Üç dilde altı Orhan Pamuk

Deniz ÖZGÜR

DUVAR - Orhan Pamuk romanlarında 'suçluluk', 'kefaret' ve 'toplumsal suç' gibi öğeleri ve temaları inceleyen Jale Parla (Orhan Pamuk’ta Yazıyla Kefaret, YKY), aynı zamanda çözümlemeye giriştiği yapıtlardaki 'derin sorumluluk' hissini ortaya koyuyor. Söz konusu çaba, Pamuk’un yaratıcı yazarlığını ön plana çıkaran bir eylem. Bu, konu bağlamında Türkiye’deki en güncel örnek. Meselenin öbür tarafında ise Orhan Pamuk romanlarının birçok göz tarafından incelenişi yer alıyor.

Nobel Edebiyat Ödülü kazanan yazarların kitaplarının dünyanın dört bir köşesinde farklı dillere çevrilerek yayımlanma sürecinin hızlanması doğal bir olay. Nobelli yazarlara ilişkin inceleme ve araştırmaların yayımlanması da öyle. Bunun en son örneklerinden biri, yakın zamanda Orhan Pamuk romanlarına dair kaleme alınan, üçü İngilizce, ikisi Fransızca ve biri İtalyanca altı kitap.

ORHAN PAMUK’A DIŞARIDAN BAKIŞ

Orhan Pamuk’un ders verdiği Columbia Üniversitesi Yayınları tarafından okura ulaştırılan ve editörlüğünü Gloria Fisk’in üstlendiği “Orhan Pamuk and the Good of World Literature” (“Orhan Pamuk ve Dünya Edebiyatının İyiliği”), yazarın dünya edebiyatındaki konumuna ve eserlerinin yorumlanışına değiniyor.

ABD’deki edebiyat ve dil uzmanı profesörlerin üye olduğu Modern Language Association’ın (MLA) yayımladığı “Approaches to Teaching the Works of Orhan Pamuk” (“Orhan Pamuk’un Eserlerini Derslerde Öğretmenin Yolları”) isimli kitabın editörleri David Damrosh ve Sevinç Türkkan. MLA, daha önce Shakespeare, Don Quijote, Çehov ve Faulkner gibi isimlerin kitaplarının edebiyat derslerinde nasıl öğretilebileceğine dair fikirler veren çeşitli incelemeler yayımlamıştı. Son olarak Pamuk’un eserleri bu bağlamda değerlendiriliyor. Pamuk da kitaba ‘Sınıftaki Fil’ adlı önsözüyle katıkda bulunuyor.

Taner Can, Koray Melikoğlu ve Serkan Ulu’nun editörlüğünde hazırlanan “Orhan Pamuk: Critical Essays on a Novelist Between Worlds” (“Orhan Pamuk: Dünyalar Arasındaki Romancı Üstüne Eleştirel Denemeler”), insan bilimleri ve kültürel çalışmalar konusundaki akademik yayınlarıyla tanınan Ibidem tarafından basıldı. Kitaptaki izlekler; Pamuk’un Yeni Türk Edebiyatı’ndaki yeri, hayat-yazı birlikteliği ve çeşitli akademisyenlerin yazarın romanlarına ilişkin yorumları.

MASUMİYET MÜZESİ’NE DAİR SÖZCÜKLER

Dünya edebiyatının kalburüstü kalemlerine dair özel çalışmalarıyla nam salan Fransa’nın köklü yayınevlerinden L’Herne, “L’Herne Cahier Pamuk” (“Orhan Pamuk Kitabı”) adlı bir albüm-kitap sundu okurlara. Editörlüğünü, Sorbonne Üniversitesi Edebiyat Bölümü Profesörü Sophie Bosch ve Nilüfer Göle’nin yaptığı kitapta, Pamuk’un Fransızcaya çevrilen ürünlerinin yanı sıra John Updike, Margaret Atwood, Dario Gamboni, Claudio Magris, Marshall Berman ve Atiq Rahimi gibi yazar ve akademisyenlerin metinleri de bulunuyor.

Fransa’da yayımlanan bir diğer kitap, “Orhan Pamuk et la Littérature Mondiale” (“Orhan Pamuk ve Dünya Edebiyatı”) Petra etiketi taşıyor. Elise Duclos’un editörlüğüyle okura ulaşan kitapta, yazarın en çok etkilendiğini söylediği Dostoyevski için özel bir bölüm ayrılmış. Pamuk’un, otuz yılda dünya edebiyatının en çok tanınan kalemlerinden biri hâline geliş öyküsünün anlatıldığı kitap, edebi karşılaştırmalarıyla öne çıkıyor.

Orhan Pamuk’un, Milano’da müzeler kuramı hakkındaki konuşmalarının bir derlemesi olan “Un Sogno fatto a Milano” (“Milano’da Bir Rüya”), sanat tarihi profesörü Salvatore Settis’in sunumuyla Johan&Levi Editore tarafından yayımlandı. 19 Ocak 2018’de açılan ve Bagatti Valsecchi Müzesi’nde 24 Haziran 2018’e kadar ziyaretçilerin beğenisine sunulan; Masumiyet Müzesi’ndeki vitrin ve eşyaların replikalarından oluşan ‘Aşk, Müzeler ve İlham’ adlı sergiyle eşzamanlı yayımlanan kitapta müzeye ilişkin Pamuk’la yapılan söyleşiler, çizimler ve yazarın metinleri bulunuyor.

Orhan Pamuk’un, Nobel öncesi ve sonrasındaki eserlerine dair yorumların ve incelemelerin yer aldığı adı geçen bu çalışmalar, yazarın çeşitli coğrafyalardaki tanınırlığını pekiştirirken kitaplarının değeri ve önemini de ortaya koyuyor.