Rıza Türmen: Türkiye Osman Kavala dosyasını kapatmazsa Avrupa Konseyi’nden çıkarılacak

ANKARA- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Osman Kavala ile ilgili 10 Aralık 2019’da verdiği 'serbest bırakılmalı' kararının uygulanmaması nedeniyle Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin (AİHS) 46'ncı maddesinin birinci fıkrasının ihlal edildiğine karar verdi. AİHM, Kavala'ya 7 bin 500 euro mahkeme masrafı ödenmesini de kararlaştırdı.

TÜRKİYE’YE YAPTIRIM YOLU AÇILDI

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, AİHM kararına rağmen iş insanı Osman Kavala'yı serbest bırakmayan Türkiye’ye karşı 2 Şubat 2022'de resmen ihlal prosedürü başlatmıştı. İhlal prosedürü gereği olarak Kavala dosyası yeniden AİHM'ye gönderilmişti.

AİHM'nin 17 hâkiminin oluşturduğu Büyük Daire’nin bugün verdiği kararla Türkiye tarihe geçti. Avrupa Konseyi üyesi ülkeler arasında ilk kez, kararı ısrarla uygulamayan Türkiye için yaptırım yolu açılırken, Avrupa Konseyi’nden ihraç edilmesi de gündeme geldi.

Buna göre süreç mahkemenin Türkiye hakkında ihlal prosedürü başlatılması kapsamındaki kararını Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi'ne göndermesiyle başlayacak. Komite, yapacağı ilk toplantıda ihlale karşı nasıl yol izleyeceğini görüşecek. Sonrasında yaptırımlar ile sürecek olan süreç Türkiye’nin üyelikten çıkartılmasına kadar uzayabilecek.

‘YA KAVALA DAVASI SONUÇLARIYLA ORTADAN KALDIRILACAK YA DA YAPTIRIMLAR UYGULANACAK’

Eski AİHM Yargıcı Rıza Türmen’e göre AİHM’nin uygulanmayan kararı, Kavala’nın sadece tahliyesine yönelik değil. Kararın, Osman Kavala hakkındaki suçlamaların bütün sonuçlarıyla birlikte ortadan kaldırılmasını da içerdiğini ifade eden Türmen, Türkiye’nin bu son uyarı ile birlikte önünde iki seçenek olduğunu söyledi.

Türmen, "Türkiye ya Kavala’yı tahliye ederek, davayı sonuçlarıyla birlikte ortadan kaldıracak ya da üyelikten çıkarılmasına kadar giden bir yaptırım süreciyle karşılaşacak" diyerek muhtemel süreci şu şekilde anlattı:

“Avrupa Konseyi üyesi ülkeler, AİHM kararlarını uygulamakla yükümlü. Türkiye’de bu yükümlülüklere üye devlet olarak uymak zorundadır. Daha önce benzer bir süreç Azerbaycan için işletilmişti. Tutuklanan ve AİHM kararına rağmen tahliye edilmeyen İlgar Mammadov, komitenin AİHM’ye başvuru yapmasıyla serbest bırakılmıştı. Böylece dosya kapatıldı. Ancak Türkiye, farklı olarak kararı uygulamakta direniyor. Eğer ki direnmeye devam ederse Bakanlar Komitesi aşamalı yaptırımlar uygulanacak. Bu yaptırımların ne olacağı konusu belirsiz. Çünkü daha önce böyle emsal bir karar yok. İlk kez Türkiye’de böyle bir durum söz konusu oldu. Türkiye bir anlamda tarihe geçti.”

‘SÜRECİN SONUNDA TÜRKİYE’NİN AVRUPA KONSEYİ ÜYELİĞİ SONLANDIRILIR’

“Ancak ne gibi yaptırımlar uygulanır derseniz; Bakanlar Komitesi ile diğer yasama organı olan Parlamenter Meclisi bir süre önce ortak prosedür üzerinde anlaştılar. Üçüncü ayak da Avrupa Konseyi Genel Sekreteri oldu. Bu süreçte ortak prosedür üç ayaktan biri tarafından tetiklenebilir. Bu ortak prosedürdeki birkaç aşamadan biri üye devlete ziyaret yapılıyor, rapor hazırlanıyor. Sonrasında üye devlette bir ilerleme olmamışsa ikinci aşamaya geçilerek yerel sekreter tarafından üye devlet için alınacak önlemleri içeren bir yol haritası hazırlanıyor. Yine bir ilerleme olmazsa üçüncü aşamada üye devletin Avrupa Konseyi üyeliği sonlandırılıyor. Komitenin, bu kararı verme yetkisi de bulunuyor.”

‘TÜRKİYE İÇİN AĞIR SONUÇLARI OLUR’

Türkiye’nin Avrupa Konseyi’nden ihraç edilmesinin çok ağır sonuçları olacağının da altını çizen Türmen, "Türkiye’nin Avrupa Konseyi’nden ihraç edilmesinin çok ağır bir siyasi sonucu olur. Öncelikle Avrupa Birliği ile olan ilişkisi de kesilir. Türkiye’nin demokratik devletler topluluğu içerisindeki yeri sarsılır. Türkiye Suriye, Irak gibi otoriter bir Ortadoğu devleti haline gelir. Türkiye’nin, Cumhuriyet'ten bu yana izlediği çizgi felce uğrar. Bu durumun ekonomik sonuçları da olur" dedi.

‘BİR YILLIK BİR SÜREÇ VAR’

Türmen, Türkiye’nin önünde kararın uygulanması için yaklaşık bir yıllık bir süreç olduğunu da sözlerine ekleyerek, “AİHM kararının uygulanması seçimden sonraya kalabilir. Bir yıllık bir macera” diye konuştu. 

AİHM'den Osman Kavala için ihlal kararıİNSAN HAKLARI

Dışişleri'nden Kavala tepkisi: AİHM beklentilerimizi boşa çıkarmıştırGÜNDEM

Af Örgütü: Düşünce mahkumu Osman Kavala’yı derhal serbest bırakınİNSAN HAKLARI