Duvar Arkası: Partiler yerel seçim için ne yapıyor?

PARTİLERİN EYLÜL AYI GÜNDEMİ: YEREL SEÇİM

Yerel seçim zamanında yapılırsa Mart 2019’da gerçekleşecek. 24 Haziran seçimlerinin hesaplaşması, devletin yeni dönemde nasıl yönetileceğine dair karmaşanın biraz netlik kazanması ve muhalefet partilerinde yaşanan iç tartışmalara uzun süren tatil de eklenince partiler yerel seçim hesaplarını eylül ayına bırakmıştı. Genel seçim için partilerin mecbur kaldıkları ve genel seçimlerde yasal hale getirilen ittifaklar yerel seçimde nasıl mümkün olacak? Hangi parti yerel seçime nasıl hazırlanıyor? Bu soruların yanıtlarına ve kulislerde konuşulanlara bakılırsa tüm partiler yerel seçime ince stratejik hesaplarla girecek.

AK PARTİ: KOLTUKLAR ÇANTADA KEKLİK DEĞİL

AK Parti yetkilileri bugüne kadar yerel seçimde MHP ile ittifakı reddetmeyen açıklamalar yaptı. Son Merkez Yürütme Kurulu (MYK) toplantısının da öncelikli gündem maddesi yerel seçimlerdi. MYK sonrası Parti Sözcüsü Ömer Çelik “Cumhur ittifakının milletimizin taleplerine ne derece karşılık verdiğini gördük. İlkelere bağlılığımızı sürdürüyoruz. Yerel seçimde olur olmaz gibisinden şu anda değerlendirmemiz yok” dedi. AK Parti'nin Yerel Yönetimlerden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Mehmet Özhaseki de geçen hafta “Seçimlerde yüzde 49'a kadar gelmiş bir partiyiz, yüzde 6 nereye gitti? Ders almazsak öbür seçimlerde perişan oluruz” açıklamasını yapmıştı. Bu sözler, AK Parti’nin işi şansa bırakmamaya kararlı olduğunun kanıtı. Beş kez üst üste Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanlığı yapan Özhaseki, 1 Eylül Cumartesi günü Kayseri’de gazetecilerin sorularına verdiği yanıtta bu vurguyu bir kez daha yaptı, “Parti dışında da birçok değerli insanı partimize davet ederek, belediye başkanımız olması için teklif götürürüz. Bunda hiçbir mahsur yok. Koltuk çantada keklik diye düşünen, öyle diyen yanılır” dedi.

AK Parti yerel seçime, 16 Nisan Referandumunda büyükşehirlerdeki oy kaybının hesabını yaparak hazırlanıyor ve tabii 24 Haziran Genel Seçiminde MHP ile ittifakı sonucu alabildiği oyu da değerlendiriyor. Bu nedenle AK Parti İstanbul, Ankara gibi kritik illerde MHP ile ittifakı zorlamak isteyecek. CHP’nin iç tartışmalarının ana muhalefet partisinde yarattığı yıpranmayı da hesaba katan AK Parti’nin İzmir, Eskişehir, Muğla, Aydın gibi büyükşehirlere özel önem atfettiği ve buralarda tüm partilerden oy alabilecek adaylara yoğunlaştığı da kulislerde konuşulanlar arasında.

AK Parti Genel Merkezinin belirlediği kişilerin “tebdil-i kıyafet” sahaya inerek mevcut belediye başkanlarıyla ilgili görüş alışverişinde bulunması kararı haberlere de yansımıştı. AK Parti’nin, eylül-ekim ayları yapacağı bu değerlendirmelerin ışığında parti dışından isimlere de teklif götürebileceği konuşuluyor.

