RafDuvaR: Yeni çıkan kitaplar

Büyükada – Moris Danon Koleksiyonu

Büke Uras, 400 syf., Yapı Kredi Yayınları, 2023.

Büyükada tarihi, kahramanlar ya da askeri dehalar tarafından ortaya konmaz. Tersine, tarihine yön verenler sürgünler, muhalifler ve kaybedenlerdir. İstanbul’un yanı başındaki konumu, Ada’yı tarih boyunca pek çok kez dünya sahnesine çıkarmıştır. İmparatorluk başkentiyle kurduğu simbiyotik ilişki, Ada’yı merkez alan önemli tarihsel olayları sıklaştırır. Böylece sakin bir balıkçı yerleşimi kimliğinden sıyrılarak ideal bir sürgün yerine, aktif siyasetten dışlananların zorunlu ya da gönüllü ikametgâhına, dolayısıyla da bir muhalefet alanına evrilmiş ve bu niteliğini yüzlerce yıl sürdürmüştür.

Büyükada’nın yükselişi, Osmanlı İmparatorluğu’nun gerilemesi ve küresel egemenlik arayışında meydana gelen dramatik tükenişle eş zamanlıdır. Yaşanan büyük kültürel ve demografik değişikliklere rağmen, Osmanlı modernleşmesinin 19. yüzyılın ortalarından itibaren göz alıcı yansıması ve vitrini olmuştur.

Kırım Savaşı’ndan 1930’lara kadar yaşanan toplumsal çalkantılara, sonuna gelindiği herkesçe malum değerler sistemiyle geleceğin bilinmezliği karşısında duyulan endişelere ve yaşanan gerilimlerle ihtilaflara inat bir huzur ve keyif mekânı görüntüsü verir. Sürgünlerin önce varış, sonra çıkış noktası olmuştur.

Moris Danon tarafından bir araya getirilen, büyük kısmı 19. yüzyılın ortalarından 20. yüzyılın ikinci çeyreğine uzanan fotoğraflar, el yazmaları, ithaflı ilk baskılar gibi farklı parçaların ortak noktası Büyükada’ya ait olmalarıdır. Ada’nın cazibesini merkeze alan gündelik yaşam görüntüleri, fiziki ayrışmışlığı sayesinde devlet kontrolünden ve resmi protokolden görece bağımsız, ayrıcalıklı bir dünyanın müşterek belleğini yansıtır.

Büyük ölçüde Adasız yazılmış kent tarihini telafi etme denemesinden ibaret olan “BÜYÜKADA: Moris Danon Koleksiyonu”, yüzyıllar, imparatorluklar, milletler ve en önemlisi insanlar arasındaki ilişkileri şaşırtıcı biçimde yeniden tanımlama gücündeki Ada ruhunu anlamak ve anlatmak amacıyla yazılmış.

Oidipus – Psikomitoloji 2: Sosyokültürel Açılımlar

Hazırlayan: M. Bilgin Saydam, 376 syf., Yapı Kredi Yayınları, 2023.

Psikomitoloji neyi, nasıl yordar? Psikanaliz nedir, nasıl çalışır? Tragedya nedir, neyi irdeler? Sophokles’in Oidipus odaklı tragedyaları bu sorulara yanıt vermek için başvurulacak örnek metinlerdir. Sigmund Freud’un “Oidipus Karmaşası” kavramsallaştırması Oidipus’u modern bireyin ruhsallığına dair yorumların merkezi imgelerinden biri haline getirmiş, çeşitli disiplinlerden katkılarla Oidipus figürü çok boyutlu bir imge ve simgeye dönüşmüştür.

Oidipus – Psikomitoloji: Sosyokültürel Açılımlar modern bireyin psikososyal gelişim sürecine ilişkin çalışmaların merkezi imgelerinden Oidipus’un sosyokültürel yansımalarını ele alan metinlerden oluşuyor.

Mehmet Bilgin Saydam’ın hazırladığı iki kitaplık çalışmanın bu ikinci cildi, psikanalitik ve klinik yorumların ağırlıkta olduğu birinci ciltle birlikte Oidipus kavramsallaştırmasına dair değerli bir başvuru kaynağı niteliğinde.

Zamansız Şehrin Çocukları

Almila Aydın, Nilay Yılmaz ve Seda Öğretir, 256 syf., Altın Kitaplar, 2023.

Kimliklerinin inşasında yaşadıkları semtin ve dönemin çocuklar üzerindeki etkisi…
Dayanışma ve birliğin somut ve soyut kültürel mirasla ilişkisi… Geçmişin, bugün ve gelecekle ilgisi… Üç çocuk üç çocukluk...

Marcus, Agâh, Defne birbirlerinden farklı yüzyıllarda ama aynı şehirde, hatta aynı semtte yaşamış, aynı sokaklarda yürüyüp aynı mekânlardan geçmiş ve üç ayrı yazarın kaleminde hayat bulmuş üç çocuk.

Bu üç ayrı dönemin, birbirlerine görünmez bağlarla bağlı çocukları arkadaşlarıyla ve kardeşleriyle birlikte 4. yüzyıldan günümüze, Konstantinopolis'ten İstanbul'a, Kiklobion Burnu'ndan Zeytinburnu'na uzanan heyecan verici maceraların da başkahramanları. Bizans Dönemi'nde yaşayan ve mozaik ustası olma hayalleri kuran Marcus; Osmanlı Dönemi'nde yaşayan ve sorularına Mevlevihane'de yanıt arayan Agâh; 2023 Türkiye'sinde yaşayan ve Minecraft'ta İstanbul'u inşa eden Defne…

Mozaikler, semboller, mühürler, elementler, arkadaşlıklar, sonsuza kadar süren gizemli bağlar… Değişip giden mekânlarda, akıp giden zamanda yaşayan zamansız bir şehrin çocukları…

Postane Günlükleri

Vigdis Hjorth, Çevirmen: Dilek Başak, 168 syf., Siren Yayınları, 2023.

Norveç edebiyatının güçlü sesi Vigdis Hjorth’tan günümüz insanının yalnızlaşmasına ve yabancılaşmasına dair bir roman: Postane Günlükleri. Hayatına anlam katma çabasını uzun zaman önce bırakmış, günlük tekrarları haricinde yaşamdan fazla bir beklentisi kalmamış bir kadın kahramanın, Ellinor’un izini sürüyor Postane Günlükleri. Masa başında tükenen ömürler, rutine dönüşen düş kırıklığı ve gelecek kaygısı, iletişim uzmanı ve eski gazeteci Ellinor’un kendi kelimelerine yabancılaştığı ıssız dünyanın yapıtaşlarını oluşturuyor. Peki bu dünyayı yıkmak, daha mutlu bir dünya yapmak mümkün mü?

Vigdis Hjorth’un kılıç keskinliğindeki üslubuyla Postane Günlükleri, neyi yaşamayı, neyi yazmayı ve neyi anlatmayı seçtiğimizi sorgulayan, varoluşçu bir metin. Kendi bodrumunda tıkılıp kalan ve üst katlara çıkan basamakların önünde bekleyip duranlar için.