'Öldü' denilen madde yeni anayasa paketinde
TBMM’de, HDP’nin dışarıda tutularak üç partinin oluşturduğu Anayasa Komisyonu yargıyla ilgili 7 maddede uzlaşmaya vardı. Üç partinin genel başkanlarının bir araya gelmesi durumunda madde sayısının artabileceği belirtiliyor.
Hülya Karabağlı [email protected]
ANKARA - AK Parti, CHP ve MHP’den oluşan Anayasa Komisyonu, yargı ağırlıklı olmak üzere 7 maddede uzlaşmaya vardı. Askeri Yargıtay ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’nin kaldırılmasında uzlaşma sağlayan komisyon, 2014 yılının TBMM Başkanı Cemil Çiçek’in "Anayasa'nın 138'inci maddesi bu memlekette ölmüştür" dediği maddede yeniden düzenlendi.
Üçlü komisyon, "Yargı yetkisi, Türk milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılır" hükmünü düzenleyen 9'uncu madde ile, "mahkemelerin bağımsızlığı" başlıklı maddeye "tarafsızlık" ibaresi eklenmesini kararlaştırdı. Üçlü komisyondan çıkan 7 maddelik uzlaşma partilerin genel başkanlarına sunulacak ve son kararı liderler verecek.
Başbakan Binali Yıldırım ile CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun yüz yüze görüşmesinin ardından, dün yaklaşık 3 saatlik bir toplantıdan sonra 3 parti temsilcisi, 7 madde üzerinde uzlaşma sağlandığını açıklamıştı.
MAHKEMELERE "TARAFSIZLIK" İBARESİ
Alınan bilgilere göre, komisyon, anayasanın "yargı yetkisi" başlıklı 9, "mahkemelerin bağımsızlığı" başlıklı 138, "mahkemelerin kuruluşu" başlıklı 142, "askeri yargı" başlıklı 145, "askeri yargıtay" başlıklı 156 ve "askeri yüksek idare mahkemesi" başlıklı 157, "Milli Güvenlik Kurulu" başlıklı 118'inci maddeler olmak üzere 7 maddede değişiklik yapılması yönünde uzlaşıya varıldı.
"Yargı yetkisi, Türk milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılır" hükmünü düzenleyen 9'uncu maddeye "tarafsızlık" ibaresinin eklenmesi, 138'inci maddeye de aynı yönde ifade konulması kararlaştırıldı.
Askeri yargı, Askeri Yargıtay ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’ni düzenleyen 3 maddenin kaldırılması, askeri mahkemelerin kaldırılması nedeniyle mahkemelerin kuruluşunu düzenleyen 142'inci maddeye disiplin mahkemeleriyle ilgili bir fıkra eklenmesi, Milli Güvenlik Kurulu’nu düzenleyen 118'inci maddede Jandarma Genel Komutanı’nın kurul üyeliğinden çıkarılması yönünde düzenleme yapılması kararına varıldı.
ANAYASA MAHKEMESİ PAKETE KONULMADI
Anayasa Mahkemesi’yle ilgili düzenleme pakete konulmadı. AK Parti, 2 üyenin Cumhurbaşkanı tarafından belirlenmesini isterken; CHP ve MHP, 2 üyenin Danıştay ve Yargıtay’ın bildireceği adaylar arasından TBMM tarafından seçilmesini önerdi.
Uzlaşma sağlanamaması üzerine bu konudaki karar liderlere bırakıldı. Liderler arasında da seçim yöntemi konusunda uzlaşma sağlanamaması durumunda Anayasa Mahkemesi’nin üye sayısının 15’e düşürülebileceği belirtiliyor.
CHP, HSYK’nin üyelerinin Meclis tarafından üçte iki çoğunlukla seçilmesi konusunda ısrarcı olunca AK Parti ile ters düştü. Salt çoğunluk isteyen AK Parti, bu öneriyi kabul etmedi. Uzlaşma olmayınca HSYK ile ilgili madde pakette yer almadı.
CEMİL ÇİÇEK "ÖLDÜ" DEMİŞTİ
Komisyonda, Anayasa’nın 138'inci maddesinde sağlanan mutabakat 2014 yılını hatırlattı. Dönemin TBMM Başkanı Cemil Çiçek, 2014 vizyonuna ilişkin gazetecilerle toplantısında, "Anayasa'nın 138'inci maddesi bu memlekette ölmüştür" dedikten sonra “Hukuk, adaletin enstrümanıdır. Siyasetin enstrümanı değildir" ifadelerini kullanmış ve muhalefetten tepkiler almıştı.
Mahkemelerin bağımsızlığını düzenleyen Anayasa'nın 138'inci maddesi şöyle;
"MADDE 138 - Hâkimler, görevlerinde bağımsızdırlar; Anayasaya, kanuna ve hukuka uygun olarak vicdanî kanaatlerine göre hüküm verirler.
Hiçbir organ, makam, merci veya kişi, yargı yetkisinin kullanılmasında mahkemelere ve hâkimlere emir ve talimat veremez; genelge gönderemez; tavsiye ve telkinde bulunamaz.
Görülmekte olan bir dava hakkında Yasama Meclisinde yargı yetkisinin kullanılması ile ilgili soru sorulamaz, görüşme yapılamaz veya herhangi bir beyanda bulunulamaz.
Yasama ve yürütme organları ile idare, mahkeme kararlarına uymak zorundadır; bu organlar ve idare, mahkeme kararlarını hiçbir suretle değiştiremez ve bunların yerine getirilmesini geciktiremez." (DUVAR)