Tüm bunlar normal seçim süreçlerinin başlıkları, ama her gün giderek daha yakıcı hale gelen ekonomik sıkıntıların iktidar partisini nasıl etkileyeceği de önemli bir soru işareti. Kulislerde ANAP'ın iktidar partisi olarak girdiği 1989 yerel seçimlerinde yaşadığı büyük hüsran konuşuluyor. Bu nedenle en geniş ittifaklar ya da en doğru aday tercihleri yapılsa da seçim sonuçlarında ekonomik kriz de belirleyeceği bir başka faktör olacak görünüyor.

MHP’NİN BELEDİYELERİNİ KURTARMA FORMÜLÜ İTTİFAK MI?

Cumhur İttifakı’nın bir parçası olarak 24 Haziran seçimlerine giren MHP yerel seçimlerde de bu ittifakı devam ettirme arayışında. MHP lideri Devlet Bahçeli’nin Etimesgut Belediyesi etkinliğinde yaptığı, “Türkiye'nin beka mücadelesi verdiği dönemde MHP yine uzlaşmalı, sağduyulu duruşunu devam ettirecektir. 24 Haziran'da elde edilen kazanımların 31 Mart'ta yok olmasını arzu etmiyoruz” açıklaması bu arayışın işareti olarak okundu. Peki MHP neden ittifak arıyor? Hem kulislere hem de bu kulislere neden olan verilere bakılırsa bu sadece ülkenin beka mücadelesi değil.

MHP’nin 3’ü büyükşehir (Adana, Manisa, Mersin), 4’ü il (Karabük Osmaniye, Isparta, Bartın) olmak üzere toplam 131 belediyesi var. 24 Haziran seçim sonuçlarına baktığımızda MHP 3 büyükşehir belediyesinde de ciddi oy kaybetmiş. MHP’nin Adana ve Manisa’daki oyları AK Parti’nin oylarının üçte biri, Mersin’deki oyları AK Parti’nin yarısı. 4 il belediyesinde Osmaniye dışında da tablo çok farklı görünmüyor.

AK Parti MHP’nin yerel yönetimlerde ittifak sinyali veren açıklamasını nasıl değerlendiriyor bunu henüz bilmiyoruz. Ancak Bahçeli’nin açıklaması bu tabloyu bilen siyasetçiler tarafından, “Benim aldığım belediyeleri yine bana verin, ben de sizin alacağınız belediyelerde destek olayım” şeklinde yorumlanıyor.

AK Parti bölümünde altını çizdiğimiz gibi AK Parti özellikle CHP’li belediyelerin olduğu illerde ittifaka gidebilir. Ancak bunun karşılığında MHP’ye bu belediyeleri verir mi? Yerel seçimlerde ittifak bu açıdan da çok konuşulacak.

CHP, İTTİFAKI ADAYLAR VASITASI İLE TABANDA KURACAK

CHP 24 Haziran seçimleri sonrası yaşadığı iç tartışmalarla çok zaman kaybetti. Yerel seçimlere bir türlü odaklanamadı. Eylül ayında partinin tüm gücünü yerel seçim çalışmalarına seferber etmesi planlanıyor. Yerel Yönetim Vizyon Belgesi hazırlanarak taslak halinde Genel Başkan Kemal Kılıçdaroğlu’na sunuldu. Parti Meclisi ile MYK’daki tartışmaların ardından son şekli verilerek kamuoyu ile paylaşılacak. Böylece yol haritası da ortaya çıkmış olacak.

Genel Başkan Kemal Kılıçdaroğlu’nun “kamuoyunda heyecan yaratacak” adaylar peşinde olduğu konuşulurken kulislere henüz bir isim sızmadı. “Adayların adının dillendirilmesi için henüz çok erken” yorumu yapılıyor.

