Pandemi yılı 2020 Türkiye'de LGBT'ler için nasıl geçti?

Tunca Özlen*

Son gününü yaşadığımız 2020 pandeminin damgasını vurduğu bir yıl olarak kayıtlara geçti. Pandemi öncesinde ağır baskı koşullarında yaşayan LGBT’lerin yaşamı 2020 boyunca daha da zorlaştı. Sene boyunca LGBT’lerin yaşamını etkileyen olayları derledik.

3 Ocak: 2020 güzel bir haberle başladı. Avcılar Belediyesi Türkiye’de bir ilke imza atarak, açık kimlikli kadın trans kadın Niler Albayrak’ı şoför olarak işe aldı. Albayrak işe alınmasını, “Açıkçası işe alınmayı beklemiyordum çünkü ben bir trans kadındım. Trans kadınlara imkân verilmesi halinde her şeyi başarabileceklerinin göstergesiyim” sözleriyle değerlendirdi.

3 Ocak: Birleşik Metal-İş Sendikası, aynı gün gerçekleştirdiği 20. Genel Kurulu'nda güncellediği tüzüğüne “cinsel yönelim ve cinsel kimlik ayrımcılığı ile mücadele”yi de ekledi.

6 Ocak: 7. İzmir Onur Yürüyüşü'ne katıldıkları için ifadesi alınan 3 çocuğa, Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu'nu ihlal ettikleri iddiasıyla dava açıldı ve cezalandırılmaları talep edildi.

9 Ocak: 2019 İstanbul Onur Yürüyüşü"nün Taksim’de yapılması yasaklanınca yeni başvuru Bakırköy için yapılmıştı. Valiliğin Bakırköy'de miting başvurusunu da yasaklaması üzerine aktivistler kararı mahkemeye taşıdı. Mahkeme yasak kararının yasalara uygun olduğuna hükmetti.

14 Ocak: Polisler tarafından gözaltına alınan ve götürüldüğü Beyoğlu Karakolu’nda işkence gören trans kadın Yıldız İdil basın açıklaması düzenledi. Açıklamanın yapıldığı salona, "Evde, işte, sokakta, karakolda translara yönelik şiddete son" pankartı asıldı.

15 Ocak: Genç LGBTİ Derneği, etkinliklerini “onursuz ibneler”, “Lut kavminin torunları”, “eşcinsel sapkınlar” ifadeleriyle hedef gösteren Yeni Akit gazetesi hakkında suç duyurusunda bulundu. Savcılık bunların “ifade özgürlüğü” kapsamında olduğunu belirtti.

27 Ocak: Trans kadın Ajda Ender, aynı apartmanda yaşadığı kişilerin nefret söylemi ve transfobik saldırılarına karşı İnsan Hakları Derneği İstanbul Şubesi'nde avukat Eren Keskin ile birlikte açıklama yaptı.

2 Şubat: Beyoğlu’nda öldürülen Esra Ateş’in katili 25 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Kararı açıklayan mahkeme, katil Olcay Saka’nın ileri sürdüğü meşru müdafaa ve haksız tahrik koşullarının oluşmadığına hükmetti.

4 Mart: 2017 yılında düzenlenen İstanbul Onur Yürüyüşü'nde polisin şiddet uygulayarak gözaltına aldığı Aslı Yasemin açtığı tazminat davasını kazandı.

9 Ocak: Mersin'de yaşayan trans kadın Eda Hancı evinde ölü bulundu. Otopsi raporu beklenirken Eda'nın arkadaşları cinayetten şüphelendiklerini açıkladı.

12 Mart: Küçükçekmece Belediye Meclisi'nin CHP'li üyesi Ekrem Kaya düzenledikleri toplantı esnasında LGBT'ler için "bir tercih değil hastalık" ifadesini kullandı.

16 Mart: Haber Türk’te bir programa konu olan ilahiyatçı Ali Rıza Demircan, evlilik dışı ilişkileri ve eşcinselliği salgınların nedeni gibi gösterdi.

23 Mart: Ankara’da LGBT temalı etkinlik yasağı bir kez daha kaldırıldı. Ankara 2. İdare Mahkemesi, 2018 yılında Valiliğin Emniyet’e gönderdiği belgeyle ortaya çıkan ikinci süresiz etkinlik yasağı da kaldırıldı. İlk yasak geçtiğimiz yıl Nisan ayında kaldırılmıştı.

24 Nisan: Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş korona virüsü salgınıyla ilgili yaptığı konuşmasında, "Eşcinsellik hastalığı beraberinde getiriyor, nesli çürütüyor" diyerek LGBT’lere nefret kustu.

