‘Koronayla değil, alkolle mücadele ediyorlar’

DUVAR - Korona virüsü tedbirleri kapsamında belli saatlerde alkol satan bakkal ve tekel bayilerin kapatılması esnafı isyan ettirdi. Bu kararın keyfi ve gayri resmi olduğunu söyleyen tekel bayi sahipleri, özellikle yılbaşı akşamı iş yerlerinin kapatılmasına tepki gösterdi. Türkiye Tekel Bayileri Platformu Başkanı Özgür Aybaş ile sorunlarını ve taleplerini konuştuk.

Sokağa çıkma yasakları süresince alkol satışınız da yasaklandı. Özellikle tekel bayilere uygulanan bu saat sınırlaması için neler söylersiniz?

Korona virüsü ile mücadelede durum, virüs ile mücadeleden alkol ve sigara ile mücadeleye gelmiştir. Son yasaklarda genelgede belirtilen sokağa çıkma kısıtlamasının tamamen yanlı ve taraflı yapıldığı aşikârdır. Önce sokaklarda sigara içme yasağı sonra alkollü içki satan mekânları kapatma sonrası biz tekel bayiler nasibimizi aldık. Akşam saat 20.00’den sonra sadece alkol satışı yapan küçük esnafın ve yanı sıra içkili restoranların ve kafelerin kapatılması tamamen akıl tutulmasıdır, özel yaşama da müdahale şeklinde alınmış bir karardır. Alkol satmayan zincir marketlere, bakkallara, kuruyemişçilere hafta içi ruhsat saatine kadar çalışma izni, bizlere TABDK ruhsatında alkollü içki perakende satışı yazan 155 bin tekel bayisine akşam 20.00’de kapatma! Bu virüs marketlere, bakkallara uğramıyor mu? Bizler bu ülkede en çok vergiyi veren birinci sınıf işletmeleriz. Bizler kiralarımızı, Bağ-Kur'umuzu, kredilerimizi nasıl ödeyeceğiz? İçişleri Bakanı Süleyman Soylu Avrupa’dan örnek vermişti, Avrupa’da da alkolün satışının yasak olduğuna dair. Avrupa’da kamusal alanlarda yasak ve idari para cezası var. Aynı durum bizim ülkemizde de uygulanıyor. Ama Avrupa’da marketlerde, tekel bayilerde alkol satışı yasak değil. Belli bazı eyaletlerde, ilçelerde mülki amirlerin almış olduğu düzenleme ve kararla yasaklama var. Bizim ülkemizde maalesef bazı illerde mülki amirler, alkol satışını tamamen yasaklıyorlar ve tebligat uyguluyorlar. Burada bir algı oyunu var. Bu yasaklar tamamen özel yaşama müdahaledir, yeme içme kültürüne yapılan bir darbedir.

‘SOSYAL YAŞAMA MÜDAHALE’

Özel yaşama nasıl müdahale edildiğini düşünüyorsunuz. Bu konuyu biraz daha açar mısınız?

Şöyle ki; sosyal yaşama müdahale edildiğini söyleyenlere genelde “Abartma yahu, nerede müdahale ediliyor” denir. Sosyal yaşam, kişilerin kendi kararları ve istekleri neticesinde yasal düzende, yasaklara maruz kalmadan etkileşimleridir. Mesela alkollü içecekler bu kapsamda değerlendirilir. Satışı, düzenleme ile yasaldır, içmeniz de ya da satın almanıza engel bir durum söz konusu değildir. Öncesinde dolaylı yollardan, negatif dışsallık etkisi ön planda tutularak alkollü içeceklere ulaşmak zorlaştırılmıştı. Fakat artık satışı belirlenen günler ve saatler dışında yasak. Tüketmek ile ilgili yasaklar da sanırım çok kısa süre sonra gelecek.

Elbette yaşama müdahale alkole yapılan müdahale ile ölçülemez. Yaşam sadece alkolden ibaret değildir. Yaşam, kişilerin hür ve özgür iradeleri ile almış olduğu kararlar ile de alakalı değildir. Yaşam, otoritenin izin verdiği sınırlarda yaşamaktan başka nedir ki? Mesela saçlarınızın havadaki nemden etkilenerek virüsü kapmayacağı ne malûm? Belki yarın öbür gün bu konuda bir şeyler yapılması gerekebilir. Saçları açık olanların, kapalı olanlara oranla virüsü kaptıkları sözde bilimsel bir makale ile doğrulanabilir. Herkesin kapanması, maske takması gibi ya da alkollü içecekler almasına yönelik yapılan yetki saptırmasıyla sağlanabilir.

