Muhalefet Meclis'te çoğunluk olursa neler yapabilir?

ANKARA - 24 Haziran seçimleri yaklaşırken, cumhurbaşkanlığı ve Meclis’teki çoğunluğun farklı parti ya da ittifaklarda olması durumunda sistemin kilitlenebileceği konuşulmaya başlandı. İktidar cephesine göre, yeni sistemi kuracak Meclis, cumhurbaşkanı ile aynı çizgide olmazsa başkanın işi zorlaşır. Bu durumda yeniden seçimin gündeme gelebileceği konuşuluyor. Muhalefet cephesi ise Millet İttifakı ile HDP’nin oluşturacağı bir Meclis çoğunluğunun denge ve denetleme mekanizmasını daha sağlıklı işleteceği, daha işlevsel bir Meclis olacağı görüşünde. Peki Cumhur İttifakı’nı endişelendiren muhalefetin güçlü olduğu bir Meclis neler yapabilir?

CUMHURBAŞKANI KARARNAMELERİ HÜKÜMSÜZ KALABİLİR

Yeni sistemde yürütme yetkisi Cumhurbaşkanında olacak. Cumhurbaşkanının yetkileri içinde cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanları atamak, yürütme yetkisine ilişkin konularda kararname çıkarmak, üst düzey atamaları yapmak, Bakanlıkları kurup, kaldırmak var. Cumhurbaşkanı yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir ancak TBMM’nin aynı konuda kanun çıkarması durumunda, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümsüz hale gelebilir.

360 ÜYEYLE CUMHURBAŞKANINA SORUŞTURMA AÇILABİLİR

Yeni Anayasaya göre Meclis, Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve bakanlar hakkında, görevleri ile ilgili suç işledikleri iddiasıyla Meclis soruşturması açabilir. Bunun için 301 milletvekilliğinin önerge vermesi, bu önergenin 360 milletvekili tarafından kabul edilmesi gerekiyor. Soruşturma Komisyonun raporu 400 milletvekili tarafından kabul edilirse Cumhurbaşkanı ve Yardımcıları ile Bakanlara Yüce Divan yolu açmak mümkün. Hakkında soruşturma açılmasına karar verilen Cumhurbaşkanı seçim kararı da alamıyor.

MECLİS OHAL İLANINI KALDIRABİLİR

Cumhurbaşkanı yeni sistemde süresi altı ayı geçmemek üzere OHAL ilan edebilir. Ancak aynı gün Meclis’e gönderilecek OHAL konusunda Meclis’in bu süreyi kısaltma, uzatma veya kaldırma hakkı bulunuyor. OHAL sırasında çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnameleri de 3 ay içinde TBMM’de görüşülüp karara bağlanmak durumunda. Aksi halde olağanüstü hallerde çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnamesi kendiliğinden yürürlükten kalkacak.

HSK ÜYELERİ DEĞİŞTİRİLEBİLİR

Yeni düzenlemeye göre 13 üyeli Hakim ve Savcılar Kurulu’nun 7 üyesini Meclis seçiyor. 4 yıllığına seçilen bu üyelerin profili muhalefetin çoğunlukta olacağı bir Meclis’te değişebilir. Meclis Başkanının da muhalefetin adayları arasından belirleneceği bir tabloda Meclis Komisyonlarında da etkinlik muhalefete geçer. Bu da yasa yapım sürecini muhalefet lehine doğrudan etkiler.

CHP: YENİDEN SEÇİMİN ALTINDA KALIRLAR

CHP Sözcüsü Bülent Tezcan, muhalefetin güçlü olduğu bir parlamentoda yukarıda sayılan tüm anayasal yetkilerin en etkin şekilde kullanılabileceğine dikkat çekti. Meclis'in yetkileri sınırlandırılsa da denge denetleme mekanizmasını biraz daha güçlendirebilecek böyle bir tabloda “yeniden seçim yapılabilir” yaklaşımını eleştiren Tezcan, “Meclis’i denetleyen kurum olmaktan çıkarmaya çalışıyorlar. Böyle bir süreç, “Ben, emrim altında olmayan bir Meclisi istemiyorum” demektir. Yenileyecekleri bir seçimde alacakları bu kararın altında kalırlar” dedi.

HDP: B PLANI NİTELİKLİ ÇOĞUNLUK OLMALI

HDP Sözcüsü Ayhan Bilgen de yeni getirilen hükümet modelinde işlevsel bir parlamento için muhalefetin Meclis’te nitelikli çoğunluk hedeflemesi gerektiğini söyledi. Bilgen’e göre, komisyonların muhalefette olması yasa yapım süreçlerinde keyfi davranmayı engeller. Meclis’in noter haline getirilmesi ortadan kalkar. 360 sınırı geçildiğinde Cumhurbaşkanı için Meclis’i seçime götürmek neredeyse imkansız hale gelir. Muhalefetin bir B planı olacaksa bu planın güçlü ve etkin bir Meclis oluşturmak olduğunu söyleyen Bilgen, böyle bir tablonun 2. tura kalacak Cumhurbaşkanlığı seçimi sonucunu da olumlu etkileyeceğini söyledi.