Oxford profesörüne kaçakçılıktan soruşturma

DUVAR - Mısır’dan kaçırılmış papirüsleri ünlü bir koleksiyonere satan Oxford profesörü Dirk Obbink hakkında soruşturma başlatıldı.

Kasım 2017’de Washington’da açılan İncil Müzesi’nin (Museum of the Bible) yeni oluşturulan koleksiyonundaki 13 eserin, İngiltere’den kaçırıldığı ortaya çıktı. Sanat malzemeleri satan mağaza zinciri Hobby Lobby’nin sahiplerinin, hayır kurumu olarak açtıkları ve 40 bin metrekare büyüklükteki İncil Müzesi, eserlerin çalıntı olduğu ortaya çıkınca eserleri iade etmeyi kabul etti.

1882’de Oxford’da kurulan Mısır Araştırmaları Derneği (Egypt Exploration Society), 14 Ekim 2019’da yayınladığı açıklamada, İncil Müzesi koleksiyonuna alınan 13 parça yazmanın Mısır Araştırmaları Derneği’nden çalınmış olduğunun anlaşıldığını ve söz konusu eserlerin Mısır Araştırmaları Derneği’ne iade edileceğini duyurdu.

Mısır Araştırmaları Derneği’nden çalınmış eserlerden 12’si papirüs üzerine, biri ise parşömen üzerine yazılmış el yazmaları ve üzerlerindeki metinler İncil ile bağlantılı içerikte. Çalınan eserler, Mısır’daki Oxyrhynchus kentinde (bugünkü adıyla Al-Bahnasa’da) keşfedilen ve Oxyrhynchus koleksiyonu adı verilen yazma eser koleksiyonuna ait. 19.yüzyılın sonunda ve 20.yüzyılın başında yapılan kazılarda bulunan Oxyrhynchus koleksiyonu, şu anda Oxford’daki Mısır Araştırmaları Derneği’ne ait.

OXFORD’DAKİ ESERLER AMERİKA’YA NASIL GİTTİ?

Mısır Araştırmaları Derneği’nin iddiasına göre, Oxyrhynchus koleksiyonundan çalınan eserlerden 11’i Oxford Üniversitesi’nden Profesör Dirk Obbink tarafından iki teslimat halinde 2010 yılında Hobby Lobby mağazalarının sahibi olan Green ailesine satıldı. Green ailesinin kurduğu İncil Müzesi, konuyla ilgili yaptığı açıklamada eserlerin ‘tanınmış bir uzmandan’ satın alındığını belirtirken Mısır Araştırmaları Derneği, direkt olarak profesörün ismini belirterek bu hırsızlıktan onu sorumlu tutuyor.

Mısır Araştırmaları Derneği’nin bu iddiasını dikkate alan Oxford Üniversitesi, Profesör Dirk Obbink hakkında soruşturma açmış durumda. Mısır Araştırmaları Derneği’ne ait olduğu anlaşılan 13 eserden son ikisi, başka bir satıcı tarafından İncil Müzesi’ne satılmış. İncil Müzesi, son iki eserin “Khader M. Baidun & Sons” adlı İsrail merkezli firma tarafından satıldığını ve İsrail üzerinden ABD’ye gönderildiğini belirtiyor.

İSRAİL’İN TUTUKLADIĞI BAIDUN AİLESİ

2017 yılında İsrail, Baidun ailesinden iki kişiyi kaçakçılık gerekçesiyle tutukladı. Irak’tan kaçırılan eserlerle ilgili olarak yürütülen bir soruşturmada, satın alan firma olarak yine Hobby Lobby’nin ismi geçiyordu. Hobby Lobby hakkında yasa dışı yollarla eski eser kaçırmak suçlamasıyla 2011’de ABD’de soruşturma açılmıştı. 2017’de bu davanın sonunda Hobby Lobby’nin 3 milyon dolar ceza ödemesine karar verildi. Bu soruşturma esnasında, Irak’tan kaçırılan ve 1,6 milyon dolara Hobby Lobby’ye satılan kil tabletlerin, sahte etiketlerle Birleşik Arap Emirlikleri’ne ve İsrail’e gönderildikten sonra ABD’ye ulaştırıldığı anlaşılmıştı.

Oxford Üniversitesi profesörü Obbink’in ise Baidun ailesiyle bağlantılı kişilerle antika firması kurduğu biliniyor. Bu sebeple uzmanlar, Baidun ailesi tarafından satılan hiçbir eserin satın alınmamasını tavsiye ediyor.

ENVANTER KAYITLARININ SİLİNEREK ÇALINDIĞI BELİRTİLİYOR 

Mısır Araştırmaları Derneği, söz konusu eserler çalınmadan önce envanter kayıtlarının ve fotoğraflarının arşivden silindiğini belirtiyor. Dernek, envanterin yedeği üzerinden eserlerin kendisine ait olduğunu teyit etmiş. İncil Müzesi’ne kesilen faturada ise eserin kökeni olarak sadece “Mısır” yazılmış. Faturada sadece ülke isminin yazmasının yeterli olmadığını belirten uzmanlar, eserin ülkeye getirilme tarihinin de faturada yer alması gerektiğini ve eserle ilgili tüm belgelerin satın alma esnasında kontrol edilmesi gerektiğini belirtiyor. Satın alma işlemi Hobby Lobby mağazası üzerinden yapıldığı için ve Green ailesi bu şekilde satın aldıkları eserleri kendi kurdukları İncil Müzesi’ne bağışlamış oldukları için, yasal anlamda İncil Müzesi’nin bir sorumluluğu bulunmuyor.

Mısır Araştırmaları Derneği yaptığı açıklamada, Profesör Obbink’in Oxyrhynchus papirüsleri üzerinde çalışmak üzere uzun süre önce görevlendirildiğini, ancak profesörle aralarındaki bu anlaşmanın Ağustos 2016’da sonlandırıldığını belirtiyor. Eserlerin kaçırıldığı fark edilince, Haziran 2019’da İncil Müzesi, Profesör Obbink ile 2013 yılında sözleşme imzalandıklarına dair Mısır Araştırmaları Derneği’ne bilgi verdi. Bunun üzerine dernek, Haziran 2019’da Profesör Obbink’in derneğe girişini ve koleksiyona erişimini yasakladı. Konuyla ilgili bilgi verilen Oxford Üniversitesi ise profesör hakkında soruşturma başlattı ve profesörün Mısır Araştırmaları Derneği’ne ait yazma eserleri sattığının anlaşılması durumunda Oxford kadrosundan çıkarılması söz konusu olacak.

Mısır Araştırmaları Derneği’nden çalınan eserlerin 2’sinin satışında Baidun ailesinin ismi geçtiğinden, olayla ilgili çok detaylı bir soruşturma yürütülecek. (KÜLTÜR-SANAT SERVİSİ)