CHP, 16 Nisan Referandumunda ve 24 Haziran Genel Seçiminde AK Parti’nin büyükşehirlerdeki oy kaybından ümitliydi. Ancak yaşadığı iç tartışmalar kendi seçmeninin bir bölümünü de küstürdü. CHP seçmeni arasında “sandığa gitmeyi düşünmüyorum” diyenlerin sayısının Genel Merkezin kararlı adımlarını gördüğünde azalacağı yorumu yapılıyor. CHP’nin işi kolay değil. Hem kendi umutsuz ve kırgın seçmenini ikna etmeye çalışacak hem de diğer partilerin seçmenlerinden oy alabileceği adaylar bulacak.

Yerel seçimde İstanbul ve Ankara’yı uzun yıllar sonra geri almak CHP’nin en büyük hayali. Parti yöneticileri Genel Başkan Kılıçdaroğlu’nun “İstanbul ve Ankara olmazsa olmazımız” hedefi koyduğunu bunun yanı sıra Adana, Mersin, Antalya, Manisa, Balıkesir ve Bursa’nın da alınabileceğini söylüyor.

CHP, 2014 Yerel Seçiminde bazı belediyelerde AK Parti almasın diye MHP’nin adaylarını desteklemişti. İki parti arasında bazı belediyelerde adı konulmamış bir ittifak vardı. Zamanında yapılırsa Mart 2019’da kurulacak sandıklarda ise farklı stratejik hesaplar gündemde. Örneğin kritik pek çok yerde CHP-HDP-İYİ Parti-SP’nin toplam oyunun AK Parti-MHP ittifakını geçebileceği konuşulurken İYİ Parti ve SP, CHP ile ittifaka şimdilik yanaşmıyor. CHP, yerel seçim hesaplarını, 2014 yerel seçimi, 16 Nisan Referandumu ve 24 Haziran Genel Seçimi sonuçlarını masaya yatırarak ve AK Parti-MHP ittifakının karşısında yer alan partilerle olası ittifakları da gözeterek yapacak.

CHP’nin Yerel Yönetimlerden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Seyit Torun, ittifak tartışmasıyla ilgili, “Yerel seçimde tabanda halk ittifakını kuruyor. Yukarıda siz kursanız da kurmasanız da tabanda bu oluşuyor ama tavanda da olmaz değil. Bu önümüzdeki süreçte belirlenir ve ona göre de hareket edilir. Ancak en geniş ittifak halk ittifakıdır. AKP’li, MHP’li, HDP’li, İYİ Partili ile herkesle kurulan ittifaktır. Biz de adaylarımız vasıtası ile o ittifakı halkla tabanda kurma çabası içinde olacağız. Biz ittifaka karşıyız, kurmayız gibi bir durum yok ama tavanda da kurulacak ittifaklarda, böyle bir süreç söz konusu olursa yetkili kurullarda ele alınarak kurulur” dedi.

CHP’li yöneticilerin açıklamaları bütünsel bir ittifaktan çok il-ilçe düzeyinde özellikle adaylar üzerinden ince hesaplar yapılacağını gösteriyor. Bu durumda CHP’nin tercih edeceği adaylar kurulacak ittifakların da göstergesi olacak. Ancak bu yönde bazı aday tercihlerinin son yaşanan gerilimler düşünüldüğünde partide yeni tartışmalara yol açması da mümkün. Diğer yandan AK Parti ve MHP’nin oluşturduğu Cumhur İttifakının yerellerde de kurulması durumunda özellikle CHP’yi uzun yıllardır yönettikleri bazı belediyelerde zorlayabileceği de konuşuluyor. Bu yerel seçimin CHP için hem iç tartışmaların gidişatı hem de gelecek iktidar hedefi açısından önemli sonuçlar yaratacağını şimdiden söyleyebiliriz.

