Seçimde 'mühür' gidiyor!
Geçersiz oy kullanımını asgariye indirmeyi hedefleyen “tek zarfla seçim” düzenlemesine yönelik Adalet Bakanlığı’nda uygulamalı tatbikat yapılarak bütün pusulaların tek zarfa sığıp sığmadıkları test edildi. 16 Nisan referandumunda çok tartışılan 'mühür' konusunda da 'barkod' ya da 'mühürsüz oyların geçersiz sayılacağı hükmünün yasadan çıkarılması' alternatifleri konuşuluyor.
DUVAR - AK Parti’de anayasa değişikliklerine uyum düzenlemeleri için çalışmalar sürüyor. İktidar ilk etapta, 2019 Mart’ında gerçekleştirilecek yerel seçimlerde de uygulanabilmesini istediği düzenlemeleri içerecek ilk uyum paketini ay sonuna kadar TBMM’ye sunmayı planlıyor. Anayasa değişikliklerinin teknik uyumunun yanı sıra Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin “ruhunu” mevzuata yansıtmayı hedefleyecek ikinci uyum paketinin de bu çerçevede 2019 Kasım seçimlerinin hemen arifesinde gündeme getirilmesi planlanıyor. Uyum paketinin 15-16 maddeden oluşacağı tahmin ediliyor.
Bu değişiklikler arasında 16 Nisan referandumunda çok tartışılan 'mühür' de var. “Mühürsüz oy” tartışmalarına son vermek isteyen iktidarın “barkodlu oy pusulası, zarfı ve oy sandığı” formülü üzerinde durduğu, alternatif olarak mevzuattaki, “mühürsüz oyların geçersiz sayılacağına” ilişkin hükmün yasa metninden çıkarılması ya da YSK’nın referandumdaki konuyla ilgili kararın gerekçesinin yasa metnine eklenmesi seçenekleri üzerinde duruluyor.
KOMİSYONLAR ÇALIŞMAYA BAŞLAMADI
AK Parti yönetimi, yeni sistemin “ruhunu” da mevzuata yansıtacak ikinci uyum paketi için 5 ayrı komisyon kurma kararı almıştı. Ancak üyeleri netleşmediği için komisyonlar henüz çalışmalarına başlamadı. İlk uyum paketiyle ilgili çalışmanın ise büyük ölçüde tamamlandığı bildirildi. Milliyet gazetesinden Şebnem Hoşgör'ün haberine göre, Erdoğan ile yapılacak son değerlendirmenin ardından nihai şekli verilerek TBMM’ye sunulacağı ve yaklaşık 16 maddeden oluşacağı belirtilen pakette yer alması beklenen bazı düzenlemeler özetle şöyle:
18 YAŞ: Milletvekili seçilme yaşının 18’e düşürülmesine paralel olarak, belediye başkanlığı, belediye meclis üyeliği ve muhtarlıkta da seçilme yaşı 18’e indirilecek.
TEK ZARF: Mahalli idareler seçimlerinde seçmen büyükşehirlerde büyükşehir belediyesi, ilçe belediyesi ve belediye meclisi için oy pusulalarını bir, muhtar pusulasını da ayrı bir zarfa koymak suretiyle iki zarfla oy kullanırken, diğer illerde belediye başkanlığı, belediye meclis üyeliği ayrı zarfa, il genel meclisi ayrı zarfa, muhtar da ayrı zarfa olmak üzere üç zarfla oy kullanıyordu. Birden fazla zarf kullanımının geçersiz oy kullanım oranını yükselttiğini düşünen AK parti, bu konuda önce sadece ait olduğu zarfa konulmayan oy pusulularının geçersiz sayılması, doğru zarfa atılmış diğer pusulaların geçerli kabul edilmesi formülü üzerinde duruldu. Ancak bu düzenlemenin de tartışmalara yol açabileceği değerlendirilince, tüm oy pusulularının tek zarfa konulması seçeneğinde karar kılındı. Buna göre yerel seçimlerde muhtarlık, belediye başkanı ve belediye meclis üyelikleri ile muhtarlık seçimlerine ilişkin olmak üzere tüm pusulalar tek zarfa konularak oy kullanılacak. “Tek zarf” uygulamasının seçmeni zorlayıp zorlamayacağı, teknik aksaklığa yol açıp açmayacağı da Adalet Bakanlığı’nda gerçekleştirilen bir tatbikatla bizzat kontrol edildi.
MERKEZ ŞEHİR: İlk etapta 30 büyükşehir dışındaki tüm illeri, “bütün şehir” statüsüne geçirmeyi planlayan AK Parti’de, konuyla ilgili görüş birliğine varılamaması üzerine İçişleri Bakanlığı “merkez şehir” adıyla yeni bir formül hazırladı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a sunumu yapıldıktan sonra pakete girip girmeyeceği netleşeceği belirtilen bu düzenleme ile şu anda sadece il genel meclisi ve belediye meclis üyelikleri için oy kullanabilen köyler, artık belediyeler için de oy kullanabilecek. Bu çerçevede il genel meclisleri ve tüm belde belediyelerinin de kaldırılması öngörülüyor.
MÜŞAHİT DÜZENLEMESİ: YSK Teşkilat Yasası’nda, muhalefet, sandık müşahitleriyle ilgili katı kurallar getiren düzenlemeye de itiraz etmişti. AK Parti kurmayları müşahitlerle ilgili çekilen maddeyi de uyum paketi taslağına koydu. Ancak Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, AK Parti açısından da sıkıntı yaratabileceği gerekçesiyle bu maddenin pakette yer almasına sıcak bakmadığı öğrenildi.
MÜHÜR YERİNE BARKOD: AK Parti kurmayları, 16 Nisan referandumuna damga vuran “mühürsüz oy” tartışmalarına son vermeye yönelik de uyum paketinde düzenleme yapılmasını istiyor. Bu çerçevede mühür yerine, “barkodlu oy pusulası, zarfı ve oy sandığı” formülü üzerinde durulurken, alternatif olarak mevzuattaki, “mühürsüz oyların geçersiz sayılacağına” ilişkin hükmün yasa metninden çıkarılması ya da YSK’nın referandumdaki konuyla ilgili kararın gerekçesinin yasa metnine eklenmesi seçenekleri üzerinde duruluyor. Erdoğan’ın konuyla ilgili mevcut durumun aynen devam etmesinden yana tavır koyduğu, pakette bu yönde bir madde yer alıp almayacağına bir sonraki toplantıda karar verileceği belirtiliyor.
Muhalefet istemiyor
AK Parti, muhalefetin tepkisi üzerine YSK Teşkilat Yasası’ndan, sandık kurulu başkanlarının belirlenmesinde siyasi partileri by-pass eden düzenlemeyi geri çekmişti. Sandık kurulu başkanlarının ilçe seçim kurulu başkanı tarafından kamu görevlileri arasından belirlenmesini içeren bu düzenleme, uyum paketiyle yeniden Meclis gündemine getirilecek.