‘Van’ı Ortadoğu’nun sanat şehri yapar mıyız? Yaparız…’

Rojda Oğuz

DUVAR - Van’da 2016 yılında kurulan ve birçok önemli kültür sanat etkinliğine imza atan Üvercika Kültür Sanat Merkezi, Üvercinka Akademi ismi ile Van’ı Ortadoğu’nun sanat şehri yapmak için kolları sıvadı. Aynı anda dört yüz kişiye tiyatrodan sinemaya, danstan müziğe kadar her alanda ders verecek olan Üvercinka Akademi’ye ilgi oldukça büyük.

Sanat merkezi ismini Cemal Süreya’nın Üvencinka şiirinden alıyor. Akademinin sahibi Fatih Taşdemir ismin altında yatan nedeni ise “İki sözcüğün bir araya gelişidir bu. Yaşadığımız coğrafya da tam olarak buna çok uygun. Güvercin ve kadın sözcüklerinden yola çıkarak Cemal Süreya’nın türettiği bir sözcük. Kadının özgürlüğü anlamında… Sonra bu ismi kullanmak istedim. Hatta logoda da rengimizi mor yaptık, kadının rengi olarak” şeklinde anlatıyor.

'YAŞADIĞIM COĞRAFYAYLA İLGİSİ BÜYÜK...'

Vanlı olan Taşdemir, kendisinden söz ederken, çocukluğunda müziğe ilgisinin büyüdüğünü ancak yirmili yaşlarında bağlamaya sahip olduğunu gülümseyerek anlatıyor. Zamanla sanatın birçok dalıyla ilgilenmiş Taşdemir: “Aileden aldığım bir birikim, alt yapı olmadı. Yaşadığım bir coğrafyayla ilgisi büyük elbette. Gerekli koşullar oluşmadı hiçbir zaman. Zamanında bir enstrüman çalmayı çok istedim. O dönemin imkansızlıkların dolayı bir türlü başlamamıştım. İçimde ukde kalmıştı. Yirmili yaşlardan sonra ilk sazımı aldım. Evlat gibi sahiplenme duygusu oluşmuştu. Çalmaktan ziyade gidip bakıp iç geçiriyordum. Sonra çalmaya başladım.”

‘DERDİMİZ VAN’IN SANAT POTANSİYALİNİ ORTAYA ÇIKARMAK’

Bölgenin en kalabalık şehirlerinden biri olan Van, Taşdemir’e göre sanat alanında ciddi bir potansiyele sahip. Ancak bu potansiyele göre de alan yok. 1 milyon 200 bin nüfusa sahip bir şehirde hala kapasitesi az alan Devlet Tiyatrosu’ndan başka bağımsız bir tiyatronun olmamasından da yakınıyor Taşdemir. ‘Üvercinka Akademi var olan potansiyel için bir ihtiyaç mıydı?’ sorusunu ise şöyle yanıtlıyor: “Devlet Tiyatrosu'nun salonunu kullanıyorduk ama yetmiyor. Alternatif alanlar açmak gerekiyor. Burada bir şeylerin olmaması bizim eksikliğimiz değil, sistemin yıllar içerisinde uyguladığı politikalardan ötürü gelişmedi bu. İnsanlara bir şey sunulmadığı için Van’ın bu potansiyeli yok gibi algılandı.

Binamızın içinde bu kadar sanat dalının, sanat disiplinin olmasının sebebi de bu. Tek alan üzerinde götürebilirdik ama çok fazla eksiklik var ve dolayısıyla yelpazemizi geniş tutmak zorundayız. Sinema ile ilgilenen insanların alternatif olarak bir şey üretebilecekleri bir alana ihtiyaçları var. Tiyatrocu ve ressamların da keza öyle. Bunların tamamı aslında burada var olan şeylere bir kapı aralamak. Derdimiz bu” diye yanıtlıyor.

