'Ölüm verileri' sessizliği: Sorumlu kim, ne zaman açıklanacak?

ANKARA - Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2021 yılının haziran ayında duyurması gereken ölüm istatistiklerini, ‘çalışmaların tamamlanmadığı' gerekçesiyle 7 aydır açıklamıyor.

Her yıl haziran ayının üçüncü haftasında, bir önceki yıla ait ölüm ve ölüm nedenleri istatistiklerini yayınlayan TÜİK, raporda; illere, cinsiyetlere, bölgelere göre yaşanan can kayıplarına dair kamuoyuna veri sunuyor.

'ÖLÜM VERİSİ HERHANGİ ÖNERGEDE CEVAPLANMIŞ MI?'

Uzun yıllardır hiçbir aksama olmadan her yıl yayınlanan ‘ölüm istatistikleri’ bu yıl aradan aylar geçmesine rağmen bir türlü açıklanmadı. Uzmanlar, 2020 yılına ait verilerin Covid-19 salgını nedeniyle büyük önem taşıdığına dikkat çekerek, “Türkiye’de ek ölümlerin anlaşılması için TÜİK verilerinin görülmesi gerek” derken, milletvekilleri de ilgili bakanlıklara verdikleri soru önergelerinin yanıtsız bırakılmasını ve sorumluluğu hiçbir bakanlığın almamasını eleştiriyor.

‘NE VERİLER AÇIKLANIYOR NE DE SORU ÖNERGELERİ’

CHP Ordu Milletvekili Mustafa Adıgüzel, son iki yılda Türkiye’deki ölüm sayısını ve ölüm nedenlerini Sağlık Bakanlığı başta olmak üzere İçişleri Bakanlığı ve TÜİK’e sordu. Her üç kurumdan da sorularına yanıt alamayan Adıgüzel, son olarak Meclis Başkanlığı’na 5 Ocak 2022 tarihinde önerge vererek, ölüm istatistikleriyle ilgili şu ana kadar verilen soru önergelerinin sayısını ve verilen yanıtları talep etti.

Adıgüzel’in önergesine Meclis Başkanvekili Süreyya Sadi Bilgiç, 21 Ocak 2022 tarihinde yanıt verdi. Bilgiç, önergeye cevaben “Başkanlığımızca yazılı soru önergelerine ilişkin konu bazlı istatistik tutulmamaktadır” ifadelerini kullandı. 

İÇİŞLERİ BAKANLIĞI: VERİ BİZ DE YOK, SAĞLIK BAKANLIĞI’NDA

Adıgüzel, daha önce de Nüfus Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü'nün bağlı olduğu İçişleri Bakanlığı’na önerge vererek, ‘ölüm istatistiklerini’ sordu. İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun imzası ile verilen yanıtta, “Söz konusu soru önergesinde belirtilen istatistiki bilgiler Genel Müdürlüğümüzün veri tabanında yer almamakta olup Resmi İstatistik Programı kapsamında Sağlık Bakanlığı’nın sorumluluğundadır” denildi.

SAĞLIK BAKANI: O TÜİK’İN SORUNU

Adıgüzel’in Sağlık Bakanlığı’na verdiği soru önergesi ise yanıtlanmadı. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşülen Bakanlığının 2022 yılı bütçe görüşmelerinde milletvekillerinin sorularını cevapladı. Koca, 2020'deki ölüm verilerinin açıklanmaması hakkındaki soruya, "O, TÜİK'in sorunu, açıkladığında hepimiz göreceğiz" karşılığını vermişti.

TÜİK: KURUMLARDAN VERİ GELMEDİ

Adıgüzel, bunun üzerine Türkiye İstatistik Kurumu’na Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi (CİMER) üzerinden ‘2020 ölüm istatistiklerini’ sordu. Adıgüzel’e 19 Ocak 2022’de verilen yanıta göre TÜİK, ölüm ve ölün nedeni istatistiklerini İçişleri Bakanlığı Nüfus Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü ile Sağlık Bakanlığı’ndan elde ediyor.

İstatistiklerin elde edildiği kurumların idari kayıtlarındaki çalışmaların henüz tamamlanmadığı için verilerin açıklanamadığını işaret eden TÜİK, “2021 yılı için, istatistiklerin elde edildiği kurumların idari kayıtlarında veri derleme süreci devam etmektedir” yanıtını verdi.

ÖLÜM VERİLERİ ORTADA YOK: GİZLİ TUTULUYOR

Türkiye’de uzun yıllardır gecikme olmadan açıklanan verilerin son iki yıldır sekteye uğradığını, verilerdeki bu gecikmeyi de hiçbir kurumun üzerine almadığını ifade eden Adıgüzel, “2020 ve 2021 yıllarının Türkiye ölüm sayıları ve istatistiği gizli tutuluyor. Bununla ilgili sözlü ve yazılı taleplerimize cevap verilmiyor. Devletin bu işle ilgili kurumları topu birbirine atıyor. En son bu işteki asli görevli TÜİK'ten CİMER üzerinden sorduğumuz soruya cevap geldi. TÜİK 2020 ve 2021 yılı ölüm sayılarının açıklanmadığını kabul etti. Gerekçe olarak da Sağlık Bakanlığından ve Nüfus Vatandaşlık İşlerinden bir bilgi gelmemesini öne sürdü. Fakat enteresan olan daha önce Nüfus Vatandaşlık İşlerine sorduğumuz aynı soruya da cevap olarak Sağlık Bakanlığı işaret edilmişti. Her iki kurumun topu attığı Sağlık Bakanı ise bu konudaki adres olarak TÜİK'i gösteriyor. Yakan top oynuyorlar. Sorumluluğu kimse üstüne almıyor. Öyleyse verileri kim, ne zaman açıklayacak?” dedi.

‘VERİLERİ BİR AN ÖNCE AÇIKLAYIN, SAKLAMAYIN!’

Verilerin açıklanmama sebebini, ‘Covid-19’a bağlı ölüm sayılarını saklama çabası’ olarak değerlendiren Adıgüzel, şu noktalara dikkat çekti: “Devlet vatandaşından bilgi saklar mı? Dünyada bu şekilde örnek başka bir tane hükümet yok. Savaş olan ülkelerde dahi o kargaşada ölüm sayıları belli. Bir tek Türkiye'de 2 yıldır açıklanmıyor. Bu da kötü pandemi yönetiminin ortaya çıkmaması ve vefat sayılarının açıklanandan çok daha fazla olduğunun işaretidir. Verileri bir an önce açıklayın, saklamayın!” (DUVAR)