Lenin, Sputnik’i duysa kemikleri sızlardı

Rus devlet medyası Sputnik’in Türkiye ofisinde çalışan sendikalı 24 gazeteci, grev kararı sonrası işten çıkarıldı. Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS), dün İstanbul Süzer Plaza'da bulunan Sputnik ofisi önünde sendikalı çalışanların işten çıkarılmasını protesto etti.

Sputnik işvereni, gerekçe olarak “ekonomik küçülme”yi gösterdi. Öncelikle “ekonomik küçülme” gerekçesine bakalım. TGS Genel Başkanı Gökhan Durmuş’un verdiği bilgiye göre, Süzer Plaza gibi İstanbul’un kalburüstü yerlerinden birinde Sputnik işvereninin ödediği kira bedeli, aylık 500 bin lira dolayında bulunuyor. Ortalama aylık gazeteci ücretinin 20 bin lira dolayında olduğu bir işyerinde 56 medya çalışanının aylık maliyeti de bir milyon lira olarak hesaplanabilir.

Sorun esas itibariyle “ekonomik küçülme” değil, işyerinde sendikanın varlığıdır. Nitekim TGS, toplu sözleşme görüşmelerindeki uyuşmazlık üzerine 24 Temmuz 2023’te grev ilanını asıyor, ardından da 24 sendikalı çalışan işten çıkarılıyor.

TGS Başkanı Gökhan Durmuş, Sputnik işvereninin Anayasa ve yasaları çiğnediğini belirterek “İşveren, sendikal örgütlenmeyi dağıtmak ve toplu iş sözleşmesini imzalamamak için her türlü yolu denedi. Ankara bürosu işveren temsilcisi, sendika olarak astığımız grev ilanını indirdi. Söktükleri grev kararını yeniden astık. Hem Ankara hem de İstanbul bürolarında üyelerimize istifa baskıları yapıldı'' diye konuştu.

TGS, bugün de Sputnik’in Ankara ofisi önünde bir protesto açıklaması yapacak. Sendika öncelikle işten atılanların geri alınması ve toplu sözleşme görüşmelerinin devamı için girişimde bulunacak, aksi halde grev süreci başlayacak.

17 AĞUSTOS’TA GREVE ÇIKILIYOR

TGS Başkanı Durmuş, anlaşma sağlanmaması halinde 17 Ağustos’ta fiilen greve çıkaracaklarını belirtti. Durmuş, toplu sözleşme görüşmeleri bağlamında dokuz toplantı yaptıklarını, 37 maddenin 26’sında anlaşma sağladıklarını ancak ücret pazarlığında görüşmelerin tıkandığını söyledi.

TGS Başkanı, Sputnik işvereninin sendikal haklarla ilgili Anayasa’nın 51,52 ve 53. maddeleriyle sendikal örgütlenmenin engellenmesi karşısında üç yıla kadar hapis cezası öngörülen Türk Ceza Kanunu’nun 118 maddesini çiğnediğini ifade etti.

Sendikanın dün Süzer Plaza önünde yapılan basın açıklamasına Türk-İş Marmara Bölge Temsilcisi Adnan Uyar da katıldı. Adnan Uyar, Türk – İş yönetiminin TGS’nin mücadelesinde yanında olduğunu belirtti.

Basın açıklamasına Sputnik çalışanlarının yanı sıra çeşitli bağımsız medya kuruluşlarında çalışan gazeteciler, Türk-İş’in İstanbul’daki bazı sendika şube başkanları, siyasi partiler olarak da SOL Parti, TKP, EHP ve TÖP de destek verdi.

Yine dünkü toplantıda, Sputnik Radyo’nun ana haber bülteni “Akşam Postası”nı hazırlayıp sunan Atilla Güner de bulundu. Atilla Güner, grev kararı alan arkadaşlarına destek verdiği için işten çıkarılmıştı.

