Rusya basınında geçen hafta: ABD’nin Suudileri OPEC+’dan çıkarma oyunu

Hazal Yalın

Bu hafta seçkimizde üç yazı var. Bunların ilki, Cidde’de yapılan Ukrayna görüşmeleriyle ilgili. Nakanune.RU’nun yer verdiği Maksim Jarov’un görüşleri, bu meseleye bakışta ufuk açıcı. İzvestiya, ABD’nin Gürcistan üzerinde kontrol tesis etme çabalarını ele almış. Özellikle ekonomi haberleriyle dikkat çeken Vedomosti ise Türkiye’de enflasyonun durumunu ve neler beklenebileceğini yazıyor.

 'ABD’nin Suudileri OPEC+’dan çıkarma oyunu'

Ukrayna krizinin çözümüne yönelik yeni bir istikamet öyle görünüyor ki Suudi Arabistan’da açılıyor. 5-6 Ağustos’ta Cidde’de bir zirve düzenlenecek ve medya haberlerine göre Batı ülkeleri ve AB devletleri bir “barış zirvesinin” yapılmasına yönelik mutabakat bekliyorlar. Dost ülke sayılan Çin’in de Cidde’de bulunacak olması dikkat çekici; bu çerçevede Çin’in tedricen Rusya’dan uzaklaştığı, bunun da Rusya’nın (Çin’in kendi menfaatlerinin olduğu) Afrika’ya “sızmasıyla” ilişkili olduğu görüşü var. Keza 1 Eylül’den itibaren uzun menzilli dron ve bunlara ait yedek parçalar verilmesine, başka şeylerle birlikte yasak getirildi. Ancak siyaset bilimci Maksim Jarov’a göre Suudi Arabistan’daki zirve öncelikle ABD ile Suudiler arasındaki ilişkileri düzeltme amacı güdüyor; Çin ise oraya kendi siyasi sebepleriyle katılıyor: Kremlin üzerinde nüfuzu olduğunu göstermek için. Maksim Jarov uzman görüşlerini Nakanune.RU ile paylaştı:

Öncelikle Ortadoğu bağlamını ele almak gerek; yani petrol ve petrol fiyatları. Bu yüzden bence bu zirve Amerikalılar tarafından Suudi Arabistan’la ilişkileri yeniden tesis etmek için örgütleniyor. Bu yüzden Suudi Arabistan da Ukrayna meselesinde arabuluculukta pay sahibi olduğunu iddia ediyor ve bu meşum “barış formülüne” sarılan Amerikalılar ve Zelenskiy’in radikal taraftarlarıyla nezaket oyunu oynamaya çalışıyor. Gerçi bana öyle geliyor ki bu formül Ukrayna’yı bile tatmin etmeyecek.

Cidde’deki zirvenin arkasında yatan ana fikir, ne üzerine konuştuklarının ve nereye kadar anlaştıklarının bir öneminin olmaması; önemli olan, kimin katılım göstereceği ve Rusya konusunda sonuçta hangi sözlerin söyleneceği. Çünkü, Çin temsilcisinin katılmasının beklendiğini görüyoruz; Hindistan’ın katılacağı söylentisi var, başka söylentiler de, ama zirve esasen Suudi Arabistan ve ABD’nin petrol meselesindeki ilişkileridir. OPEC+’nın petrol üretiminde kısıntıya gitmesi Amerikalıların hiç hoşuna gitmedi; OPEC+ petrol fiyatlarının yüksek tutulmasını kabul ediyor, bu yüzden onlar da Suudi Arabistan’ın OPEC+’dan çıkması için Suudilerle ilişkileri tesis etmeye çalışıyorlar; Amerikalılara göre bu durumda petrol fiyatları da düşecek.