26 Nisan: Nefret hutbesine tepki gösteren Ankara Barosu tarafından yapılan açıklamada, "Bir devlet kurumunun başında oturup söylemini kutsal sayılan değeler üzerine inşa ederek halkı kin ve düşmanlığa tahrik etmesindeki kan kokan cüret" ifadelerine yer verildi.

27 Nisan: Türkiye Psikiyatri Derneği, Cinsel Eğitim Tedavi ve Araştırma Derneği ve Türk Tabipleri Birliği tarafından yapılan ortak açıklamada, "Eşcinselliğin bu salgının başlaması ve yayılmasıyla bir ilgisi olmadığı gibi, eşcinselliğin başka hastalıklara neden olduğu da doğru değildir" denildi.

27 Nisan: Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, Ankara Barosu hakkında “halkın bir kesiminin benimsediği dini değerleri aşağılama” iddiasıyla soruşturma başlattı. Başsavcılık, Ankara Barosu'nun Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş hakkındaki suç duyurusunda ise soruşturmaya yer olmadığına karar verdi.

27 Nisan: Eşcinselliği 'hastalık' olarak tanımlayan Türkiyeli doktor çalıştığı Almanya'da görevden alındı. Karlsruhe'deki Helius kliniğinde görev yapan Metin Çakır, Twitter hesabında ''Bir hekim olarak eşcinselliğin ve transseksüelliğin hastalık olduğunu belirtmek isterim'' yazmıştı.

22 Mayıs: Haber Global’de bir programa konuk olan İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı Ekrem İmamoğlu, soru üzerine “Toplumumuz henüz eşcinsel evliliğine hazır değil” dedi. Konuşmasının devamında ise "Eşcinsel vatandaşlarımızın da özgürlüklerini korumak gibi bir sorumluluğumuz var" ifadelerini kullandı.

4 Haziran: Türkiye İzcilik Federasyonu Başkanı Hasan Dinçer Subaşı Twitter hesabından yaptığı paylaşımda eşcinselliği "sapıklık", gökkuşağı renkleriyle yapılan paylaşımları eşcinselliği ülke yayma çabası olarak tanımladı.

12 Haziran: 2016 yılında Orlando'da bir gece kulübünde LGBT'lerin hedef alındığı ve 49 kişinin hayatını kaybettiği katliamın anması için Kadıköy’de bir araya gelen aktivistler polis tarafından engellendi. Ablukaya alınan aktivistler, ara sokaklarda eylem yaptı.

18 Haziran: Trans öz örgütlenmesi Pembe Hayat 18 Haziran’ı "Translarla Eşitlik Günü" ilan etti ve bir “Eşitlik Manifestosu” yayımladı. 18 Haziran, trans kimliklerin sağlık otoritelerince “ruh hastalığı” olarak tanımlanmaktan çıkarılması için ilk adımın atıldığı gün olarak biliniyor.

18 Haziran: CHP İstanbul Milletvekili Sera Kadıgil, pandemi döneminde LGBT'lere yönelik saldırıların yüzde 110 arttığını belirterek, iktidara “LGBT'lerin nefret eylemlerinin hedefi haline gelmesini önleyecek misiniz” diye sordu.

23 Haziran: Antalya’da trans kadın Gökçe Saygı’yı öldüren Şahin Yalçın yargılandığı davada “Kasten insan öldürme” suçundan ömür boyu hapis cezasına çarptırdı.

29 Haziran: Kızılay Genel Başkanı Kerem Kınık "İnsanlık onurunu çiğnetmeyeceğiz. Fıtratı ve çocuklarımızın ruh sağlığını koruyacağız" sözleriyle Onur Haftası'nda LGBT'lere nefret kustu.

1 Temmuz: Nefret söylemlerinin çoğalması üzerine yüzlerce avukat ortak bildiri yayınlayarak, “LGBT hakları insan haklarıdır” dedi. İmzaya açık olan bildiri ilk etapta 763 avukatın imzasıyla yayınlandı.

3 Temmuz: Katıldığı bir programda kendisine yöneltilen, “Sizce eşcinsellik bir sapkınlık mı? Nasıl değerlendiriyorsunuz?" sorusunu yanıtlayan İyi Parti Genel Başkanı Meral Akşener, "Çocuğumun eşcinsel olmasını istemem" dedi.

7 Temmuz: Aşk 101 dizisinin sansürlenmiş olduğu ortaya çıktı. Cüneyt Özdemir’in programına katılan AKP Genel Başkan Yardımcısı Mahir Ünal, Aşk 101 dizisindeki Osman karakterinin senaryonun ilk versiyonunda eşcinsel olarak kurgulandığını açıkladı.

