisyondan geçtiğine dikkat çeken İYİ Parti muhalefet şerhinde de tıpkı CHP ve HEDEP gibi hakim kararı olmadan, kolluk marifetiyle konutlara girilmesi gibi düzenlemelerin konut dokunulmazlığı hakkını ihlal ettiği kaydedildi.

REZERV YAPI DÜZENLEMESİ VATANDAŞI MAĞDUR EDECEK

Riskli bölgelerdeki rezerv yapı alanlarında bulunan taşınmazların metrekaresinin yüzde 30'una karşılık gelen bedelin kentsel dönüşüm çalışmalarına gelir olması amacıyla Kentsel Dönüşüm Başkanlığı'na devrinin düzenlendiğine dikkat çeken İYİ Parti, yüzde 30 oranının neye göre belirlendiğinin belirsiz olduğunu ve vatandaşın mağdur olacağını ifade etti.

KENTSEL DÖNÜŞÜM İHTİYAÇ ANCAK TEKLİF YETERSİZ, EKSİK

Teklifin kentsel dönüşüm sürecini hızlandıracağı ifade edilse de birçok uyuşmazlığı barındırdığını kaydeden İYİ Parti, “Kentsel dönüşüm konusunun ciddiyetinin farkında olduğumuzu ve yapısal anlamda desteklediğimizi ifade etmekle birlikte teklif metnini yetersiz ve eksik bulunduğumuzu belirtmek isteriz” ifadelerini kullandı.