Çin’e gelince, Çin’in Rusya’dan güya uzaklaştığı söylentileri vardı, var ve olacak. Çin ortaklar arasındaki mesafeyi incelikle hissediyor ve bu mesafeyle, yaklaşarak veya uzaklaşarak, ortaklarına, Pekin’in neyden memnun olduğunu veya olmadığını gösteriyor. Bu, bilindik Çin diplomatik, siyasi inceliği; Kremlin de bilir bütün diğerleri de. Bu yüzden ben, Çin’in herhangi bir suretle tutumunu değiştireceğinin hiçbir alametini görmüyorum. Çin’de yeni Dışişleri Bakanı yeniden Van İ; bence Çin, kendisini göstermek için Cidde’ye katılmayı istiyor. Erdoğan’ın Putin’le teması olduğunu ve herhangi bir suretle Moskova’ya etkide bulunabileceğini kendi kendine ilan etmesi gibi, Çin de Kremlin ve Putin’e etkide bulunabileceğini göstermeye çalışacaktır. (Nakanune, 4 Ağustos)

'Gürcistan-Rusya hava trafiğini kontrol etmeliyiz'

"Gürcistan ve Hazar Denizi’ne kadarki Kafkas ülkeleri Avrupa ve dünya ticaret yollarıyla yeni ilişkiler kurma olanağı kazanacaklar. ABD’nin katılımı, her bir ülkenin karşı karşıya olduğu tercihi belirleyecek.” ABD Dışişleri yaptırım koordinasyon ofisi başkanı Jim O’Brien böyle dedi. Kendisine dışişleri bakanlığı Avrupa ve Avrasya yardımcılığı görevine aday gözüyle bakılıyor. O’Brien’a göre önümüzdeki kısa dönem “bölgedeki pek çok ülke için tayin edici olacak”.

Diplomata Tiflis’in Moskova’ya karşı yaptırımlar konusundaki tutumu sorulduğunda, Gürcistan gümrük idaresini övdü, gümrüğün “Rusya’ya askeri amaçlı sevkiyatların sınırlandırılması için gerekli adımları atmakta olduğunu” belirtti.

O’Brien, Gürcistan hava koridorları ve kara sınırından geçişlerde tam bir kontrol gerektiğini, bu hedefe erişilmesi için de “yardımın zaruri” olduğunu söyledi.

O’Brien, Gürcülerin “ne gördüklerini açıkça söyleyen” iyi ortaklar olduğunu da vurguladı: “Şu anda mesele, gelecekte daha çok veri elde edip edemeyeceğimiz, Gürcistan ve Rusya arasında geçtiğimiz günlerde yeniden açılan hava ulaşımında neler olduğunu takip edip edemeyeceğimiz meselesi.”

O’Brien’a göre yaptırımlardan kaçınılması daha önce olduğu gibi hâlâ mümkün, bu yüzden ABD “Rusya’ya geri dönüşlerinde bu uçaklarda neler olup bittiğinden emin olmak istiyor”.

Jim O’Brien bundan bir ay önce de Gürcistan’ın Ermenistan, Kazakistan, BAE ve Türkiye ile birlikte “beşli” içinde olduğunu söylemişti; ona göre bu “beşli” “Moskova’nın yaptırımlardan kaçınmasında problem yaratıyor”.

Washington’un Tiflis’e yönelik açıklamaları, iki ülke arasındaki ilişkilerin gerginleştiği bir dönemde geliyor. Hükümetteki “Gürcistan’ın Düşü- Demokratik Gürcistan” partisi liderlerinden Mamuka Mdinaradze, eski başkan Mihail Saakaşvili ile annesi Giuli Alasaniya’nın AB’de Akerman ve GP International şirketlerinden, Tiflis’e karşı yaptırım getirilmesi için lobici kiraladıklarını söyledi.

Bu tür veriler Amerikan Adalet Bakanlığı tarafından da yayınlandı. Saakaşvili ailesinin Amerikan hukuk şirketlerine 917 bin dolardan çok para ödediği, bunun 300 bin dolarının eski liderin serbest bırakılması için mahkemede şahitlik yapan yabancı doktorlara gittiği ortaya çıktı. ... (K. Loginova / İzvestiya, 2 Ağustos)

'Türkiye’de yüzde 85’e kadar enflasyon beklenebilir'

Mali yetkililerin değişmesine ve politika faizinin yükseltilmesi girişimlerine rağmen Türkiye’de enflasyon gene hız kazanmaya başladı. TurkStat’ın 3 Ağustos’ta yayınlanan verilerine göre yıllık enflasyon temmuz itibariyle yüzde 47,83; bu haziranda 38,21’di. Enflasyona en çok katkıda bulunanlar oteller, kafeler ve restoranlar (yüzde 82,62), sağlık (75,95), gıda (60,72) ve eğitim (53,57). Haziranla karşılaştırıldığında fiyatlar yüzde 9,49 arttı; aylık artışa en çok ulaşım katkıda bulundu. Taşımacılık hizmetleri yüzde 17,75 pahalılaştı.