8 Temmuz: LC Waikiki yönetimi çalışanlara gönderdiği e-posta ile ürünlerde gökkuşağı, tek boynuzlu at gibi figürlerin kesinlikle kullanılmaması ve renk sayısının azaltılması istenildi.

13 Temmuz: 6. Mersin LGBTİ Onur Haftası’nın finali gelenekselleşen tekne turuyla yapıldı. Aktivistler gökkuşağı ve trans bayrakları açtı, “Susma haykır eşcinseller vardır” sloganları atıldı.

19 Temmuz: AKP İzmir Milletvekili Hamza Dağ, İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin kolonlarının LGBT'yi çağrıştırdığını söyledi. "İzmir’de bu tarz sapkınlıkların meşrulaştırılmasına izin vermeyeceğiz” diyen Dağ, belediyenin dağıttığı sütlerin kutuları üzerindeki renklerle ilgili de yorum yapmıştı.

22 Temmuz: Türkiye gazetesi yazarı Süleyman Özışık, mağazaların kendisini eşcinsel yapmaya çalıştığını öne sürdü. Çektiği videoyu sosyal medya hesabından paylaşan Özışık, "Vatandaş tavrını koysun... Napayım kardeşim gidip birini mi döveyim, ağzını burnunu mu kırayım, ibnelik yapma diye felç mi edeyim?" sözleriyle LGBT'lere yönelik şiddet çağrısı yaptı.

30 Temmuz: Ankara 7. İdare Mahkemesi 9. ODTÜ LGBT Onur Yürüyüşü yasağına ilişkin görülen davadaki kararında ODTÜ Rektörlüğü’nün yasak kararı hukuksuz buldu.

6 Ağustos: İzmir'de gerçekleşen "İstanbul Sözleşmesi yaşatır" eylemine saldıran polis, LGBT aktivisti İsmail Temel’i hastayım demesine rağmen gözaltına almaya çalıştı, yerlerde sürükleyerek işkence etti. Fenalaşan Temel hastaneye kaldırıldı.

6 Ağustos: Geylere yönelik hizmet veren sosyal sosyal ağ Hornet’in web sayfasına erişim, Ankara 8. Sulh Ceza Hakimliği’nce engellendi.

18 Ağustos: Taksim Eğitim ve Araştırma Hastanesi acil servisine giden M.P., nöbetçi doktor tarafından "ben sana bakmam ibne" sözleriyle ayrımcılığa uğradı, tedavisi yapılmadı.

19 Ağustos: RTÜK, yayınladığı bir programda "eşcinsel birlikteliği model olarak gösterdiği" gerekçesiyle TLC'ye para cezası verdi.

27 Ağustos: İstanbul'da cinsel yönelimi nedeniyle ailesinden fiziksel şiddet gören bir çocuğun videosuna sosyal medya kullanıcılarının verdiği tepkiler üzerine harekete geçen yetkililer olayla ilgili çalışma başlattı. 15 yaşındaki kız çocuğu devlet yurduna yerleştirildi.

26 Eylül: HDP’ye yönelik başlatılan operasyonda LGBT aktivisti Cihan Erdal da gözaltına alındı.

2 Ekim: Mahkeme, LGBT'lerin Ankara’da eylem yapmasını yasaklayan kararın iptal edilmesini onayladı. Bölge İdare Mahkemesi, LGBT'lere etkinlik yasağının iptaline Ankara Valiliği’nin yaptığı itirazı kabul etmedi.

16 Ekim: Ankara'da Gülçimen Aspava şubesinin iki kurye çalışanı, Esat Caddesi'nde yürüyen, içlerinde trans ve non-binary bireylerin bulunduğu gruba sözlü ve fiziksel saldırıda bulundu.

9 Kasım: Polis, Beyoğlu Bayram Sokak'ta yaşayan trans kadınları ev baskınıyla gözaltına aldı. Gözaltına alırken "korona tedbirleri"ni gerekçe gösterdi.

10 Kasım: SPoD tarafından düzenlenen Şugariyet Ödülleri etkinliği, aday gösterilen kişi ve kurumların jüri üyelerine uygulanan sansürü protesto ederek çekilmeleri üzerine iptal edildi.

26 Kasım: Görülen karar duruşmasında, Hande Buse Şeker’i öldüren polis memuru Volkan Hicret’e iyi hal ve haksız tahrik indirimi uygulanmadan müebbet hapis cezası verildi.

9 Aralık: Ticaret Bakanlığı’na bağlı Reklam Kurulu aldığı kararla, LGBT ve gökkuşağı temalı ürünlerin +18 ibaresiyle satışa sunulması zorunluluğu getirdi. Kararı protesto etmek için #GokkusagiHerYerde etiketiyle Twiter’da hashtag kampanyası düzenlendi.

*LGBT aktivisti