'Nakit mi, kredi kartı mı?' bilmecesi: Komisyon kesilemez

DUVAR - Kredi kartı ile yapılan ödemelerde birçok işletme müşterilerine "Nakit mi, kredi kartı mı?" sorusunu soruyor. Zorlaşan ekonomik koşullarda tüketicilerin can simidi haline gelen kredi kartları ile yapılan ödemelerde ise bazı işletmeler müşterilerinin alışverişine komisyon ücreti yansıtıyor. Uzmanlar alınan bu komisyonun yasal olmadığını söylüyor. 

Avukat Bahadırhan Tabak, müşterilerden tahsil edilen bu ücretlerin işletmelere kaldığını belirtiyor ve nakit alışverişlerde alınan kuruşlardan işletmelerin kayıt dışı kazanç elde ettiğini söylüyor.

‘MÜŞTERİLERDEN EKTRA ÜCRET ALAN İŞYERLERİ PARA CEZASI İLE KARŞI KARŞIYA KALABİLİR’

Bazı market, işyeri (kuaför, bakkal) ve fatura ödeme işletmelerinde kredi kartıyla yapılan işlemlerde alınan komisyonların çok yaygın olduğunu belirten Tabak, "Hatta son dönemde araç muayenelerinde de benzer şekilde kartla ödemelerde ekstra ücret alınması tepkiyle karşılanmış ve bu konu tekrar gündeme gelmişti. Banka kartıyla veya kredi kartıyla yapılan ödemelerden ekstra ücret alınması kesinlikle yasal değil. Buna ilişkin bir kanuni düzenlememiz var. 2006 yılında yayımlanan Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun 17'nci maddesine göre üye işyerleri indirim dönemleri de dahil olmak üzere müşterilerin kartla ödemelerini herhangi bir ek ücret talep etmeksizin kabul etmek zorundalar.

Burada üye işyeri ile POS cihazı sözleşmesi yapan kuruluşa da bir yükümlülük düşmüş durumda. Üye işyeri ile POS anlaşması yapmış olan kuruluş, işyerinin bahsettiğimiz şekilde yasal olmayan uygulamasını tespit etmesi halinde sözleşmeyi feshedebiliyor ve kuruluşun bir yıl süreyle aynı işyeri ile yeni bir sözleşme yapmaması gerekiyor. Yine aynı kanunun 40'ıncı maddesine göre bu kredi kartı ödemesinden ekstra ücret alan işyerlerini fiilen yöneten görevli ve ilgili mensuplarının bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacağı öngörülmüş. Özetlemek gerekirse bu şekilde banka kartı veya kredi kartı ile ödeme yapmak isteyen müşteriden ekstra ücret tahsil eden işyerleri hem POS anlaşmalarının feshi hem de adli para cezası yaptırımı ile karşı karşıya kalabilirler.

‘MÜŞTERİLERDEN TAHSİL EDİLEN EKSTRA ÜCRETLER İŞLETMELERE KALIYOR’

Müşterilerden alınan bu komisyonların bankalara mı, işletmelere mi kaldığına ilişkin sorumuzu yanıtlayan Tabak, ‘’İşletmeler, POS cihazı anlaşması kapsamında tahsil ettikleri kredi kartı ödemelerinden belirli bir miktar komisyonu anlaşmalı kuruluşa ödüyorlar. Bu işletme ile banka arasındaki sözleşmenin içeriğine göre değişiklik arz edebilecek bir konu. Ancak işletmenin bunu müşteriye yansıtmak gibi bir hakkı yok. Belirttiğim gibi zaten doğrudan kanun ile bu uygulama yasaklanmış durumda’’ diyor ve ekliyor:

"İşletmeler normalde nakit ödeme yapan müşteri için geçerli olan fiyat ne ise kredi kartı ile ödeme yapmak isteyen müşteriden de aynı miktarı tahsil etmek mecburiyetindeler. Günün sonunda işletmenin banka ile yapacağı anlaşma kapsamında bankaya ne kadar komisyon ödeyeceği müşteriyi ilgilendiren bir durum değil. Bu sebeple işletmeler bankaya sadece POS cihazı sözleşmesi gereği ifa etmekle yükümlü olduğu bedeli ödüyor, müşteriden tahsil ettikleri ekstra ücretler ise işletmelere kalıyor diyebiliriz."

