Sandığa 5 kala Diyarbakır: Seçmen ne diyor?

DİYARBAKIR - Rawest İnsani ve Siyasi Araştırmalar Merkezi, birçok saha araştırmasını başarıyla yürütmüş, sivil toplum ve saha araştırması deneyimi olan bir kadro tarafından 2017 yılında Diyarbakır’da kuruldu. Rawest, bölge kamuoyunun ilgi odağında yer alan siyasi araştırmaların yanında dezavantajlı grupların toplumsal hayata ve ekonomiye katılımı ile azınlık grupları hakkında çalışmalar yürüterek, sivil toplum kuruluşları ile ortak projeler yürütüyor.

Rawest, yakın zamanda 24 Haziran seçimleri ile ilgili gerçekleştirdiği anket çalışmasını kamuoyu ile paylaştı. Arada geçen zaman içinde seçmenin tutumunda herhangi bir değişiklik olmuş mudur? Seçimlere sayılı günler kaldı ve eğer olağanüstü bir durum olmazsa bölgede seçim sonuçları nasıl olacak?

Rawest Yönetim Kurulu Üyesi Roj Esir Girasun

Bu soruların cevaplarını almak üzere Rawest'in ofisini yolunu tuttuk ve 24 Haziran seçimlerini konuştuk. Saha araştırmalarına da katılan Girasun’un değerlendirmeleri, 24 Haziran seçimleri için önemli ipuçları veriyor.

HDP’nin ulaşacağı oy oranı merak ediliyor. HDP’nin hedefinde ise 7 Haziran’da aldığı oyların üstünde oy almak var. Bölge illerini de gezdiniz. Sizce nedir HDP'nin durumu?

Bizim Rawest olarak 5-6 Mayıs tarihinde 13 Kürt ilinde yaptığımız bir çalışma vardı. Yine aynı illerde 2-3 Haziran'da yaptığımız bir başka saha çalışması da vardı. İlk çalışmamızda HDP'yi 1 Kasım oylarının aşağısında, geçen 1 aylık süre içerisindeki ikinci çalışmamızda ise HDP oylarının bölgede 1 Kasım'ı yakaladığını, hatta çok az da olsa geçtiğini gördük. Burada iki temel etken öne çıktı: İlki kararsızların olabildiğince azalması ve bunların HDP lehine seyretmesi ikincisi ise ekonomik dalgalanmaların hükümetin aleyhine bir rüzgar estirmesi ve geçen süre içerisinde muhalefetin gündemi kontrol etme başarısıydı. Seçime yaklaştıkça her ne kadar bölgede rüzgar HDP özelinde muhalefetten yana da esse 7 Haziran sonuçlarını yakalamak HDP için olabildiğince zor. Yine de saha çalışmamızda ortaya çıkan "HDP'ye oy vermeyeceğim ancak baraj riski olduğunu bilseydim oy verirdim." diyenlerin 13 ildeki toplam seçmen içinde yüzde 12'lik bir orana denk geldiğinin altını çizmek istiyorum. HDP baraj riskini bu seçmene daha iyi anlatabilirse bu oyların kalan 4 günde HDP oylarına ivme kazandırması ve AK Parti'yi daha aşağıya çekmesi de mümkün. Bu durum bile HDP'yi bölgede 7 Haziran oylarının üstüne çıkarır mı? Çok zor. Belki de 7 Haziran seçimlerini kendi özel koşullarında bir tarafa bırakıp Kürt siyasetinin seçimlerdeki başarı kriterini burası üzerinden belirlememek gerekiyordur.

AK PARTİ’NİN KAYIP OYLARI KİME GİDECEK?

AK Parti’nin bölgede oy kaybettiği ileri sürülüyor. Doğruysa ne kadar oy kaybetmiştir ve bu kayıp oyların nedenleri nelerdir?

AK Parti bölgede oy kaybediyor ve bu oyları sadece HDP'ye kaptırmıyor. Bu defa 1 Kasım'dan farklı olarak sahada başka muhafazakar taban ve söylemli iki ayrı aktör de var: HÜDA - PAR ve Saadet Partisi. Bir de öne çıkardığı adaylar arasından geleneksel sağ oylara talip olan İYİ Parti var. Muş, Bingöl, Diyarbakır gibi illerde AK Parti'den hatırı sayılır oy koparacak güçte oldukları görülüyor. Özelikle 7 Haziran'da HDP'ye gelen 1 Kasım'da AK Parti'ye geri dönen önemli bir oy oranının bu partilere gidebileceğini görüyoruz.

