DUVAR - TMMOB Makina Mühendisleri Odası’nın (MMO)Hazine ve Maliye Bakanlığı, TÜİK, BDDK, Merkez Bankası, OECD, IMF verileri kullanılarak yaptığı ‘Sanayinin Sorunları’ analizde 2021 sonunda tüketici enflasyonunun yüzde 36’yı, üretici enflasyonunun ise yüzde 80’i bulmasının ardından 2022’nin özellikle ilk çeyreğinde yüzde 70-80’lere ulaşacak tüketici enflasyonu riskinden söz edildi.

BirGün'ün aktardığı habere göre, "Çok sertleşen enflasyonun, bölüşümü de olağanüstü biçimde bozduğuna dikkat çekilen" analizde, asgari ücret ve maaşlara yapılan zamların kısa sürede enflasyona yenik düşeceğine işaret edildi. Yoksullaşanın kent ve kırlardaki orta sınıfı da kapsama alanına aldığına vurgu yapılan çalışmada, yakın gelecekte ABD ve AB’den gelecek sert rüzgârların da etkisiyle durgunluk ve işsizliğin tırmanabileceğine dikkat çekildi.

ENFLASYON YUKARI

Raporda dikkat çeken analizler şöyle: 2021 yılını yüzde 36 tüketici enflasyonu ile kapatan Türkiye’de 2022’ye de ağır zamlarla girilmesi, hiperenflasyona yolculuk, sadece alt sınıfları değil, orta gelirli sınıfı da sert biçimde vurdu. Bu tüketici talebinde gözle görülür, hissedilir daralmayla ortaya çıkıyor. Talepteki azalmanın yanında Omicron’un hızla yayılmasına bağlı olarak piyasalar dikkate değer bir daralmaya doğru gidiyor.

2022’nin Şubat ve Mart aylarında da iki haneli tüketici enflasyonu mümkün. Bu tahminde özellikle üretici ya da sanayici fiyatlarının barındırdığı stok enflasyon etkili. Mart sonrası aylarda ayda ortalama 2 puan tüketici enflasyonu artışı yaşansa bile yıl, yüzde 66 enflasyonla tamamlanıyor. Oldukça tahripkâr bir enflasyon 2022 için muhtemel görünüyor.

GELİRLER AŞAĞI

2022 için hem 2021 reel kaybını telafi etmesi hem de 2022’de yaşanacak enflasyona karşı koyması için yüzde 50 artırılarak 4 bin 250 TL yapılan asgari ücretin, 2022’de yaşanması muhtemel tüketici enflasyonu karşısında hızla erimesi kaçınılmaz görünüyor. 2022 başında yürürlüğe giren yeni asgari ücret, TÜFE ile sadece ilk ay başa baş bir noktada olabilecek.

Ocak ayında enflasyonun yüzde 15 artması halinde, asgari ücret ilk ayda yüzde 2,5 kayba uğrayacak. Takip eden şubat ve mart aylarında TÜFE’nin yüzde 10 olması halinde ise mart sonunda asgari ücretin alım gücünün beşte biri erimiş olacak. Mart sonrası aylık tüketici fiyat artışları ortalama yüzde 2’de kalsa, yılsonunda yıllık tüketici fiyat artışı yüzde 65’e yaklaşırken, yılbaşında yüzde 50 artırılan asgari ücret, bu artışların altında kaldığı için 32’ye yakın reel gelir kaybı ile yılı bitirecek.

SANAYİCİ FİYATLARI

Yurtiçi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) ya da sanayici fiyatları, Aralık ayında aylık yüzde 19,1 arttı ve yıllığı yaklaşık yüzde 80’i buldu. Böylece, sanayici fiyatları, 2001 krizinin yüzde 88’lik artışından bu yana en büyük fiyat artışını oluşturdu. Sanayinin dört sektörünün yıllık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 62,8, imalatta yüzde 77,4, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 117,1, su temininde yüzde 34 artış olarak gerçekleşti.

Sanayi ürün fiyatlarındaki artış, inşaat maliyet artışını da beraberinde getiriyor. İnşaat maliyet endeksi, bina inşaatında 2020 Kasım ayına göre 2021 Kasım ayında yüzde 49’a yakın arttı. Maliyet, malzeme ve işçilik olarak ayrıldığında artış oranları oldukça farklı. Kasım itibariyle son 1 yılda malzeme fiyatları yüzde 60’ın üstünde artarken işçilik maliyetlerinde artış yüzde 22’de kaldı.

DÖVİZ KURUNUN ETKİSİ

2021’in yüksek enflasyonunda döviz kurunun seyri başat etken oldu. 2021’e haftalık 7,35 TL ile başlayan dolar kuru, en yüksek haftalık ortalama olan ‘20 Aralık müdahalesi’ne kadar yüzde 96 artış gösterdi. 2021 yılı 7,35 TL dolar/TL haftalık ortalama ile başladı ve 12,02 TL’lik son hafta ortalama fiyatı ile bitti. Döviz fiyatı 2022’de de enflasyonda başat etken olabilir.