KHK intiharları raporu: ‘Ağaç kökü yesinler’ diyenler yargılansın
OHAL döneminde yayımlanan KHK’lerle ihraç edilenler ve yakınlarının intiharları gündemde. ‘KHK intiharlarına’ dair hazırlanan raporda ‘Ağaç kökü yesinler’ diyenlerin yargılanması isteniyor.
ANKARA- OHAL döneminde yayımlanan Kanun Hükmünde Kararnameler (KHK) ile ihraç edilenler ile yakınları arasında intihar vakalarının oranı oldukça yüksek. Son olarak İstanbul’da KHK’li ve tutuklu Danıştay üyesi Haşim Güney’in hukuk fakültesinde okuyan oğlu Nahit Emre Güney yaşamına son verdi.
KHK ile kamudaki görevlerinden ihraç edilen Rafet Irmak ve Aziz Yıldırım, “OHAL Dönemi İntiharları- Soykırıma Delil Mezartaşları" başlıklı rapor hazırladı. Rapora göre ilk intihar tarihi olan 4 Ekim 2016’dan bugüne 78 KHK’li veya yakını yaşamına son verdi.
‘İNTİHARLARIN ÖNÜNE GEÇİLMESİNİ İSTİYORUZ’
KHK’lilerin intiharlarına ilişkin hazırlanan rapora göre OHAL KHK’lilerinin ardından 2016’da 27, 2017’de 21 kişi hayatına son verdi. 2018’de 11 kişi intihar ederken 2019’da 4, 2020’de 5, 2021’de 4 ve 2022’de 5 KHK’li veya yakını yaşamına son verdi. Ankara, İstanbul ve Denizli 5’er intihar ile en çok intiharın yaşandığı ilk üç kent oldu.
Raporu hazırlayan isimlerden Rafet Irmak’a göre KHK’liler ve aileleri arasında yaşanan intihar oranları TÜİK’in Türkiye genelinde açıkladığı intihar oranlarıyla kıyaslandığında oldukça yüksek oranda.
Hazırladıkları raporda yurt dışına gidip orada yaşamına son verenler ile cezaevlerinde "şüpheli" şekilde vefat edenleri kapsam dışında tuttuklarını belirten Irmak, "Cezaevinde yaşananlar cinayet mi, işkence nedeniyle ölüm mü yoksa intihar mı bilemediğimiz için raporumuza bu vefatları almadık" dedi. "İnsanların ismi silinip gitmesin ve bu vakalar yok sayılmasın diye raporumuzu hazırladık" ifadelerini kullanan Irmak şöyle devam etti:
“Ölümlerin engellenmesini amaçlıyoruz. KHK’li bir hâkim, ‘Cezaevindeyken intiharı ben de düşündüm. İsmimiz bu hücrede unutulup gidecek diye düşünürken, sizin çalışmanızı duyunca ‘demek unutulup gitmeyecekmişiz’ dedim ve fikrim değişti’ dedi. Biz bu rapora bir sayfa daha eklemek istemiyoruz. Sosyal medyada bu şekilde attığımız paylaşımlar var ve bunları paylaşmak istemiyoruz. Bu intiharların önüne geçilmesini istiyoruz”
‘AĞAÇ KÖKÜ YESİNLER’ DİYENLER YARGILANSIN’
KHK’liler için “Ağaç kökü yesinler” ifadelerini kullananların “İntihara yönlendirme” suçundan yargılanmasını talep ettiklerini belirten Irmak, “KHK’lileri gözaltına alan ve tutuklayan insanların KHK’lilere biraz daha dikkatli davranması gerekiyor. Çünkü bu insanların intihar riski var. Sağlık Bakanlığı’nın sosyal güvencesine bakılmaksızın acil bir şekilde ücretsiz psikiyatri hizmetini sunması gerekiyor" ifadelerini kullandı.
Irmak ve Yıldırım’ın 81 il Cumhuriyet başsavcılığına KHK’liler için yaptıkları başvuru raporda da yer aldı. KHK’liler arasında intihar oranlarının yüksek olduğunu belirten iki isim, Cumhuriyet savcıları ve kolluk güçlerinin intiharlar konusunda eğitim almalarını talep etti. Irmak bu başvuruya ilişkin, "Bu intiharlar engellenebilir. Kolluk ve savcılara intihar konusunda eğitim verilmesini istiyoruz. Riskli bir grup olduğunun farkına varıp bu doğrultuda işlemlerin yapılması gerekiyor" diye konuştu.
‘KHK’LİLERE YAPILANLAR SOYKIRIM BOYUTUNU ALDI’
KHK’lilerin yaşadıkları sorunları Meclis gündemine taşıyan ve intiharların önüne geçilmesi için çalışmalar yürüten HDP Kocaeli Milletvekili Ömer Faruk Gergerlioğlu’na göre Türkiye’de KHK’lilere yapılanlar tamamen insanlık dışı uygulamalar. “KHK’lilere yapılanlar soykırım ve fiziksel bir kıyım boyutunu aldı" diyen Gergerlioğlu sözlerini şöyle sürdürdü:
“İhraç edildikten sonra özel sektörde iş bulmaları, banka hesabı açmaları, sosyal yardım almaları, yurt dışına gitmeleri engellendi. ‘Aç susuz kal, ağaç kabuğu ye’ dendi. Bu durum çocuklarına yansıdı. Babası KHK’li diye birçok genç KPSS mülakatlarında, güvenlik soruşturmalarında elendi. KHK ile ihraç edildiği için eşi de ihraç edilen binlerce insan oldu. Bu durumlar ekonomik olarak çok büyük sıkıntıları doğurdu. Sosyal damga yedikten sonra içine düşülen hal çok kötü bir hal ve herkes sizi dışlıyor, camdan dışarıya bakamayacak hale gelemiyorsunuz.”
‘SİSTEMATİK POLİTİKANIN SONUCU’
KHK’liler arasında yaygın olan intiharları engellemek için çalıştıklarını, “ekonomik sorunlar, sosyal dışlama ve psikolojik sorunların” yüzlerce sorun arasında ilk üç sorun arasında yer aldığını belirten Gergerlioğlu, “Bu üçü bir araya geldiği zaman insanlar depresyona girer ve kafasında intihar düşünceleri uçuşmaya başlar. Şu anda KHK’liler arasında normal popülasyonun 35 kat üstü intihar, 45 kat üstü boşanma görülüyor. Bireyin ve ailenin büyük bir çöküntü yaşadığını gördük" dedi ve sözlerini şöyle sürdürdü:
"Normalde de birçok kişiyi intihar etmekten birtakım duygular durduruyor. Bizim ülkemizde diyelim Müslümanız. Müslüman için intihar ‘cehenneme gitmek’ anlamına gelir. Kendini dizginleyen çok da insana rastladık. Ama dizginleyemeyenler de var. İntihar dışında da bilmediği işi yaptığı için iş cinayetlerinde vefat edenler de oldu. İşverenlerin tutumu yüzünden farklı farklı işler yapmak zorunda kalıyorlar. Bu durum da insanların psikolojisini olumsuz etkiliyor. Normal bir insan intihar etmez ki. Çaresizlik, depresyon ve hayatın anlamsızlığı açığa çıktığında intihar edersin. Bu KHK’lilere yönelik sistematik bir politikanın sonucu."