Yeni normal yayıncılık dünyasını nasıl etkiledi?

DUVAR - Yeni tip korona virüsü salgını (Covid-19) tüm dünyayı etkisi altına alarak, sosyal ve ekonomik hayatı durma noktasına getirdi. Birçok sektör pandemiden fazlasıyla etkilenirken bazı yayınevleri evden çalışmaya başladı, dağıtım ağlarında çalışanlar ise önlem alarak işe gidip gelmeye devam ederek, karantina döneminde artan online satışlara yetişmeye çalıştı. Birçok kitabevi ve sahaf dükkânlarını kapatmak zorunda kaldı. Her sektörde olduğu gibi yayın sektöründe de bir belirsizlik sürmeye devam ediyor.

Peki uzun süren karantina döneminin ardından, 1 Haziran'da başlatılan normalleşme süreciyle online kitap satış siteleri, yayınevleri ve dağıtımcılar yeni normalden nasıl etkilendi?

Yayınevleri ve dağıtımcılarla görüştük.

'YENİ NORMAL'DE İŞLER NASIL İLERLİYOR?

Yapı Kredi Yayınları'ndan aldığımız bilgiye göre, Yapı Kredi Yayınları salgının oluşturduğu riskler nedeniyle Mart ayında tüm YKY mağazalarını kapatmış, etkinliklerini durdurmuş, sergileri geçici bir süreliğine ziyarete kapatmıştı. Evden çalışma sistemine geçilen pandemi döneminde yayınladığı yeni ve tekrar baskı kitap sayısını da azaltan YKY, salgının baskılanmaya başladığı Haziran ayının başında yayınevini, kitabevlerini, bir süre sonra da sergileri salgınla ilgili kapsamlı önlemler alarak okurlara ve ziyaretçilere açtı. Yeni ve tekrar baskı kitaplarının da sayısını artırdı.

Emek Kitap Dağıtım’ın aktardığına göre ise, yayın dünyasında henüz normale dönülmüş bir şey yok. Kitap satış noktasında tedirgin bir bekleyiş olduğunu ifade eden Emek Kitap, "Haziran, temmuz, ağustos ayı yayın dünyası için daha çok tatil gibidir, satışların düştüğü bir zamandır. Normal zamanlarda da haziran, temmuz, ağustos aylarında satışlar düşük seyreder. Çok verimli olmaz. Fakat yeni döneme hazırlığımız vardır. Bu yeni dönemde de, üniversitelerin açılmaması, ilköğretim seviyesindeki öğrencilerin tekrar bir kısmının okula başlayıp bir kısmının başlamayacak olması gibi bir belirsizliğin olması nedeniyle satışlar istenilen düzeyde değil" ifadelerini kullandı.

Salgın nedeniyle çok sayıda kitabevi uzun süre kapalı kaldı. Şimdi de kitabevlerinden kitap alan okur sayısında geçmiş yıllara oranla bir düşüş var. Karantina döneminde Kitapyurdu, İdefix, D&R, Kidega gibi online satış sitelerinde ise aşırı yoğunluk oluşmuş; Kitapyurdu, kimi günler yoğunluk sebebi ile satışlarda kapasitenin artmasıyla sitesini geçici olarak kapatmıştı. Evde kalınan karantina döneminde yetişkinler için boyama kitapları, yemek kitapları ve çocuk kitapları satışlarında büyük artış yaşanmıştı. 'Yeni normal'de ise yüz yüze eğitimler başlamayacak olsa da satışların büyük oranını çocuk kitapları oluşturuyor.

'YENİ NORMAL'DE SATIŞLARDAKİ YOĞUNLUK VE DAĞITIM  KARANTİNA DÖNEMİNDE GÖRE NE DURUMDA?

Karantina günlerinden itibaren çevrimiçi satış kanallarından yapılan satışlarda önemli bir artış olduğunu dile getiren Yapı Kredi Yayınları, "Çevrimiçi satışlar, haziran ayı sonrası hızını biraz kaybetmiş olsa da, bu eğilim hala devam ediyor. Bu dönemde okurların daha çok önceden bildikleri yazarları tercih ettiklerini gördük, yeni kitap keşfi konusunda çevrimiçi satış kanallarının çok seçenek sunamadıklarına şahit olduk. Ayrıca bekleneceği üzere satışların büyük bir bölümünü de çocuk kitapları oluşturdu. Özellikle okul öncesi ve ilköğretim çağı kitaplarına, örneğin Harry Potter boyama kitaplarına büyük ilgi oldu. Bu ilgi hala devam ediyor. Yüz yüze eğitime başlanmamasına rağmen okulların açıldığı bu dönemde çocuk kitaplarına yönelik ilgi daha da arttı. Eğitimde her düzeyde verilen okuma listelerinde birçok okuma kitabı önerilmeye devam etti. Dağıtım kanallarımız ise depo ve dağıtım personelinin dönem boyunca özverili çalışmaları nedeniyle sektörde sürekli işler halde kaldı" dedi.