‘GERİ PLANA ATILAN VAN TÜİK VERİLERİNDE 6. SIRADA YER ALDI ‘

Üvercinka Kültür Sanat Merkezi ilk olarak konserlerle başlıyor çalışmalarına. Ardından ise tiyatro oyunları geliyor... Van’ın hem hava koşulları hem de üniversite öğrencilerinin sınav tarihlerinden ötürü konserlerin yapılışlarına dikkat ettiklerini, bu arayı kapatmak için de tiyatro gösterimlerine başladıklarını aktarıyor Taşdemir. Türkiye’nin batı şehirlerinde izlenilen ve beğenilen oyunları Van'da izleyicilerle buluşturmalarını ve yaşananları ise şöyle anlatıyor:

“Buraya çok uzun yıllardır gelmemiş ama duayen olan isimleri çağırmaya başladık. Genco Erkal, Rutkay Aziz, Taner Barlas, Haldun Dormen, Ferhan Şensoy gibi isimleri davet ettik. Onlar da geldiler. Van’da bu isimlerin çok ciddi karşılıkları oldu. Madem insanlar buna ilgi gösterdi biz de bir festival yapalım dedik. İlk yıl 13 oyundan oluşan on gün süren bir festival yaptık. Çok ciddi bir iş bu. İnsanlar iki gün boyunca tiyatroya gitmez algısı vardır, biz bu algıyı kırdık. On gün boyunca herkes geldi.

TÜİK verileri açıkladı o yıl, her yıl tiyatro oyunu oynanan iller sıralamaları ve Van 6. Sırada yer aldı. Festivalden sonra oldu bu. İlk başladığımızda 2 tane gurup vardı şu anda 13 tiyatro gurubu var. İkinci yıl yurt dışından oyunlar geldi. İran’dan, bir oyun ekledik. Üçüncüsünü yapacağımız sırada yurt dışından bir sürü e-mail geldi. Fransa, İran, Irak,, Azerbaycan, Kuveyt, Kırgızistan’dan tiyatrocular festivale katılmak istediklerini söylediler. Hatta Türkiye’deki popüler isimler de biz neden yokuz diye sitem ettiler. Bu bizi çok sevindirdi. Pandemiden dolayı yapamadık ama devam edeceğiz.”

Taşdemir, ‘Henüz yeni açılmış bir sanat akademisi Üvercinka kendisini yıllar sonra nerede görüyor?’ sorumuzu ise şöyle yanıtlıyor:

“Üvercinka değil de Van üzerinde hedefimiz. Van Ortadoğu şehri, İstanbul’dan Ankara’dan çok daha yakın Tahran, Irak, Süleymaniye. Biz burayı Ortadoğu’nun kültür başkenti yapmak gayreti içindeyiz. Bununla ilgili alt yapı oluşturmaya başladık. Gelecekte yapmak istediğimiz festivaller ve çok daha farklı çalışmalar var. Hani 5 yıl içerisinde bunu yapabilir miyiz? Yaparız.”

‘KAYYIM OYUNU SEVMEDİ DİYE SPONSORLARA PARA CEZASI VERDİ’

Taşdemir, Üvercinka için sürekli bürokrasiye katıldıklarını vurguluyor ve son olarak şunları söylüyor: “Özellikle buradaki bürokratların ‘ben varım, sadece bana soracaksın, ben bilirim’ algıları bizim burada birçok şeyi yapmamıza engel oldu, devam ediyor da. Anayasal hakkımız olan bir şeyi buradaki kurum amiri keyfi olarak yok sayabiliyor. Mesela devlet tiyatrosu kullanıyoruz sahne olarak, genel müdürlükten izinleri almışız, müdiresi beni sevmediği için engellemeye çalışıyor. İlk festivalimizde kayyum bir oyunu sevmediği için bütün sponsorlarımıza on dört bin TL ceza kesti. Çok fazla engel var. Bunlar sadece birkaçı.”