HDP: MESELE ARTIK BELEDİYECİLİK DEĞİL  

Halkların Demokratik Partisi (HDP), yerel seçime dair kaygının en yüksek olduğu parti. Bir yanda belediyelere atanmış kayyımlar diğer yanda tutuklu yerel yöneticiler var. Son olarak Adıyaman’da merkez ilçeye bağlı Kömür Belde Belediyesi’ne kayyum atanması endişeyi daha da arttırdı. HDP ve partinin bileşeni Demokratik Bölgeler Partisi (DBP) yöneticileri Kömür Belediyesine kayyım atanmasının önemine şu sözlerle dikkat çekiyorlar, “Artık kayyım rejimi yasallaştı. Kömür Belediyesine, OHAL kapsamında değil 5393 Sayılı Belediye Kanunu’nun 47’inci Maddesi’ne dayanarak kayyım ataması yapıldı. Türkiye demokratikleşmediği sürece kayyım, Türkiye’nin bir gerçeği olarak kalacak gibi görünüyor. Yeni sistem içinde yerel yönetimler bir bütün olarak merkezi yönetime bağlandı. Belediyelerin hesaplarının da Hazine Bakanlığı’na bağlanması üzerinden bir tartışma yürütülüyor. Bu ikisi, yerel yönetimleri bitiren yaklaşımlardır. Bunlar nedeniyle kaygılıyız. Vaziyet böyleyken HDP ve onun bileşeni olan DBP genel siyasetini, AKP faşizmini geriletmek üzerine kuruyor. Demokrasi güçlerinin ortaklaşması, HDP’de buluşması noktasında çok istekliyiz, bu konuda üzerimize düşeni yapmak için çalışıyoruz.”

HDP, 2014 Yerel Seçimine partinin bileşenlerinden DBP ile birlikte girmiş ve kimi adayların HDP’den kimi adayların DBP’den seçime girmesi kafa karışıklığına yol açmıştı. Yapılan toplantılar sonucu Mart 2019 Yerel Seçimine HDP’nin tek başına girmesi kararlaştırıldı. Salı günü yapılacak Merkez Yürütme Kurulu toplantısında yerel seçim öncelikli gündem maddesi olacak.

HDP’nin batıda CHP’nin adaylarını destekleyip desteklemeyeceği sorusuna ise parti yöneticileri, “CHP’nin içinde bulunduğu durum, yaşadığı iç tartışmalar sadece ana muhalefet partisini değil toplumun demokrasiye inanan tüm kesimlerini olumsuz etkiliyor. Biz de bu tartışmalar nedeniyle kendi içimizde henüz ittifak vb. tartışmaları yürütemedik” yanıtı veriyor. Böyle söylense de siyasi kulislerde HDP’nin batıda CHP’nin adaylarını desteklemesine şimdilik kesin gözüyle bakılıyor.

HDP’nin yürüttüğü bir diğer tartışma ise “doğru aday seçimi”… Belediye başkanının farklı bir partide belediye meclis üyelerinin ise kendilerinde olduğu yerel yönetimlerde seçmenin mesajları değerlendireceklerini söyleyen HDP’liler, kayyımların sembolik olarak bazı yerlerde iktidar partisi tarafından aday gösterilme ihtimalini ise şu sözlerle değerlendiriyorlar:

“Bizim belediyelerimize atanan kayyımlar, yerelle bağı olmayan, devletin bürokratlarıdır. Seçilmiş değil atanmış isimlerin aday gösterilmesi hiç akılcı olmaz. Belediyelere, biz iyi yönetemediğimiz için değil siyasi saiklerle el konuldu. 19 yıllık yerel yönetim deneyimimiz var, bölge halkının bize desteği var. Biz kendimize güveniyoruz ama meselenin artık belediyecilik olmadığını herkes biliyor.”

Neredeyse tüm belediyelerine kayyım atanan HDP'de bir endişe de seçim çalışmalarına dönük engellemeler. Çok sayıda parti yöneticisi tutuklu bulunan HDP, propaganda sürecinde yine il örgütlerine dönük operasyonlar yapılabileceği görüşünde. Diğer taraftan mart ayının HDP'nin güçlü olduğu doğu illerinde kış şartları olduğuna dikkat çeken partililer YSK'nın sandık taşıma kararları ile seçmenlerin oy kullanmasını daha da zorlaştıracak olası kararlara karşı da hazırlıklı olmayı tartışıyor.