"Üniversiteler için basılan teknik kitap satışları yüzde 15 yüzde 20 seviyesinde, bu satışlarsa yalnızca online'da. Perakende satış eksilerden kurtulamadı" diyen Emek Kitap'tan aldığımız bilgiye göreyse, fiziki kitap satışı oldukça düşük. Kitabevleri sadece müşteri siparişlerini karşılıyor. Yeni çıkan, satabileceklerini düşündükleri kitaplar haricinde diğer ürünleri almaktan ve rafa koymaktan vazgeçiyorlar. Birçok sektörü etkileyen salgın, yayın sektörü ve dağıtım açısından da şu an negatif pozisyonda gidiyor.

Emek Kitap, karantina dönemine göre satışların ikiye ayrıldığını ifade ederken, "Karantina döneminde kitap satan 1-2 nokta vardı. Kitabevleri kapalıydı. Açık olanlar da zaten iş yapamıyordu, insanlar çok fazla dışarı çıkmadığı için. O dönemde online satış çok yüksekti. Beklenmedik bir artış olmuştu. Şimdi haziran sonrası bu yeni dönemde de online satış yüzde elli seviyesinde olabildiğince düştü. Ama bunun karşılığında kitabevlerindeki fiziki satışlar artmadı. Satışlar pandemi sürecine göre negatif pozisyonda gidiyor. Bu da sürecin yaza gelmesinden kaynaklı. Okullar kapandı, insanlar tatil moduna girdi. Zaten karantinada yeterince kitap da almışlardı. Sonra bayram, tatil meselesinden dolayı yayın tarafı unutuldu. Şimdi yeni dönemde okulların açılmasını bekliyorduk, okulların açılmama haberinin ardında da belirsizlik sürmeye devam ediyor" ifadelerini kullandı.

ÇALIŞANLAR İÇİN NE GİBİ ÖNLEMLER ALINDI?

Pandeminin ortaya çıktığı ve en yoğun olduğu bahar aylarında birçok kitabevi ve sahaf kapanmış, yayınevleri de evden çalışma sistemine geçmişti. Ofislerini ve kitabevlerini açtığı Haziran ayından bu yana da ekip olarak dönüşümlü bir şekilde ofise gittiklerini ifade eden Yapı Kredi Yayınları, Eylül başından beri sağlık sorunu olmayan herkesin haftada bir gün evden çalıştığını, toplantılarını video konferans uygulamalarıyla yaptıklarını ve tüm çalışma alanlarında, kitabevi ve sergi salonlarında gerekli önlemleri aldıklarını belirtti.

Emek Kitap Dağıtım ise, çalışanları için, Sağlık Bakanlığı’nın tedbirler listesini uygularken, ilk virüs vakası çıktığından bu yana sperling yüz koruyucu maske ve tulum giymeyi zorunlu tutuyor.

Pandemi sürecinde okurlarla çevrimiçi bir bağ kuran yayınevleri, yeni mecralar ve yeni formatların da fiziksel mesafeyi ortadan kaldırdığını düşünüyor. "Pandemiyle birlikte biz de okurlarımızla tamamen dijital mecralar üzerinden ilişki kurduk. Öncesinde kullandığımız birçok mecrayı daha etkin kullanmayı öğrendik ya da deneyimledik de denebilir. Örneğin artık etkinliklerimizi sadece çevrimiçi yapıyoruz. Çevrimiçi kanallarda yapılan çalışmaların ne kadar etkileşime açık olduğunu ve ilgiyle izlendiğini görmek bizi sevindirdi. Aslında cesaret bulup daha önce yapamadığımız birçok fikri hayata geçirme imkânı bulduk. Sosyal medyada ve dijital kanallarda birbirinden farklı çok sayıda etkinlik gerçekleştirdik" diyen Yapı Kredi Yayınları, pandemi döneminde 30’a yakın canlı etkinlik gerçekleştirdi,  çocuklar ve yetişkinler için canlı sergi turları yaptı.

Salgın yayıncılık dünyasını nasıl etkiledi?