HAŞİM HAŞİMİ’NİN ŞANSI

Haşim Haşimi Saadet Partisi’nin, Salim Ensarioğlu İYİ Parti’nin Diyarbakır’dan gösterdiği güçlü adaylar. Bu partilerin Meclis’e gitme şansı nedir?

HDP 1 Kasım 2015 seçimlerinde Diyarbakır'da 11 vekilin 9'unu meclise götürürken 2'si AK Parti'ye gitmişti. Ancak AK Parti üçüncü vekili on bin civarı oy farkıyla kaybetti. AK Parti'nin 7 Haziran'da aday gösterdiği ancak 1 Kasım'da bağımsız aday olan Salim Ensarioğlu ve Haşim Haşimi ise toplamda 17 bin kadar oy almışlardı. Daha önce AK Parti'ye oy vermiş ancak şimdi MHP ile ittifakından rahatsız olan, Erdoğan'ın söylemlerinden bıkkınlık duyan ve HDP'den uzak olan seçmenler için Saadet Partisi'nin bir çekim merkezi haline gelmesi Haşimi'nin kişisel etkisiyle yan yana geldiğinde Saadet Partisi'nin Millet İttifakı içerisinde öne çıkarak Diyarbakır'dan 1 vekil çıkarmasının sürpriz olmayacağını gösteriyor. İYİ Parti'nin ise Ensarioğlu'nun Diyarbakır'daki kişisel oyları dışında çok fazla bir etkinlik yaratabileceği görülmüyor. Tüm bu sebeplerle Millet İttifakı'nın Diyarbakır'dan çıkarabileceği olası vekilin Saadet Partisi'nden olması kuvvetle muhtemeldir.

DİYARBAKIR’IN BAĞIMSIZ ADAYLARI

8 bağımsız aday var Diyarbakır’da. Bu yüksek sayının nedeni nedir? Milletvekili olmaya hangi adayı daha yakın görüyorsunuz?

Bağımsız adaylar arasında iki Kürt milliyetçisi aday var. Bunlardan biri HAKPAR'ın bağımsız adaylarından olan Refik Karakoç (genel başkanlıktan istifa edip aday oldu) bir diğeri de Metin Baysungur. HÜDA - PAR'ın 79 ilde seçime girme kararı alırken Batman ve Diyarbakır'da bağımsız adaylarla girme kararı alması sonucu HÜDA - PAR Genel Başkanlığı'ndan istifa edip bağımsız aday olan Zekeriya Yapıcıoğlu ise Diyarbakır'daki başka bir bağımsız aday. HÜDA - PAR'ın seçim barajı engeliyle karşılaşması, HAKPAR'ın seçime katılım engeline takılması bu partilerin bazı Kürt illerinde bağımsız adaylarla seçime girmeleri nedeniyle bağımsız aday sayısını artırdı. Söz konusu bağımsız adaylar içerisinde de Yapıcıoğlu dışında kazanma iddiasında olabilecek pek kimse görünmüyor. 7 Haziran seçimlerinde yine Hür Dava Partisi'nin desteklediği bağımsız aday olarak seçime girip 27 bin kadar oy almıştı Zekeriya Yapıcıoğlu. Bu seçimde bunu yukarıya çekerek sürpriz yapmaya çalışacaktır.

İNCE, HDP’Yİ RAZI EDEBİLECEK Mİ?

Cumhurbaşkanlığı seçimi 2. tura kalırsa HDP'li seçmenin tutumu nasıl olacak? Erdoğan’a rakip olacak ismi destekler mi?

HDP'ye oy vereceğini söyleyen seçmen içerisinde HDP İnce'ye destek verirse İnce'yi desteklerim diyenlerin oranı yüzde 80 kararsızların oranı yüzde 10. Akşener'i desteklese dahi seçmeninin sadece yüzde 39'u oy veririm diyor. Bu da olası bir ikinci turda, bölgede HDP desteği olursa İnce'nin bölgedeki HDP oylarının tamamına yakınını alabileceğini gösteriyor. Ancak bunun için dediğim gibi, HDP seçmenini ve HDP'yi razı etmesi gerekiyor. Demirtaş ile ilgili somut bir vaat, HDP'nin onay vereceği birini başkan yardımcılığına atama sözü gibi ilişkiyi garantiye alacak somut adımlar atması gerekiyor.