‘ŞİKAYETLERLE HAKSIZ KAZANCIN ÖNÜNE GEÇİLMİŞ OLUNACAK’

Müşterilerin böyle bir durumda işyerinin POS cihazı sözleşmesinin bulunduğu bankaya veya doğrudan Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) internet sitesindeki e-şikayet bölümünden şikayette bulunabileceklerini belirten Tabak, tahsil edilen paraya ilişkin fiş, fatura, makbuz varsa bunları da şikayete eklemenin iyi olacağını söylüyor. Tabak, ‘’Hatta bazı işyerlerinde bu ekstra ücret talebinin açıkça ürünlerin fiyat etiketine 'nakit ödenirse şu kadar kartla ödenirse şu kadar' şeklinde yazıldığını da görebiliyoruz. Şikâyet ederken bunların fotoğrafları da aynı şekilde banka veya kuruma sunulabilir" diyor.

Miktarın küçük olması nedeniyle genelde müşterilerin bu tarz şikayetleri yapmaktan kaçındıklarına dikkat çeken Tabak, "Miktarlar küçük olsa da işletmelerin aldıkları bu ekstra ücretler biriktiğinde büyük meblağlara ulaşabilmekte ve şikayetle karşılaşmadıkları için de bu uygulamayı devam ettirebilmekteler. Şikayetler sonucunda kanunun öngördüğü yaptırım ve cezaların tatbikinin yaygınlaşması bu uygulamaları sona erdirecek ve haksız kazancın da önüne geçilmiş olacaktır" ifadelerini kullanıyor.

‘TÜKETİCİ HAKEM HEYETİNE BAŞVURULMASI GEREKİYOR’

Tabak, yapılan alışverişlerde işyerine ödenen ekstra ücretin iadesini bankadan almanın mümkün olmadığını belirtiyor ancak Tüketici Hakem Heyeti'ni işaret ediyor:

"Banka bu noktada sadece üye işyeri ile yaptığı sözleşmeyi feshetmekle görevlendirilmiş durumda, fazla ödenen ücretleri tüketiciye ödemek gibi bir yükümlülüğü bulunmuyor. Tüketicilerin bu bedellerin iadesi için Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında Tüketici Hakem Heyeti’ne başvurması gerekiyor. Tüketiciler elindeki delillerle birlikte bulunduğu ilçedeki Tüketici Hakem Heyeti’ne müracaat ederek, kanuna aykırı olarak tahsil edilen ekstra ücretin iadesini isteyebilirler."

ALINMAYAN KURUŞLAR VE MİLYONLARI BULAN KAZANÇ

Birçok tüketicinin nakit ödemelerde kuruşlarını almamasını ve işletmelerin kuruş ödemelerini yapmamasını da değerlendiren Tabak, "Müşteri para üstü talep ettiğinde de 'bozuk yok' şeklinde cevap veriliyor. Günlük çok fazla alım satımın gerçekleştiği bu gibi işletmelerde müşteriye para üstü olarak verilmeyen kuruşlar toplandığında aylık veya yıllık bazda devasa rakamlara ulaşabiliyor. Tüm bu meblağın kayıt dışı şekilde tahsil edilmesi hem totalde müşterinin cebine yansımış oluyor hem de devlet tarafından vergilendirilemeyen kayıt dışı bir gelir söz konusu olmuş oluyor."

Bu uygulama bakımından da tüketicilerin hakkını araması ve para üstünü mutlaka işletmeden talep etmesi gerektiğine dikkat çeken Tabak sözlerini şu şekilde tamamlıyor:

"Böyle bir durumda işletme ya fiyatlandırmasını 99 kuruş şeklinde değil de tam olarak yapmalı ve ne tahsil ediyorsa fişte de tam olarak bunu göstermeli ya da müşteriye para üstü olarak verecek yeterli kuruş bulundurmalı. Aksi durumda kayıt dışı bir ekonominin söz konusu olması kaçınılmaz. Tüketicilerin 5-10 kuruştan bir şey olmaz diyerek para üstünü istemekten çekinmemesi ve yıllık bazda ortaya çıkan, belki de milyonları bulan, kayıt dışı kazancı hatırlaması gerekir."

Konu ile ilgili olarak görüşlerini sorduğumuz BDDK ise, müşterilerden kesilen kredi kartı komisyonlarına ilişkin yorum yapmak istemediğini belirtti.