Kürt dünyasında geçen hafta: KYB ve SDG’den IŞİD’e ortak operasyon

Kürt dünyasında geçen haftanın öne çıkan haberleri arasında, İran'ın 12 Ağustos'tan itibaren Irak Kürdistan Bölgesi'ne (IKB) doğru akan Küçük Zap Suyu Nehri'ni kapatması, IKB petrolünün Türkiye'ye ihracatının belirsizliğini koruması, KYB'nin eş başkanlık modelini rafa kaldırması, KYB ve SDG'nin Rakka'da DEAŞ'a karşı ortak operasyonu ve Mahsa Jîna Amini'nin ölüm yıl dönümü öncesi toplu gözaltılar yer alıyor.

KYB ve SDG'den IŞİD'e karşı ortak operasyon

IKB medyası ve Suriye'nin kuzeyindeki farklı yerel ajansların geçtiği haberlere göre, Süleymaniye'deki KYB’ye bağlı Anti Terör Timleri (CTF) ile Suriye Demokratik Güçleri (SDG), Rakka kent merkezinde IŞİD'e karşı ortak bir operasyon düzenledi. 

ABD'nin desteği ve koordinasyonu ile CTF ve SDG'nin 17 Ağustos öncesi operasyon düzenlediği, CTF üyelerinin Süleymaniye'den Rakka'ya veya Suriye'nin kuzeyine geçtikleri kaydedildi.

Türkiye, KYB'nin Suriye'deki Rojava yönetimi ve SDG ile ilişkilerinin devam etmesi gerekçesiyle 3 Nisan'da Türk Hava Sahası'nı Süleymaniye Havalimanı'ndan yapılacak uçuşlara kapatmıştı. 

İran Küçük Zap Suyu’nu kesti Süleymaniye susuz kaldı

Süleymaniye merkezli Kürdistan İslami Birliği Partisi'nin resmi internet sitesi ‘Speeda’da 17 Ağustos'ta yayınlanan haberde, İran'ın Küçük Zap Suyu'nu 12 Ağustos itibariyle tamamen kapattığı ifade edildi. 

Süleymaniye'nin Ranya İdaresi Su Dairesi Müdürü Selam Ömer, siteye verdiği demeçte, su kesintisinden ilk etkilenen bölgenin Qaledizê ilçesi olduğunu ve toplamda 100 bine yakın kişinin içme suyunun tehlikeye düştüğünü söyledi.

Ömer, İran'ın Serdeşt kentinde 2017'de inşa ettiği baraj için su toplamaya çalışması nedeniyle bu sorun ile her yaz karşılaştıklarını belirtti.

Öte yandan Küçük Zap Suyu'nun beslediği ve önemli su kaynağını teşkil ettiği Dokan Barajı'ndaki su seviyesi de kesintiden dolayı günde 7 cm. düşüyor. 

Dokan'daki su seviyesinin azalması Süleymaniye'deki içme suyunun kesilmesi anlamına geliyor.

Türkiye’ye petrol ihracatı belirsizliği sürüyor

Irak Kürdistan Bölgesi'nin Duhok kentindeki petrol kuyularında faaliyet gösteren Norveçli DNO Şirketi, Mart 2023'te askıya alınan petrol çıkarım faaliyetlerine yeniden başladıklarını duyurdu.

Erbil Merkezli Kurdistan 24 TV'nin internet sitesi 16 Ağustos'ta DNO'nun yayınladığı açıklamayı paylaştı. 

Şirketin, kuyulardan çıkarılacak olan ham petrolün Kürdistan ve Irak iç piyasasının ihtiyacını karşılamak için satılacağına yer verilen açıklamasında, Tawqê Kuyu'sundan günlük 40 bin varil petrol çıkarıldığı ve tankerlerle dağıtıldığı kaydedildi. 

Ham petrolün Türkiye üzerinden boru hattı ile ihracatında belirsizliğin halen devam ettiğine değinilen açıklamada, boru hattı yerine tankerlerle ihracatın masada olduğu aktarıldı.

Türkiye’den Kürdistan petrolü için yedi şart iddiası

IKB medyasında öne çıkan haberler arasında Bağdat merkezli "El Sumariyya News"in Bağdat'tan “diplomatik bir kaynağa” dayandırarak geçtiği iddialar da yer aldı. 

El Sumariyya News, 16 Ağustos'ta servis ettiği haberinde Türkiye'nin IKB petrolünün ihracatı için “yerine getirilmesi imkansız olan yedi şart" öne sürdüğü iddia edildi.

Haberde, şartların bazıları "Önceden olduğu gibi Türkiye'ye ham petrol varilinin 13 dolardan verilmesi, Türk Botaş firmasına taşıma ücreti için varil başına 7 dolar ödenmesi, Irak'ın Uluslararası Tahkim Mahkemesi'ne sunduğu ikinci dilekçesini geri çekmesi, petrol ihracatının yeniden başlaması için Türkiye'ye ödeme yapılması, Irak'ın, Türkiye-Irak arasındaki boru hattının yeniden tamirini tamamen üstlenmesi" şeklinde sıralandı. 

Türkiye, Mart ayından bu yana Irak'ın Uluslararası Paris Tahkim Mahkemesi'nde açtığı davasının kendi aleyhine sonuçlanması üzerine Kerkük ve IKB'deki kuyulardan çıkarılan günlük 400 bin varil petrolün ihracatını durdurmuştu.

KYB’de eş başkanlık modeli rafa kalktı

IKB'de “HDP modeli” olarak da anılan ve 2018'de Kürdistan Yurtseverler Partisi (KYB) tarafından uygulanmaya başlanan "eş başkanlık" sistemi rafa kaldırıldı. 

KYB'nin resmi internet sitesi PUK Media'da 16 Ağustos'ta yapılan açıklamada, Parti'nin iç tüzüğünde yer alan 90'a yakın maddenin 29'unda düzenlemeye gidildiği kaydedildi.

Açıklamada, "eş başkanlık" yerine "başkan" ve "başkan yardımcısı" tanımlarının yapıldığı belirtildi. 

Kongreye gitmeden yapılan tüzük değişikliğine göre artık Celal Talabani'nin büyük oğlu Bafl Talabani KYB Başkanı konumuna geldi. 

Amini’nin ölüm yıl dönümü öncesinde gözaltılar

İran'da 13 Eylül 2022'de güvenlik güçlerinin gözaltı sırasında uyguladığı şiddet nedeniyle hayatını kaybeden Mahsa Jîna Amini'nin ölüm yıl dönümü yaklaşıyor.

İran'ın batısındaki Kürt kentlerinde, "Jin-Jiyan-Azadi" sloganıyla gösteri düzenleneceğine dair iddialar üzerine İran polisi harekete geçti. 

Kürdistan İnsan Hakları Ağı, 18 Ağustos'ta yaptığı açıklamada, Kürt kentlerinde yapılan operasyonlarda 20'den fazla insan hakları savunucusunun gözaltına alındığını ve akıbetlerinin henüz bilinmediğini duyurdu.