Ölü arabalar cenneti Türkiye
En yüksek vergilerle ezilen Türkiye’de trafikteki araçların yarısı aslında hurdalık. Gelişmiş ülkelerde araç yaş ortalaması 10’u geçmiyor, yeşil dönüşüm için de hurdaya ayrılmaları teşvik ediliyor.
DUVAR - Türkiye’nin yollarında dolaşan otomobil ve hafif ticari araçların toplam sayısı 20,6 milyonu geçiyor. Bu araç parkının dörtte birini ise 21 yaş üzeri araçlar oluşturuyor. Basit bir örnek; sahibinden.com sitesinde satışta olan ikinci el otomobil sayısı 481 bin civarındayken, bunun 113 bini yani yüzde 24’ü 20 yaşın üzerinde.
Otomotiv Satış Sonrası Ürün ve Hizmetleri Derneği (OSS) bu hafta özel bir rapor yayınladı. Buna göre, araçları daha uzun süre tutma eğilimi, parktaki hafif ticari taşıtlarda artış, finansal dalgalanma ve fiyat enflasyonu ile kentten kırsala araç göçü gibi konular başlıca trendler olarak öne çıkıyor.
Türkiye araç parkında 2018’de 4,24 milyon hafif ticari, 12,4 milyon ise binek araç olduğunu belirleyen rapor, 2024 itibariyle rakamların 5,13 milyon hafif ticari ve 15,53 milyon otomobil olacak şekilde yükseldiğini ortaya koyuyor. Toplam otomobil parkının yüzde 15’ini Renault, yüzde 10’ar payla da Fiat ve Volkswagen marka araçlar oluşturuyor.
YAŞLI ARAÇLAR HEM RİSKLİ HEM DOĞAYA ZARAR
Rapora göre araç parkının ortalama yaş dağılımı; 21 yaş ve üzeri yüzde 24, 0-5 yaş yüzde 22, 6-10 yaş yüzde 22, 11-15 yaş yüzde 19 ve 16-20 yaş yüzde 13 şeklinde. 2020’de otomobillerin ortalama yaşı 13,2, hafif ticari araçların ise 12,3 olarak kayda geçerken, 2023’te bu ortalamalar binek araçta 14,1 ve hafif ticarilerde 13,6’ya yükselmiş durumda.
Diğer bir deyişle, artan hayat pahalılığı, otomotiv sektörüne dünyanın en yüksek vergilerinin uygulanması ve krediye erişimin iyice güçleşmesiyle giderek daha yaşlı araçlara biniyoruz. Aslında çoktan hurdaya çıkması gereken bu araçlar hem trafikte kaza riskini artırıyor, hem de eski teknolojileri yüzünden yüksek yakıt tüketimleriyle doğaya zarar veriyor.
ÇÖZÜM HURDAYA TEŞVİK
20’nci yüzyılda büyüyen otomotiv sektörü, devletlerin de yaptırımlarıyla bu yüzyılda doğaya verilen zararı minimuma indirmek için alternatif yakıt sistemlerine yöneldi. Benzinli motor hibrit araçlara evrimleşirken, elektrikli araçlar da son yıllarda büyük bir hızla yaygınlaşıyor. Gelişmiş ülkeler bu ‘yeşil dönüşümü’ destekliyor; yaşlı ve eski teknolojili araçların hurdaya ayrılmasını teşvik ediyor.
Türkiye’de ise hurda araç teşvik yasası en son 2015’te çıkarıldı. Sektörün beklentisi yerli üretim ve satışın canlanması için 20 yaş üstü araçların yenilenmesi, aynı zamanda yüksek yakıt sarfiyatının yarattığı çevre kirliliğinin önlenmesi yönünde. Bunun için köklü ve tek seferliğine değil kalıcı bir hurda teşvik sisteminin getirilmesi dile getiriliyor.