Sivrisineklerin neden bazı insanları daha çok ısırır?
Zika Ateşi, Batı Nil Humması, Sıtma, Dang Humması… Sivrisinekler tarafından yayılan hastalıkların şaşırtıcı listesi giderek uzar. Taşıyıcıyla bulaşan hastalıkların yanında, sivrisinekler ve ağız kısımlarındaki şeytani yapıları tenimizde gırla kaşıntılı izler bırakıyor, bu sırada da insanı deli eden vızıldamaları en derin uykuculara bile tüm gece yüzlerini tokatlatıyor.
DUVAR - Sivrisinekler size bayılıyor mu? Tabii bazıları bu kadar şanslı değil, araştırmalara göre insanların yüzde 20’si sivrisinekler için dayanılmaz. Vero Beach’deki Florida Üniversitesi tıbbi entomoloji profesörü Jonathan Day, bu talihsiz gruba “ağır cazibeli sınıf” diyor.
Day diyor ki; Sivrisinekleri çeken en cezbedici iki faktör (açıkça belli ki) görünüş ve koku- ama bu sivrisinek gizemi çözüldü demek değil. Onları neyin çektiği veya püskürttüğüyle alakalı birçok efsane var. Ne B-12 vitamini onları uzaklaştırır ne de muz yemek sinekleri çeker. Ama bilim insanlarına göre aşağıdaki etmenler bu konuda etkili. Bazıları hakkında pek bir şey yapamayız, ama ısırılmaktan kurtulmak ve kimyasal kullanmamak için yapabileceğimiz her şey çabalamaya değer.
1) GÖRÜNÜM
Yukarıda da bahsedildiği gibi, sinekler kurbanlarını seçmek için gözlerini kullanır. Jay sineklerin yüksek oranda görsel olduğunu söylüyor: “Özelikle öğleden sonra ilerleyen saatlerde,insanları aramalarının ilk yöntemi görüş yoluyla. Koyu renkler (lacivert, siyah) ve kırmızı bizi fark etmelerini kolaylaştırıyor.”
2) KAN GRUBU
Sivrisinekler için önemli olan kan ve nektar. Yetişkin sinekler beslenme için nektarla yaşamlarını sürdürürler, ama dişileri yumurta üretimi için kanımızdaki proteine ihtiyaç duyarlar. Yani bazı kan gruplarının diğerlerinden daha arzu edilir olması çok da sürpriz değil. Araştırmalar gösteriyor ki; 0 grubu insanların kanı sivrisinekler için A grubu insanların kanından 2 kat daha çekici, B grubu insanlar ise ikisinin ortasında. Ayrıca, insanların yüzde 85’i hangi grupta olduklarını belirten bir salgı yayarlar, bu salgıyı yayanlar –kan grubunu gözetmeksizin- sivrisinekleri daha çok çeker.
3) GAZ
Sivriler karbondioksidi 160 fit öteden sezebilirler; yani ne kadar nefes verirsek, o kadar sinekleri çekeriz. Daha iri insanlar daha çok nefes verir. Ve insanlar ağız ve burundan nefes verdiği için, sinekler kafalarımıza çekilir, bu da “tüm gece sivrilerin kulaklarda vızıldaması” ıstırabına açıklık getirir.
4) ISI VE TER
Görünüşe göre, sivrisinekler karbondioksit dışındaki diğer bazı kokuları da alabiliyor; kurbanlarını laktik asit, ürik asit, amonyak, ve terden yayılan diğer bileşenlerin kokularını takip ederek bulabilirler. Az hareketli insanları –miskin, tv bağımlısı- da severler; sıcak, terli bir insan herhalde onlara oldukça lezzetli görünüyor. Smithsonian, genetik faktörlerin her insan tarafından salınan ürik asit ve diğer maddelerin miktarını etkilerken ağır egzersizin vücutta laktik asit salınımını ve ısıyı arttırdığına ve bunların bazı insanları daha kolay bulunur kıldığına dikkat çekiyor.
5) PARLAK DERİ
Bazı araştırmalar gösteriyor ki ciltteki bakteri çeşitleri ve miktarı da sivrisineklerin gelmesinde rol oynayabilir. Vücudumuzu kaplayan derimiz mikroskobik öğelerle kaynar ve her deri değişik bir koku yayar. Bir araştırmada erkekler sinekleri çekenler ve çekmeyenler olarak iki gruba ayrılmıştı, sivrisineklere “lezzetli” gelenlerin cildinde belli başlı bazı mikroplara daha fazla rastlandı (daha fazla mikrop ama az çeşitlilik). Bakteri unsuru, sineklerin mikroplar için özellikle uygun olan bölgelere, ayaklara ve ayak bileklerine neden daha çok geldiklerini de açıklar.
6) HAMİLELİK
Bebek bekleyen kadınlar büyük ihtimalle sivrisineklerle boğuşmayı en son isteyecek insanlardır, ama bazı türlere, hamile kadınlar olmayanlara nazaran daha çok ilgi çekici gelir. (tüh!) Afrika’da bir çalışmanın sonuçlarına göre de hamile kadınlar olmayanlara göre sıtma taşıyan sinekleri iki kat daha çok çekiyor; araştırmacılar bunun karbondioksit artması sonucu olduğunu düşünüyorlar –hamileliğin son dönemlerindeki kadınların yüzde 21 daha volümlü nefes vermesinden dolayı. Araştırmacılar aynı zamanda hamile kadınların karınlarının daha sıcak olduğunu keşfettiler; sivrisinekler de sıcak vücutları severler.
7) BİRA
Sivrilerin birayı sevdiğini kim bilebilirdi? Küçük ayyaşlar. Başka bir çalışmada da 340 gr bira içtikten sonra katılımcılara önemli derecede daha fazla sineğin konduğu ortaya çıktı. Bilim insanları bunun terdeki etanol seviyesinin yükselmesinden ve artan cilt ısısından olduğunu anladı fakat tam olarak aradaki ilişkiyi bulamadılar. Belli ki cingöz haşereler sarhoşları boşuna mesken tutmuyorlar. (Kaynak: Gia Dergi)