İYİ PARTİ, CHP VE MHP SEÇMENİNİN DE OY VERECEĞİ ADAYLAR PEŞİNDE

İYİ Parti ilk yerel seçimine hazırlanıyor. Geçen hafta toplanan ve yerel seçimi masaya yatırıldığı Başkanlık Divanında alınan karar doğrultusunda Teşkilatlardan Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Koray Aydın’ın imzasıyla il başkanlıklarına istifa çağrısı yapıldı. Aydın, “İl başkanlarımızın yönetimleri ile birlikte istifa etmeleri konusunda tavsiye kararı alındı. İl başkanlarımızın sorumluluk içerisinde davranarak tavsiye kararına uymalarını bekliyoruz… Yerel seçimlerde aday olacak her kademeden teşkilat yöneticilerine imkan ve fırsat vermek, böylece yerel seçim sürecinde teşkilatlardaki boşalmaların önüne geçmek ve nihayet yeni katılımlarla İYİ Parti ailesini daha da büyütmek partimiz açısından büyük önem taşımaktadır” dedi. Parti kulislerinde konuşulanlara göre sadece görevden değil partiden de istifalar olabilir. Partinin buna hazırlıklı olduğunu söyleyen yönetim, iç tartışmaların artık durulması ve yerel seçime hazırlanmak için bu hamlenin gerekli olduğunu savunuyor.

İYİ Parti, 24 Haziran seçimlerinde beklediği başarıyı yakalayamamasının faturasını Millet İttifakı’na kesmişti. Yerel seçimde CHP ile ittifaka yanaşmasa da gösterilecek adaylar üzerinden bir mutabakat, yüksek ihtimal. İYİ Parti kaynakları bazı belediyeleri almak için CHP ve MHP seçmeninin de oy vereceği adaylar göstermeye hazırlandıklarını söylüyor.

SP’NİN GÜNDEMİNDE ŞİMDİLİK İTTİFAK YOK

Saadet Partisi (SP) Genel Başkanı Temel Karamollaoğlu 31 Ağustos Cuma günü Düzce’de gazetecilerin sorularına verdiği yanıtta, “Yerel seçimlerde ittifak diye bir şey olmaz. Her parti aday gösterebildiği illerde ilçelerde beldelerde aday gösterir. Bizim bütün belediye başkanlıklarında adaylarımız olacak. Cumartesi günü Ankara’da bizim bir bakıma start diyeceğimiz, hadi diyeceğimiz il başkanları toplantımız var. O toplantıda inşallah seçim karargâhlarımızın kurulması için gerekli duyurular yapılacak. İl Başkanlıklarımıza bilgiler verilmişti. Çalışmalar da süratle başlayacak. Ümit ederim ki seçimler zamanında yapılır. Zamanında yapılması makul olandır. Hükümet ısrarla zamanında yapılacak diyor ama çok ısrar bazen acabalar üretebiliyor. Biz her konuda hazır olacağız” demişti. Cumartesi günkü il başkanları toplantısında da bu sözleri tekrarladı Karamollaoğlu ve “şimdilik ittifakın olmadığını” söyledi.

Tecrübeli siyasetçiler, “Yerel seçim, genel seçimden farklıdır. Adaylar ön plandadır ve hangi adaya oy vereceğine seçmen bizzat karar verir. Partiler de adaylarını bu gerçeği gözeterek seçer” diyor. SP seçmeni de bu gerçekle hareket edeceği için herhangi bir ittifakın telaffuz edilmesine gerek olmadığını en iyi Temel Karamollaoğlu biliyor.

Eylül ayı partilerin yol haritalarını belirleyeceği bir ay olacak ve onu, adayların belirlenmesi ile seçim beyannamelerinin ve sloganlarının hazırlanacağı süreç izleyecek.