Güner, “Bir programcı olarak grevle ilgili sosyal medyadaki paylaşımım işvereni çok rahatsız etmiş. İşten çıkardılar. Kendileri haklarını arayabiliyorlar ama Rus medyasının Türkiye’deki çalışanlarının hak aramasına tahammül edemiyorlar” diye konuştu.

RUSYA’DAKİ SENDİKALAŞMA

Rus Anayasası ve yasalarında da sendikalaşma ve grev hakkı var. Grev hakkının uygulamasıyla ilgili bazı zorlaştırıcı yasal hükümler de bulunuyor. Bu nedenle işçiler, özellikle Ukrayna savaşından sonra gecikmeli olarak ücret aldıkları için iş durdurma, yasa dışı grev gibi uygulamalara başvurmak zorunda kaldılar.

Rusya’daki sendikalaşma oranı yüzde 30 civarında. Yani çalışanların yaklaşık üçte biri sendikalı bulunuyor. Bununla birlikte Sovyet döneminden kalan sosyal devlet kültürü bir şekilde toplumun çeşitli kamu hizmetlerinde, hak arama bilinci anlamında varlığını sürdürüyor denebilir.

Bilindiği gibi 1917 Bolşevik Devrimi sürecinde Rusya’daki işçi sınıfı mücadelesi ve sendikaların varlığı son derece etkiliydi. Bu çerçeveden baktığımızda her ne kadar Rusya’da sosyalizm sona erse bile geçmişin mirasını dikkate alarak Sputnik olayı özelinde esprili anlamda Sovyet Devrimi’nin lideri Lenin’in “kemiklerinin sızladığını” ifade edebiliriz…

TÜRKİYE'DEKİ MEDYADA SENDİKALAŞMA YÜZDE 11,6

Ülkemizde sendikalaşma düzeyi ise oldukça düşük. Özellikle basın işkolunda ya da diğer bir deyişle medyadaki sendikalaşma oranı, Türkiye ortalamasının da altında gözüküyor. 31 Temmuz 2023 işkolu istatistiğine göre, Türkiye genelindeki sendikalaşma oranı yüzde 14,76. Basın sektöründe ise, yüzde 11,6.

Bu son işkolu istatistiğine göre; Türk-İş’e bağlı Basın-İş’in üye sayısı, 3.104, oranı ise yüzde 3,18. Yine Türk-İş’e bağlı TGS’nin üye sayısı 1.953, oranı ise yüzde 2. Hak-İş’e bağlı Medya-İş’in üye sayısı ise 5.890, oranı da yüzde 6,03. DİSK’e bağlı Basın-İş’in üye sayısı 422, oranı yüzde 0,44.

Yasaya göre, yüzde 1’lik işkolu barajını geçen bir sendika toplu sözleşme yapma yetkisine sahip. Bu durumda, Türk-İş Basın-İş, TGS ve Medya-İş, işkolu barajını geçip toplu sözleşme yapabiliyor.

Basın işkolunda toplam 97 bin 720 medya çalışanı bulunuyor, sendikalı olanların sayısı ise sadece 11 bin 370. İşverenin baskılarının yanı sıra çalışanların işsizlik korkusu başta olmak üzere çeşitli nedenlerle sendikal örgütlülük bilinci zayıf gözüküyor. Çaba harcanmalı.

TGS, ağırlıklı olarak Cumhuriyet, Evrensel, BBC Türkçe, Reuters Ajansı, Agence France Presse, Bianet, Yön Radyo, Gazete Duvar, Dokuz Haber gibi kuruluşlarda örgütlü ve toplu sözleşme yapıyor.

Bağlı bulunduğumuz Gazete Duvar’la TGS arasındaki toplu sözleşme görüşmeleri de 7 Ağustos 2023 günü başarıyla tamamlanıp iki yıllığına yürürlüğe girdi. Darısı Sputnik’deki arkadaşlarımızın başına…