Merkez Bankası 22 Haziran’da politika faizini 2021’den beri ilk defa yüzde 8,5’ten yüzde 15’e yükseltmişti. Neredeyse iki katına çıkarılmasına rağmen analistler bankanın bu adımını zayıf buldular. Lira da buna uygun cevap verdi. Temmuz başında dolar karşısında yeni bir tarihi minimumla 27 liraya düştü. MB 20 Temmuz’da faizi gene yükseltti: yüzde 17,5. Bu, liradaki düşüşü durdurdu, ama belirgin bir şekilde güç de kazandıramadı; dolar ay sonundan beri 26,9’un altında işlem görmedi. ...

Türkiye’de enflasyonun yükselmesi dalgası kasım 2020’de başladı. ... Mart 2021’de fiyatlar yüzde 16,19, haziranda 17,53, eylülde 19,58 yükseldi. Yeni ve sert bir yükseliş daha yıl sonunda yaşandı: aralık ayı enflasyonu yüzde 36,08 oldu. 2022 başında daha da hız kazandı, ocakta 18,69’a, şubatta 54,44’e, martta 61,14’e ve nisanda 69,97’ye yükseldi. Ekim ayında 25 yılın rekorunu kırdı: yüzde 85,81. Bundan sonra düşmeye başladı ve ocak ayında 57,68 oldu. Daralma eğilimi baharda da devam etti; mayısta göstergeler yüzde 40’ı aştı. ... Haziran ayındaysa TurkStat’ın 5 Temmuz verilerine göre enflasyon 18 ayın minimumuna düştü: yıllık yüzde 38,2. ...

Türkiye’de fiyatlardaki yükselişin temel nedeni, en azından cari yıllık enflasyon düzeyinde, politika faizi oranıyla ilgili piyasa beklentilerinin gerçekleşmemesi oldu; “Otkrıtiye investitsiy” kıdemli analisti Andrey Koçetkov’a göre her iki faiz yükseltilişi de yabancı yatırımcılar için daha ziyade dekoratif adımlardı. Uzman, TurkStat verilerinin mevsimsel ve konjonktürel bir faktörün büyük önemini gösterdiğini de belirtiyor: yaz, turizm sezonu; yüksek talep kira ve hizmet, keza lokantacılıkta fiyat yükselişini artırıyor.

Koçetkov, Türkiye’deki enflasyonun gıdayla yakından ilişkili olduğuna, bu yaz hububat fiyatlarındaki özellikle buğdaydaki artışın çok hissedilebilir etkide bulunduğuna işaret ediyor. Edirne’de 3 Temmuz’da buğdayın kilesi (38,6 kg) 5,7 liradan 7,5 liraya yükseldi. Rusya hububatının temmuzda daha aza indirilmesi de enflasyon üzerinde güçlü etkide bulundu; Rusya Hububat Birliği verilerine göre 31 Temmuz itibariyle bu miktar yüzde 22 azalarak 518 bin tona düştü. Koçetkov, Rusya’nın hububat anlaşmasından çıkmasının da fiyat artışlarına etkide bulunabileceğini ekliyor.

Türkiye’de enflasyona geleneksel olarak petrol fiyatlarındaki artış etkide bulunuyor. ... Temmuz sonuna kadar petrol fiyatları 5 hafta arka arkaya yükseldi. ...

Sberbank makroekonomik araştırmalar merkezi yöneticisi Oleg Şibanov’a göre ... Türkiye’de resmi enflasyon 2022 güzünde yüzde 85 seviyesindeydi. 2024’te benzer bir oran limit olarak kabul edilebilir. ... (A. Kozlov, İ. Lakstıgal / Vedomosti, 4 Ağustos)