‘DEVLET ESNAFINI KORUMAKLA MÜKELLEFTİR’

Siz ve esnaf arkadaşlarınız için ekonomik tablo ne durumda?

Kredi ödemeleri, kira ödemeleri vb. gibi daha birçok borç, takvim günü üzerinden hesaplanır. Borçlar, alacaklı için takvim günü üzerinden hesaplanarak devam ediyor. Türkiye genelinde birçok meslektaşımız intiharın eşiğinde. Verilen kredilerin ödeme günleri geldi. Sokağa çıkma yasağı olduğu günlerde bizim alkol satışımız yasak. Hatta dükkânları dahi açtırmıyorlar. En çok iş yaptığımız saatlerde, hele de yılbaşında erken kapatılıyoruz. Erteleme ya da başka önleyici tedbirler alınmadı. Kiralar, senetler, kredi kartları, krediler, cari çalışan meslektaşların firma ödemeleri… Bir sürü ödemesi var esnafın. Hâlbuki Anayasa’nın 173’üncü maddesi açıkça yazar, devlet esnafı ve sanatkârları korumakla mükelleftir. Alkol yasası diye bilinen bu yasa kimin işine yaramıştır? Kaçak alkol üreticilerinin, kaçak sigara ve kimyasal uyuşturucu tacirlerinin, rüşvetçilerin işine yaramıştır. Esnaf bu uygulamalarla, ağır para cezalarına çarptırılıyor. Haksız rekabete uğruyor, darp ve şiddete maruz kalıyor, can güvenliğinden yoksun duruma düşüyor, soyguncuların ve hırsızların hedefi oluyor. En büyük zarar devletindir. Çünkü ağır vergi yükü merdiven altı kaçağı yüzde 80 artırmıştır. Devlet içkiye yüksek vergiden kâr değil zarar etti: Kaçak rakının vergi kaybı 1.5 milyar dolar! Bu son üç yılda kayıt dışı rakı üretimi 4 milyon litreden 8 milyon litreye çıkarken, kaçak rakı nedeniyle Türkiye 1.5 milyar dolar vergi kaybına uğradı.

Bu yasa ile kaçak alkol, kimyasal uyuşturucu ve kaçak sigara tüketimi artmıştır. Pazar yerlerinde caddelerde açık mekânlarda rahatça satılan kaçak ürünler meşru görülürken bizim dükkânlarımızdaki rafımızdaki yasal bandrollü, vergisi peşin ödenen içkiler yasaklanmakta ve ağır para cezası uygulanarak esnaf iflasa sürükleniyor. Bu durum bize gösteriyor ki alkol yasası daha çok kaçak alkol, kaçak sigara ve kimyasal uyuşturucu kaçakçılarına yaramıştır. Bizlere yapılan baskılar kaçakçılara ve kaçak uyuşturucu tacirlerine yapılmıyor.

‘EŞİT ŞARTLARDA AÇMA KAPAMA’

Sizce ne yapılmalı?

Bence bir an önce gerekli yasal düzenlemeler yapılmalı. Yaklaşık 165 bin ile 200 bin esnaf bu alanda iş yapıyor. Çalışanlarımız ve ailelerimizle birlikte büyük bir kitleyi temsil ediyoruz. Taleplerimiz ve dileklerimiz gerçekçi ve çok somut. Alkol yasasının 24.00/06.00 saatlerine çekilmesini; kesilen para cezalarının iptal edilmesini ve tahsil edilen para cezalarının yasal faizi ile geri ödenmesini; haksız rekabet koşullarının küçük esnafın lehine düzenlenmesini; fon, harç ve ağır vergi yükünün makul seviyelere çekilmesini, AVM’ci zincir marketlerin şehir merkezleri dışına çıkartılmasını; esnaf odalarının bağımsız ve demokratik olmalarını; zincir marketler ile küçük esnafın arasındaki rekabetin önüne geçilmesi için sigarada olduğu gibi alkolde de taban fiyat uygulamasını, firmaların belirlediği listeden satılmasını istiyoruz. Biz küçük esnaflar, ülkemizde barış ve huzurun hâkim kılınmasını istiyoruz. Bizler mahallelerimizde, sokaklarımızda, cadde boylarında sığınılacak güven noktaları olmaya devam edeceğiz.