DUVAR - Korona virüsü pandemisinde marketlerde çalışan işçilerin iş yükü arttı. İşçiler 12 saate varan sürelerle çalıştırılıyor. Bu nedenle haklarını aramak isteyen market çalışanlarına Kod-29 gerekçe gösterilerek işlerine son veriliyor. Son olarak da Şanlıurfa Ceylanpınar'da iki A101 işçisi işten atıldı. Mağaza Market-Sen Örgütlenme Koordinasyonu Üyesi Doğan Can Aras, market çalışanlarının sorunlarını ve işçilerin maruz kaldığı uygulamaları anlattı.

'PATRONLAR İŞÇİLERİN EMEĞİ KARŞISINDA AHLAK KURALLARINA UYMUYOR'

Doğan Can Aras, işten çıkarmaların yasaklandığı günden bu yana Kod-29 ile işten atmanın eskiye oranla arttığını söyledi. Aras bunun nedenini, “Çünkü patronlar işçilerin var olan haklarını gasp etmek istiyor” diye değerlendirdi: “Kıdem tazminatını vermeden, işçinin sicilini karalayarak, alacağı işsizlik maaşından bile mahrum ederek keyfi olarak işçileri işten attılar. Kod-29'u, 'İşveren tarafından ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranış nedeni ile iş akdinin feshi' ile tanımlayabiliriz. Ama patronların işçilerin verdiği emek karşısında ahlak ve iyi niyet kurallarına uymadıklarını görmekteyiz. SGK Kod-29’u bölerek bu haksız işten atmaların aslında üzerini örtmeye çalıştı. Kod-29; Kod-18, Kod-46, Kod-49 diye devam ediyor.”

'ZORLA İSTİFA ETTİRİLİYORLAR'

Market çalışanlarının istifaya zorlandığını anlatan Aras, şöyle devam etti: “Pandemi boyunca zincir market patronları, işçileri daha zorlu ve ekstrem koşullara zorlayarak en yüksek karı hedefledi. İşçiler 12 saatlik sürelerde köle gibi çalıştırıldı. İşçiden alınacak bir şey kalmayınca çeşitli bahaneler ile işten uzaklaştırıldılar. Zincir marketlerde çoğunlukla işçiler zorla istifa ettiriliyor. İş yükleri artırılıyor, baskı ve tehditlerle hakları yenerek istifa kağıtlarına imza attırılıyor. En son Şanlıurfa Ceylanpınar’da A101 işçileri, sorumluların keyfiyeti ile işten atıldılar. Gösterdikleri gerekçe Kod-49’tu. Bu kod bahane. Esas sorun işçilerin başına zabit diye atanan sorumluların keyfiyetiydi. İşçiler Ceylanpınar’da sorumluların ağa gibi davrandığını, işçileri de marabaları gibi gördüğünü sendikamıza anlattılar. Biz #A101deAğalıkBitecek çalışmasıyla bu gerçekleri gündem ettik. Şu anda benzer sorunlarla karşılaşan birçok işçiden başvuru ve üyelik alıyoruz.”

MARKET ÇALIŞANLARINA ÇAĞRI

Sendika olarak market çalışanlarına seslenen Aras, “Asla korkmayın” dedi ve ekledi: “Çalışma hayatında binlerce problemi sırtlayan ve emeği sömürülen işçinin kıdem hakkı, ihbar hakkı ve işsizlik fonundan mahrum bırakılmasına elbette göz yummayacağız. Dünya köleliği gördü. Ortaçağ’da da Avrupa’da derebeylerinin toprağını eken ve sadece karın tokluğuna hayatta tutunmaya çalışan insanlar vardı. Amerika’da toprak sahiplerinin afro-amerikan kökenli insanları köleleri ve hizmetlileri yaptığı bir dönem vardı. Daha dünyanın birçok yerinde tarihin her noktasında köleliğin her türlüsünü gördük. Türkiye’de ağalık düzeni içerisinde marabaların olduğu bir dönem de vardı. Ancak yoksul köylüler ve emek verenler dünyanın her yerinde bu ağalık, kölelik düzenini mücadele ederek ortadan kaldırdı. Şimdi başta A101 olmak üzere zincir marketlerde işçilere dayatılan ağalık ve kölelik düzenini ortadan kaldırmalıyız. Mağaza Market-Sen olarak market işçilerini böyle bir düzene terk etmeyeceğiz. İşçileri keyfi olarak işten atma, her hakkını gasp etme düzeninin ancak mücadelemizle ortadan kaldırılacağını biliyoruz. Market işçilerine “asla korkmayın, asla susmayın, yalnız değilsiniz” diyoruz. Patronların keyfi uygulamalarıyla ardına saklandıkları yasalar, emek verenlerin gücünden büyük değil. Başlarına gelen her sorunda, en küçük bir hakları bile yense mutlaka Mağaza Market-Sen’e başvursunlar, bizi arasınlar. En başından beri işçilere sıkça söylediğimiz bir cümle var: Asla yalnız yürümeyeceksin.”

Peki işçiler sendikaya ne anlatıyor? Aras, pandemi sürecinde market market gezdiklerini anlatarak işçilerin kendilerine ilettikleri sorunları da sıraladı: “Pandemi koşulları zincir market işçileri için çok zorlayıcı biçimde geçiyor. Çalışanlar kapanışlarını yapması gerektiği saatte mağazadan çıkamıyor. Uzun çalışma saatlerinin karşılığını alamıyorlar. Çünkü “fazla mesai” diye bir tanım yok. Sisteme işlenen başka, işçinin çalışma saati başka. En başta A101 marketlerde en büyük sorun “az işçi, çok iş” politikası. A101’i ŞOK marketler takip ediyor. Patronlar esas karı, işçi ücretleri üzerinden düşünüyor. Bir işçiye, üç işçinin yapacağı işi veriyorlar. Molasız, fazla mesai ücreti olmadan çalışma bu politikanın devamı olarak işçilere dayatılıyor.”

Zincir marketlerde işçilerin en çok itiraz ettiği sorunları şöyle

 -'Az işçi, çok iş' politikası

 - İşçilere dayatılan uzun çalışma saatleri

 - Fazla mesai ücretlerinin ödenmemesi

- Mola sürelerinin tırpanlanması

- İşçilerin zorla yıllık izne çıkarılması

- İzin günlerini işçilerin seçememesi

- Korona virüslü ya da temaslı işçilerin işe çağırılması veya çalışamayan işçilerden ücret kesintisi

- Düşük ücrete düşük zam

- Müşteriye ürün satma zorunluluğu

- Hak gaspı durumunda işçilerin haklarını arayacakları mekanizmaların işlemez hale getirilmesi

- Sistematik mobbing

Aras son olarak şunları söyledi: "Zincir marketlerin “ucuzluk” sloganlarıyla yaptıkları reklamların ardında işçilerin sömürülen emek gücü var. Çözümsüzlük, işçilere patronlar tarafından dayatılsa da yeni yollar açıyoruz. Mağaza-Market Sendikası olarak bu sektörde çalışan tüm işçilerin birliğini kurmak için adım adım ilerliyoruz. Biliyoruz ki market işçileri bir çıkış yolu arıyor. Sorunlarının çok benzer olduğunun farkındalar. Çözüm yolunun ise birlikten ve sendikayla birlikte mücadele etmekten geçtiğini öğreniyorlar."