Hitler’in favorisi resim nasıl iki kere çalındı?

DUVAR - Görsel sanatçı Ulay’ın 'performans' olarak çalıp Berlin’de yaşayan Türk bir ailenin duvarına birkaç saatliğine astığı “Fakir Şair” adlı resim, 10 yıl sonra ‘gerçekten’ çalındı! Ulay’ın aslında ‘suç’ olan ‘resim çalma’ performansı, Berlin’de yaşayan Türk işçilerin yaşam koşullarına yönelik bir eleştiriydi. Resmin ikinci kez çalınması ise ‘gerçek’ bir hırsızlıktı ve resim halen kayıp.

Daily Beast’ten Allison Mc Nearney’in, Carl Spitzweg’in “Fakir Şair” adlı resminin nasıl iki kez çalındığını anlattığı yazısından satır başları şöyle:

Ulay’ın “Bir resmi nasıl çaldım” adlı siyah beyaz videosu, “hırsız”ın kendisi tarafından hazırlanmıştı.

12 Aralık 1976’da performans sanatçısı Ulay, Berlin’de bulunan Neue Nationalgalerie’ye girip Carl Spitzweg’in “Fakir Şair” adlı resmini duvardan aldı ve çerçeveli resmi sağ kolunun altına sıkıştırıp alarmlar çalmaya devam ederken acil çıkış kapısından koşarak kaçtı.

Müzenin bulunduğu bloktan aşağı doğru koştuğu sırada kar yağıyordu, videoda görüldüğü üzere koyu renk üniformalı iki güvenlik görevlisi çaresizlik içinde onu yakalamak için peşinden koşuyordu.

Fakir Şair / Carl Spitzweg

Ulay’ın bir sanatçı olarak kim olduğunu açıkladığı, sanat kurumlarına kamunun ücretsiz erişimi konusundaki düşünceleri ve Berlin’deki Türk işçilerin içinde bulunduğu kötü durumu anlattığı basın açıklamasına bakılırsa işlediği bu suç bir sanat eylemiydi. Spitzweg’in tanınmış resimlerine karşı Ulay’ın bir garezi yoktu ve bu yaratıcı girişiminde başrolü oynayan yapıt, birkaç saat sonra polise teslim olmasının ardından hiçbir hasar almadan müzedeki yerine geri döndü.

Ulay’ın yaptığı, sadece eğlenceydi ve performans sanatıydı… Ta ki aynı resim gerçekten çalınana kadar!

10 YIL SONRA İKİ GERÇEK HIRSIZ!

10 yıldan fazla bir zaman sonra iki hırsız aynı resme göz koydu. Almanya’nın 19. yüzyıldaki en önemli sanatçılarından biri sayılan Carl Spitzweg’in “Fakir Şair” resminin, Hitler’in en beğendiği eserlerden biri olduğu düşünülüyordu ve en önemlisi de resim rahatça taşınabilecek kadar küçüktü. İki hırsız da Ulay gibi resmi çalmayı başardılar. Resim bu sefer Berlin’de yeni bir adresteydi. Schloss Charlottenburg’da sergilenen resim bir kez daha güvenlik görevlilerinin elinden kaçıp gitti. Ama bu sefer, resmi çalanlar polise teslim olmadılar.

…

Ulay, 2017’de Louisiana Channel ile yaptığı bir video röportajda, “Fakir Şair” resmini seçmesinin sebebini şöyle açıklıyordu: “Bu resmin Alman kimliğinin ikonu olduğu söylenebilir. Ayrıca Hitler’in favori resmiydi.”

2015 yılında ise Dominic Johnson’ın  The Art of Living: An Oral History of Performance Art kitabı için yazara verdiği bilgiye göre, 1940’lı yıllardaki çocukluğunda bir okul kitabında gördüğü tek renkli görsel bu resimdi.

1976’da Ulay, Berlin’e yeni kız arkadaşı Marina Abramović ile birlikte gelmişti (Çiftin dramatik ayrılıkları ve bir araya gelişleri artık tarihin sayfalarına gömüldü). Abramović, Ulay’ın resmi müzeden çalmasını filme alırken bir başka kameraman sokaktaki kovalamacayı görüntüledi.

Ulay, müzeden koşarak çıktıktan sonra bu iş için siyaha boyanmış bir kamyoneti kullanarak, Berlin’in Kreuzberg mahallesinde, Abramović ile birlikte yaşadığı yere gitti. O dönemde Kreuzberg, Türkiye’den işçi olarak giden göçmenlerin yaşam alanıydı. Ulay performansının son sahnesini Türk bir ailenin dairesinde çekmeyi başardı. Gerçi Türk ailenin resmin çalıntı olduğundan haberi yoktu. Sanatçı “Fakir Şair” resmini, Türk ailenin dairesinde bir duvara astıktan sonra polisi arayıp teslim oldu ve müze direktörünü, resmi duvarına astığı evi gelip görmeye davet etti.

Birkaç saat sonra “Fakir Şair” kurtarıldı ve resmin hasar almadığı onaylandı. Suça dönüşen bu sanat performansı için Ulay’a dava açıldı. Ertesi günün manşetlerinden birinde, “Radikal solcu en güzel resimlerimizden birini çaldı!” yazıyordu. Ancak bu hırsızlık, Ulay’ın bir performans sanatçısı olarak tanınmasını sağladı. Bu performansın videosu, “Sanata dokunan bir suçlu var” adıyla festivallerde sergilendi.

“Fakir Şair” resminin ise Schloss Charlottenburg’a transfer edilmesine karar verildi. Müze direktörleri, resmin yeni adresinde huzur içinde sergileneceğini umuyordu. Ama umdukları olmadı. Tekerlekli sandalyede oturan hırsızla, tekerlekli sandalyesini ittiren diğer bir hırsız, resmi çaldılar ve resimden bir daha haber alınamadı. Neyse ki Spitzweg, “Fakir Şair”in iki versiyonunu yapmıştı. Resmin ikinci versiyonu bugün Münih Neue Pinakothek’te sergileniyor. (Derleyen: Melishan Devrim)

Kaynaklar:

Allison McNearney, “How One of Hitler's Favorite Works of Art Got Stolen—Twice”, 21 Eylül 2018

https://www.thedailybeast.com/how-one-of-hitlers-favorite-works-of-art-got-stolentwice