Neoliberalizm ve üniversiteler

Akademik özgürlük, öğretim üyesinin ve öğrenim yapan bir öğrencinin sansürden, baskıdan ve korkudan uzak olarak öğretme ve öğrenme olanağına kavuşması durumu, öğretim özgürlüğüne verilen isim. Aslında akademik özgürlük üniversitelerin amaçlarını ve işlevlerini daha etkili bir şekilde sağlayacaktır. Başka bir ifadeyle, üniversiteler kendilerinden beklenen siyasi, kültürel, ekonomik ve toplumsal işlevlerin gerçekleşmesini sağlayacaktır.

Ülkemizde akademik özgürlük var mıdır? Akademik özgürlüğünün olmamasının nedenleri nelerdir? Akademik özgürlüğün ülkenin sosyal, ekonomik toplumsal kalkınmasına etkileri nelerdir? Maalesef, üniversitelerde akademik özgürlüğün varlığı tartışılır. Bunda da AKP’nin üniversitelere yönelik politikaları rol oynuyor.

AKP’nin üniversiteler hakkında yaptığı bir çok olumsuzluklar bulunmaktadır. Bunlar arasında bir ölçüde demokratik olan rektörlük atanmasına, AKP’nin son vermesi başlı başına bir rol oynamaktadır. Rektörlük seçiminde öğretim üyelerinin görüşlerine başvurulması nispeten olumlu bir uygulamaydı. Bilindiği üzere AKP’nin rektörlük atanmasında öğretim üyelerinin görüşlerinin dikkate alınmaması uygulamasına, Anayasa Mahkemesi yürütmeyi durdurma kararı verdi. Ancak belli çevrelerin görüşü Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Anayasa Mahkemesinin bu kararına uymayacağı yönünde. Eğer bu görüş gerçekleşirse demokrasiye aykırı bir durumla karşılaşacağız.

Aslında, esas sorun üniversitelerin eğitim politikalarının neoliberal bir eksende yapılandırılmasıdır. Örneğin, üniversitelerde desteklenen araştırma projeleri küresel dünyanın ihtiyaçlarını karşılar niteliktedir. Oysa, üniversitelerden beklenen ülkenin gerçek ulusal ve toplumsal çıkarlarını ele alan araştırmalar olmalıdır.

Yine, özellikle sosyal alanlardaki konularla ilgili projelere gereken ilginin gösterilmediği bilinen bir gerçektir. Tabii ki burada ülkemiz kaybediyor. Ülkemizdeki sosyo-ekonomik düzey istenen düzeyde değil. Böyle bir anlayışın da temel gerekçelerinden biri genel anlamda desteklenen projelerin küresel dünyanın çıkarlarına hizmet etmesi. Bu nedenle, ülkemizin sosyo-ekonomik sorunlarına çözüm getirememekteyiz. Üniversitelerde uygulanan politikalar ülkemiz toplumsal gerçeklerinden çok uzak. Çözüm demokratik çağdaş halkçı ve kamu yararını düşünen bir üniversiteden geçmektedir.  

*Emekli öğretim görevlisi