NASA uzmanları Mars’ta daha fazla yer altı gölü keşfetti

Isaac Schultz

Mars’ın güney kutbunda katmanlı tortular üzerinde incelemeler yapan araştırmacılar, büyük kısmı suyun donacağı bölgelerde bulunan yeraltı gölü gibi görünen alanlar keşfetti.

YENİ YERALTI SU REZERVLERİ KEŞFEDİLDİ

Araştırma ekibi, değişiklik gösteren toz, su buzu ve donmuş karbondioksit, yani kuru buz katmanları barındıran bu birikintilerin hacmini ölçtü. Bu katmanlar, içlerinde, Mars’ın iklimsel tarihinin hikâyesini barındırıyor; gezegenin eğimi biraz farklı olduğunda ortaya çıkan kış koşulları, bilim insanlarının şimdi yüzeyin altına nüfuz eden bir radar kullanarak inceledikleri donmuş haldeki katmanları meydana getirdi. (Tıpkı Dünya gibi, Mars’ın da en sonuncusu 400 bin yıl önce yaşanan kendi buzul çağları mevcut.)

Ekibin ulaştığı sonuçlar, gezegenin güney kutbunun altında yatan su buzu hakkında 2018’de elde edilen bulguların devamı niteliğinde. 

NASA’nın Jet İtiş Laboratuvarı’nda (JPL) bir araştırmacı bilim insanı olan Jeffrey Plaut, “Bu sinyallerin sıvı su olup olmadığından henüz emin değiliz ama ilk araştırmanın tespit ettiğinden çok daha yaygın oldukları görülüyor” diyor: “Ya Mars’ın güney kutbunun altında yaygın durumda sıvı su yatakları mevcut ya da bu sinyaller farklı bir oluşumun göstergesi.”

SIVI SU MU YOKSA BUZ MU?

Avrupa Uzay Ajansı'nın (ESA) Mars Express yörünge aracında bulunan MARSIS adlı cihazdan Mars’a doğrultulan radarın dalgaları, hangi malzemeye çarptığına bağlı olarak farklı biçimlerde geri dönüyor ve su, bu radar dalgaları için güçlü bir yansıtıcı element. Güney kutbundan yansıyan radar dalgaları parlak bir şekilde geri döndü; bu, yüzeyin altında sıvı su ya da su buzunun yattığına ilişkin bir kanıt.

Mars’taki su buzu, günümüzde artık eski bir haber ama tam olarak ne kadarının var olduğu henüz bilinmiyor. 2019 yılında, kuzey kutbunun altındaki yataklarda büyük miktarda su buzu tespit edildi ve daha önceki radar sinyalleri, gezegenin güney kutbunun altında 10 ilâ 20 kilometrelik bir şerit halinde uzanan bir yeraltı sıvı su rezervine işaret ediyordu.

Öte yandan, Plaut ve araştırmanın ortak yazarı Aditya Khuller, kutup hattı boyunca, daha önce fark edilenden çok daha geniş bir alana yayılan parlak yansımalar buldu; yansımaların bazıları, tespit edilen bölgelerin Mars yüzeyinin altında bir buçuk kilometreden daha kısa bir alana yayılıyor olduklarını gösteriyor. Keşfedilen bölgeler yaklaşık -63° santigratlık ısıya sahip soğuk bölgelerde bulunuyor ve bu da suyun donmuş olduğu anlamına geliyor.

VOLKANİK FAALİYETLER SUYU SIVI HALDE TUTABİLİR Mİ?

Kutupta sıvı suyun nasıl oluşabileceğini araştıran 2019 tarihli bir makaleye atıfta bulunan Khuller, 'bu suyu sıvı tutabilmek için tahmini Mars jeotermal ısı akışının iki katına ihtiyaç olduğunun' altını çiziyor: "Bu miktardaki ısıyı açığa çıkarmanın muhtemel bir yolu volkanik faaliyetler olabilir. Ne var ki, güney kutbunda yaşanan son volkanik faaliyete ilişkin gerçekten güçlü bir kanıta rastlamadık; bu yüzden, volkanik faaliyetin bu alanda yeraltı sıvı suyunun bulunmasına olanak sunması pek muhtemel görünmüyor.”

Gezegenin donmuş girintilerinin sahip olduğu jeofiziği daha ayrıntılı biçimde keşfetmek için Mars’ın güney kutbuna bir araştırma aracı ya da başka bir sonda göndermemiz gerekebilir. 1999 yılında NASA’nın Mars Polar Lander’ı ve bir aradayken ‘Deep Space 2’ diye adlandırılan iki sondası tam olarak bu işi yapmak amacıyla Mars’a gönderildi fakat ne yazık ki, sondalar Mars’a ulaştıktan sonra kayboldular.

Yazının orijinali Gizmodo sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)