AVTO'da Asja Lācis'in alternatif çocuk tiyatrosu

DUVAR - Letonyalı tiyatro yönetmeni ve pedagog Anna "Asja" Lācis’in (1891-1979) alternatif pedagoji alanındaki öncü çalışmalarını konu alan “Öteki Dünyadan Sinyaller: Asja Lācis ve Çocuk Tiyatrosu” AVTO’da açılıyor. Andris Brinkmanis’in küratörlüğünü yaptığı serginin odağında Walter Benjamin’in Lācis ile çalıştığı yıllarda birlikte yazdığı “Proleter Bir Çocuk Tiyatrosunun Programı” başlıklı makalesinde özetlediği ve kuramlaştırdığı Lācis'in savaş yetimleri ve evsiz çocuklarla yaptığı çığır açan tiyatro pratiği yer alıyor.

Rihard Funts tarafından tasarlanan sergide Asja Lācis ve Walter Benjamin’in yanı sıra eğitim alanında çalışan diğer kuramcı ve araştırmacıların çocuk tiyatrosu ve alternatif pedagojik yöntemler hakkında yayınlanan yazıları ve projenin önceki sunumlarında gösterilen (Kassel’de Documenta 14, 2017 ve Riga’da Letonya Ulusal Kütüphanesi, 2019) arşiv belgeleri, fotoğrafları ve Lācis ile yapılan görüntülü bir röportaj da yer alıyor.

“Dördüncü Birlik” (Четвёртая смена) filminden bir sekans, Sovkino, 1928.

18 Nisan - 31 Mayıs tarihleri arasında görülebilecek olan sergi süresince serbest kullanıma açık bir çalışma alanı olarak da işlev kazanacak olan AVTO, konuşmalar, okuma grupları ve atölye çalışmalarına da ev sahipliği yapacak. Sergiye paralel olarak 20 Nisan 14:00’da SALT Beyoğlu Açık Sinema’da Andris Brinkmanis alternatif pedagoji ve Asja Lācis üzerine yaptığı araştırma hakkında bir konuşma yapacak.

Asja Lācis, uzun kariyeri boyunca Almanya’da Bertolt Brecht, Max Reinhardt, Fritz Lang, Bernhard Reich, Erwin Piscator, Siegfried Kracauer ve Walter Benjamin, Rusya’da Fyodor Komisarjevsky, Vladimir Mayakovsky, Vsevolod Meyerhold, Vladimir Bill-Belotserkovsky, Sergei Eisenstein, Victor Shestakov, Dziga Vertov, Sergei Tretyakov ve Letonya’da Linards Laicens, Leons Paegle gibi birçok entelektüel, akademisyen ve sanatçıyla işbirliği içerisinde bulunarak avangart akımın ekolleri arasında önemli bir aracı rol üstlendi.

Lācis, çocuk tiyatrosu ile ilgili deneysel çalışmalarının yanı sıra çocuk sineması alanında da araştırmalar yaptı. Medyanın genç izleyiciler üzerindeki etkisini analiz eden ve bu alana katkıda bulunan (“Children and Cinema” adlı kitabı Teakinopechat yayınları, 1928) ilk kişilerden biridir.

Anna Lācis Brecht, Moskova ziyareti sırasında Bernhard Reich, Bertolt Brecht, Erwin Piskator, Sergey Tretyakov, Gordon Craig, Dagmāra Ķimele ile beraber, Moskova, 1930’lar. Fotoğraf: Bilinmeyen kişi. Edebiyat ve Müzik Müzesi Koleksiyonu, Riga.

Eğer Augusto Boal’ın önerdiği gibi değişimin başlangıcı halihazırda estetik aracılığıyla sahip olunan bilginin kendisi ise bu serginin amacı da gerçekleştiği yeri ve zamanı göz önüne alarak günümüzün politik, ekonomik ve toplumsal koşullarında Benjamin tarafından ‘program’ başlığı altında toplanan ‘Lācis deneyiminin’ taşıdığı öğrenme ihtimallerini keşfetmektir.